"Không thể học hỏi từ sai lầm của người khác vì chúng ta chỉ tiếp tục lặp lại sai lầm mà thôi", Tổng thống Nga Vladimir Putin đã lập luận như vậy vào tháng 9 năm 2015, hai ngày trước khi ông ra lệnh cho quân đội Moscow đến Syria để hỗ trợ Tổng thống cầm quyền Bashar al-Assad giữ vững quyền lực.
Năm nay là năm thứ năm kể từ lần đầu Nga tiến hành các cuộc không kích trong cuộc chiến Syria ở xung quanh thành phố Homs. Nửa thập kỷ Nga can thiệp vào nội chiến Syria, Nga đã giành được những gì?
Nga đã 5 năm tham dự vào nội chiến ở Syria.
Hãy bắt đầu bằng lý lẽ của Điện Kremlin khi tham gia cuộc nội chiến. Khi đó, Moscow đã nhắc đến Mỹ trong vai trò tham gia vào các cuộc chiến tranh ở Trung Đông mà hầu hết Nga từng phản đối. "Mục tiêu là gì cơ chứ?...Thay vì mang lại những cải cách, sự can thiệp tích cực, sự can dự của nước ngoài đã đưa đến sự phá hủy thể chế quốc gia. … Thay vì chiến thắng của dân chủ và tiến bộ, chỉ thấy có bạo lực, nghèo đói và thảm họa xã hội... ”, nhà lãnh đạo Nga cho biết. Theo lập luận của ông chủ Điện Kremlin, để ngăn điều tương tự xảy ra ở Syria, Nga cần phải bước vào cuộc chiến.
Và sau 5 năm can thiệp vào cuộc nội chiến, Nga đã khẳng định được vị thế cũng như sự hiện diện của Điện Kremlin ở Trung Đông và Đông Địa Trung Hải. Rõ ràng, ông Putin đã thành công. Cuộc chiến ở Syria chỉ kết thúc khi có được sự đồng ý của Nga. Điện Kremlin cũng đã tự biến mình trở thành người đóng vai trò quan trọng trong các tranh chấp khu vực khác, bao gồm cả các mỏ khí đốt ở Đông Địa Trung Hải và ở Libya.
Hơn nữa, Syria là nơi thực tập chiến lược cho quân đội Nga với các hoạt động quy mô lớn đầu tiên kể từ cuộc chiến giữa Nga với Gruzia vào năm 2008. Các hoạt động quân sự diễn ra suôn sẻ hơn hầu hết dự đoán từ các nhà phân tích người Nga hay nước ngoài. Điều này chứng tỏ rằng Nga có khả năng can thiệp ngoài lãnh thổ một cách tương đối dễ dàng. Vẫn còn đó những giới hạn trong việc thể hiện quyền lực của Nga nhưng Điện Kremlin đã khắc phục được các hạn chế này khi triển khai các mục tiêu quân sự của mình.
Khi Nga lần đầu tham chiến ở Syria, một số nhà quan sát phương Tây tự hỏi liệu đó có phải là sự lặp lại của kịch bản cuộc chiến ở Afghanistan hay không. Nhưng thực tế, với Moscow, hóa không phải vậy. Theo nhà phân tích quân sự Michael Kofman, quân đội Nga coi Syria là “cuộc chiến tốt đẹp”. Các sĩ quan Nga phục vụ tại Syria để được thăng chức. Họ coi các hoạt động của mình ở Syria là công việc nghiên cứu thực tế để có những cải tiến, kinh nghiệm quý trong tương lai.
Do đó, cuộc chiến ở Syria khác biệt hẳn khi tính về hiệu quả so với sự can dự vào các cuộc chiến gần đây của Nga. Hoạt động của Nga ở Donbass, Ukraine vẫn chưa được kết luận cụ thể, hoạt động của lực lượng này ở Georgia năm 2008 cũng bị chỉ trích vì không hiệu quả. Tuy nhiên, Syria được coi là một thành công mẫu mực.
Nga đã thành công cụ thể ở điều gì? Chắc chắn chưa phải là nền hòa bình thực sự. Các cuộc đàm phán hòa bình do Nga làm trung gian giữa Chính phủ Syria và các nhóm đối lập khác nhau đã không đi đến đâu dù nhiều năm nỗ lực. Các cuộc giao tranh vẫn tiếp tục - đặc biệt là ở phía đông bắc của Syria.
Tuy nhiên, dường như Nga đã thắng lợi ở mục tiêu thứ hai, đó là đến và ở lại mảnh đất Trung Đông này cũng như đưa Moscow trở thành một người chơi lớn trong khu vực. Điện Kremlin coi kỷ niệm 5 năm Nga can thiệp vào Syria là cơ hội để nâng ly chúc mừng thành công và hy vọng thắng lợi sẽ tiếp tục tốt đẹp trong nửa thập kỷ sau.
