Xuất khẩu sụt giảm
Theo TTXVN, nghề nuôi cua biển của Cà Mau có nhiều điểm khác biệt bởi điều kiện tự nhiên riêng biệt, kéo theo thổ nhưỡng, nguồn nước cũng phù hợp với điều kiện phát triển của con cua. Một lợi thế mà ít địa phương nào có được nữa là rừng ngập mặn với diện tích hơn 80.000ha… đã góp phần tạo nên sản phẩm có chất lượng được đánh giá là ngon nhất của của nước.
Theo Sở NN&PTNT tỉnh Cà Mau, trong những năm gần đây, diện tích và sản lượng cua nuôi của tỉnh Cà Mau không ngừng tăng. Nếu như năm 2016, diện tích nuôi cua chỉ khoảng 240.000ha, năng suất bình quân 70kg/ha, sản lượng trên 17.400 tấn/năm thì đến năm cuối năm 2022, diện tích nuôi đã đạt khoảng 252.000ha, năng suất bình quân 100kg/ha, sản lượng ước đạt khoảng 25.000 tấn/năm.
Tuy nhiên, theo tạp chí Công Thương, những tháng đầu năm 2023, lượng xuất khẩu thủy sản của tỉnh Cà Mau ghi nhận sự sụt giảm, trong đó có việc xuất khẩu mặt hàng Cua. Hiện nay, Cà Mau đang tìm hướng đi đột phá cho sản phẩm Cua, hướng đến xuất khẩu chính ngạch mặt hàng này.
Lý giải điều này, tỉnh Cà Mau cho rằng, sản phẩm cua Cà Mau chủ yếu xuất tiểu ngạch sang thị trường Trung Quốc. Do xuất tiểu ngạch nên gặp nhiều rủi ro, khó tổ chức sản xuất theo hướng bền vững.
Trong cuộc làm việc mới đây với tỉnh Cà Mau, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp Phát triển nông thôn Lê Minh Hoan cho biết, sẽ chỉ đạo các cơ quan chuyên môn, phối hợp với Bộ Công Thương đàm phán với phía Trung Quốc về mở cửa thị trường chính ngạch cho cua Cà Mau.
Tiềm năng, thế mạnh của ngành hàng cua Cà Mau rất lớn. Ảnh minh họa từ internet
Theo Bộ trưởng Lê Minh Hoan, khi mở cửa thị trường thì tỉnh cần tổ chức lại ngành hàng cua, phải đáp ứng tất cả các chuẩn mực của thị trường đó. Thời gian qua, có tình trạng khi mở cửa thị trường lúc đầu giá cao, sau đó xuống thấp. Vì vậy, mở cửa thị trường đã khó, giữ thị trường tối ưu giá còn khó hơn.
Trước thực trạng đó, mới đây, UBND tỉnh Cà Mau và Tập đoàn Viettel, Viettel Post thống nhất cùng xây dựng Đề án tổ chức lại sản xuất và xuất khẩu chính ngạch sản phẩm Cua Cà Mau với 3 đột phá.
Khi Đề án tổ chức lại sản xuất và xuất khẩu chính ngạch sản phẩm Cua Cà Mau với 3 đột phá được triển khai thực hiện (dự kiến vào cuối tháng 9/2023), kỳ vọng sẽ đưa nghề nuôi cua tại Cà Mau phát triển ổn định, bền vững và ngày càng nâng cao giá trị cạnh tranh, tăng cao thu nhập cho người nuôi cua…
Và những thách thức
Tiềm năng, thế mạnh của ngành hàng cua Cà Mau rất lớn, song đang phải đối mặt với nhiều thách thức đang “trói buộc” ngành hàng này vươn lên phát triển xứng tầm. Bởi 3 năm liên tiếp gần đây, vào thời điểm giao mùa từ nắng nóng chuyển sang mưa, cua nuôi đều có biểu hiện chết bất thường trên diện rộng nhưng hiện vẫn chưa có giải pháp xử lý triệt để gây thiệt hại lớn cho người nuôi.
Ngoài ra, tình hình hoạt động sản xuất giống trên địa bàn tỉnh Cà Mau hiện nay có khoảng 523 trại sản xuất luân phiên giống tôm sú và cua; có 7 tổ hợp tác và hợp tác xã ương dèo, 300 cơ sở ương nhỏ lẻ; trong đó, có khoảng 70 trại chuyên sản xuất cua giống, sản lượng khoảng 700-800 triệu con cua giống/năm, dù thực tế đáp ứng được 100% nhu cầu thả nuôi trong tỉnh, đồng thời cung cấp một phần ra các tỉnh lân cận.
Tuy nhiên, theo Giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Cà Mau Phan Hoàng Vũ, giống cua biển hiện nay chưa thuyết phục được người nuôi do quy trình sản xuất giống cua biển tại Cà Mau chưa thật sự ổn định.
Chất lượng con giống càng ngày bị thoái hóa, kích cỡ cua nuôi khi thu hoạch nhỏ dần, tăng trưởng chậm, tỷ lệ sống thấp do sử dụng nguồn cua bố mẹ chưa qua chọn lọc, chất lượng không được cơ quan quản lý kiểm soát.
Ngoài ra, đa phần các trại sản xuất cua giống kế thừa từ trại sản xuất tôm giống, nên chưa đáp ứng được yêu cầu kỹ thuật sản xuất với đối tượng này.
Theo ngành nông nghiệp, hiện nay người nuôi cua trên địa bàn tỉnh chủ yếu bán cho thương lái thu gom về giao lại cho các đại lý phân phối, có rất ít hợp đồng liên kết sản xuất, tiêu thụ sản phẩm cua thương phẩm.
Đồng thời, sản phẩm “Cua Năm Căn” dù được đánh giá cao nhưng hiện vẫn chưa liên kết tiêu thụ vào hệ thống siêu thị, nhà hàng. Một khó khăn khác nữa là hiện sản phẩm cua Cà Mau được tiêu thụ trong nước khoảng hơn 60%, còn lại xuất khẩu sang một số nước lân cận, đặc biệt là thị trường Trung Quốc.
Về vấn đề này, tại buổi làm việc với đoàn công tác Chính phủ vừa qua, ông Lê Văn Sử, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Cà Mau, thừa nhận sản phẩm cua Cà Mau chủ yếu xuất tiểu ngạch sang thị trường nước bạn, nên gặp nhiều rủi ro, thường xuyên bị đối tác thao túng giá cả, do vậy khó tổ chức sản xuất theo hướng bền vững…
Ông Sử cũng cho rằng, sinh trưởng trong điều kiện tự nhiên đặc thù cua Cà Mau đã đóng góp quan trọng cho sự phát triển của ngành cua Việt Nam. Con cua cũng được xem là đối tượng chủ lực của tỉnh và đã được cấp giấy chứng nhận chỉ dẫn địa lý.
Đây là cơ sở pháp lý và công cụ để Cà Mau tăng cường việc quản lý, kiểm soát và quảng bá thương hiệu sản phẩm, khẳng định cua Cà Mau với thị trường trong và ngoài nước, góp phần nâng cao giá trị kinh tế địa phương.
Tuy nhiên, để “cởi trói” cho ngành hàng cua của địa phương phát triển xứng tầm vẫn còn nhiều “nút thắt” cần phải nhanh chóng tháo gỡ trong đó đặc biệt là cải thiện chất lượng của giống, ngăn chặn giống thoái hóa, có biện pháp hữu hiệu để phòng, chống dịch bệnh trên cua.
Bên cạnh đó, cải thiện những khó khăn trong việc vận chuyển, phân phối hạn chế tối đa sự sụt giảm chất lượng ở khâu này. Đặc biệt, việc tăng cường nhận diện thương hiệu trong khâu xuất hàng, khắc phục cải thiện quy trình quản lý cần được đặt ra nghiêm túc và đồng bộ để bảo vệ cho thương hiệu, uy tín ngành hàng địa phương, tránh bị nhái, xâm phạm thương hiệu.
Đào Vũ (T/h)
