Thua lỗ kéo dài, tài chính suy kiệt
Sau 3 năm liên tiếp chìm trong thua lỗ, CTCP Đầu tư Thương mại SMC (HoSE: SMC) đang đi qua giai đoạn khó khăn nhất trong lịch sử hoạt động.
SMC từng là một trong những "đại gia" hàng đầu ngành thép với gần 35 năm hoạt động. Thời kỳ đỉnh cao năm 2021, doanh thu công ty đạt tới 21.319 tỷ đồng, lợi nhuận sau thuế hơn 900 tỷ đồng.
Tuy nhiên, từ khoản lỗ 651,83 tỷ đồng năm 2022, doanh nghiệp tiếp tục âm thêm 925,3 tỷ đồng trong năm 2023, rồi gượng dậy bằng 12,07 tỷ đồng lợi nhuận năm 2024 trước khi quay lại báo lỗ 158,87 tỷ đồng trong 9 tháng đầu năm 2025.
Trong quý III/2025, SMC ghi nhận doanh thu 1.571 tỷ đồng, giảm 31% so với cùng kỳ, trong khi lợi nhuận sau thuế tiếp tục âm 77,8 tỷ đồng. Đây cũng là mức cải thiện rất nhỏ so với khoản lỗ 82,4 tỷ đồng của cùng kỳ năm trước. Biên lợi nhuận gộp còn suy yếu hơn khi doanh nghiệp phải bán hàng dưới giá vốn, khiến lợi nhuận gộp âm 2,2 tỷ đồng, trong khi cùng kỳ năm trước vẫn đạt dương 10,3 tỷ đồng.
Trong kỳ, doanh thu tài chính giảm 43%, xuống còn 5,9 tỷ đồng; dù chi phí tài chính, chi phí bán hàng và quản lý đều được tiết giảm, mức thu hẹp này vẫn không đủ bù đắp sự suy giảm mạnh của biên lợi nhuận cốt lõi.
Lũy kế 9 tháng, doanh thu của SMC đạt 5.369 tỷ đồng, giảm hơn 20% so với cùng kỳ; lợi nhuận sau thuế âm 158,9 tỷ đồng, trái ngược hoàn toàn mức lãi 6,8 tỷ đồng năm ngoái. Lợi nhuận gộp vẫn âm, phản ánh áp lực lớn đè lên mô hình kinh doanh trong bối cảnh thị trường thép chưa phục hồi như kỳ vọng. Tính tới ngày 30/9/2025, SMC đã lỗ luỹ kế tới 318,08 tỷ đồng, bằng 43,2% vốn điều lệ (vốn điều lệ 736,8 tỷ đồng).
Hết quý III/2025, tổng tài sản của SMC giảm 8,5% so với đầu năm, còn 4.371 tỷ đồng. Cấu trúc tài sản cho thấy tình hình tài chính kém linh hoạt, với 989 tỷ đồng là tài sản cố định và 851 tỷ đồng là các khoản phải thu ngắn hạn. Hàng tồn kho còn 615 tỷ đồng, chiếm hơn 14% tổng tài sản. Tại thời điểm 30/9/2025, lượng tiền và tương đương tiền cuối kỳ của SMC còn 185,5 tỷ đồng, giảm gần 40 tỷ đồng so với đầu năm.
Hết quý III/2025, tổng tài sản của SMC giảm 8,5% so với đầu năm, còn 4.371 tỷ đồng.
Ở chiều ngược lại, tổng nợ phải trả của SMC hơn 3.700 tỷ đồng, trong đó nợ ngắn hạn chiếm phần lớn. Cơ cấu tài chính mất cân đối khiến công ty phụ thuộc lớn vào vốn vay ngân hàng trong bối cảnh dòng tiền hoạt động kinh doanh vẫn âm.
Báo cáo lưu chuyển tiền tệ hợp nhất cho thấy dòng tiền từ hoạt động kinh doanh của SMC trong 9 tháng đầu năm 2025 chỉ đạt dương 20,86 tỷ đồng, giảm mạnh so với 679 tỷ đồng cùng kỳ 2024.
Dòng tiền đầu tư tiếp tục âm 89,2 tỷ đồng, chủ yếu do chi cho mua sắm, xây dựng tài sản cố định và các khoản đầu tư dài hạn khác. Trong khi đó, dòng tiền tài chính tuy dương 42,46 tỷ đồng nhưng phần lớn đến từ hoạt động vay nợ mới, thay vì tạo ra từ lợi nhuận thực tế.
Cuộc tái cấu trúc toàn diện
Để giải quyết bài toán thanh khoản ngày càng căng thẳng, SMC buộc phải thu hẹp quy mô hoạt động và đẩy mạnh việc bán ra các tài sản có khả năng chuyển đổi nhanh thành tiền. Doanh nghiệp đã thoái toàn bộ phần vốn tại CTCP Thép Nam Kim, chuyển nhượng một loạt bất động sản và cắt giảm nhân sự.
Gần đây nhất, SMC tiếp tục trình kế hoạch chuyển nhượng quyền sử dụng đất cùng hệ thống máy móc, thiết bị với tổng giá trị 315 tỷ đồng. Điểm đáng chú ý trong danh mục này là thửa đất hơn 53.800 m² tại phường Phú Mỹ, Tp.HCM (trước đây thuộc địa bàn tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu).
Việc phải bán cả tư liệu sản xuất tại các đơn vị chuyên gia công và sản xuất thép lá cho thấy SMC đang chấp nhận hy sinh quy mô để ưu tiên duy trì dòng tiền.
Không chỉ phụ thuộc vào việc bán tài sản, SMC còn đối mặt với thách thức lớn từ bài toán thu hồi công nợ, đặc biệt là nhóm khách hàng bất động sản. Dù doanh nghiệp đã nỗ lực đàm phán theo hướng cấn trừ nợ bằng bất động sản hoặc cổ phiếu, điển hình như việc nhận cổ phiếu HBC của Tập đoàn Xây dựng Hòa Bình nhưng các khoản phải thu khó đòi vẫn chưa được xử lý dứt điểm.
Ông Phạm Hoàng Anh - Chủ tịch HĐQT SMC.
Trong khi tái cơ cấu tài sản đang diễn ra ở lớp vận hành, tầng thượng tầng quản trị của SMC cũng chứng kiến những thay đổi mạnh mẽ. Tại Đại hội đồng cổ đông bất thường diễn ra cuối tháng 9, SMC đã tiến hành miễn nhiệm các thành viên HĐQT cũ và bầu bổ sung nhân sự, đánh dấu một đợt thay đổi quan trọng trong bộ máy quản trị.
Đáng chú ý, bà Nguyễn Thị Ngọc Loan rời ghế Chủ tịch HĐQT vì lý do sức khỏe. Sau đó, ông Phạm Hoàng Anh được bầu làm Chủ tịch HĐQT SMC, sau khi được đề cử bởi nhóm cổ đông mới nắm giữ hơn 20% cổ phần và hiện là nhóm cổ đông lớn nhất của doanh nghiệp.
Ông Phạm Hoàng Anh, sinh năm 1991, tốt nghiệp chuyên ngành tài chính – ngân hàng và đang giữ chức Phó Tổng giám đốc Công ty TNHH ConnectLog Việt Nam.
Cùng với đó, 3 thành viên HĐQT mới gồm ông Phạm Hoàng Anh, ông Hoàng Trung Dũng và ông Nguyễn Ngọc Anh Duy được bầu bổ sung, đồng thời SMC miễn nhiệm hai thành viên HĐQT là ông Hứa Vũ và bà Nguyễn Thị Ngọc Loan.
Chưa đầy 2 tháng sau, Công ty tiếp tục lấy ý kiến cổ đông để miễn nhiệm thêm ba thành viên HĐQT gồm ông Fujitsuka Masahiko, ông Vũ Anh Nguyên và ông Nguyễn Hữu Kinh Luân, đồng thời miễn nhiệm một thành viên Ban Kiểm soát là ông Nguyễn Quang Trung. Đây là đợt thay đổi thượng tầng lớn nhất trong nhiều năm của SMC, cho thấy nỗ lực làm mới cấu trúc quản trị.
Gần đây nhất, ông Nguyễn Quốc Thắng (chồng của Phó Chủ tịch HĐQT kiêm Phó Tổng Giám đốc Nguyễn Ngọc Ý Nhi) đã được bổ nhiệm cho vị trí Phó Tổng Giám đốc SMC, có hiệu lực từ ngày 1/1/2026.
Trước đó, ông Thắng làm Giám đốc tại 2 công ty thành viên là Công ty TNHH MTV SMC Hiệp Phước và Công ty TNHH Thép SM. Ngoài ra, những thành viên trong 2 bên gia đình ông Nguyễn Quốc Thắng cũng nắm giữ cổ phần cũng như những vị trí quan trọng khác nhau trong cơ cấu bộ máy SMC.
Áp lực khi tái cấu trúc toàn diện, SMC đang phải đối mặt với những khó khăn tài chính trong bối cảnh ngành thép ngày càng khắc nghiệt. Dù nhu cầu trong nước có dấu hiệu ấm lên nhờ đầu tư công và bất động sản, hoạt động xuất khẩu lại đối mặt nhiều rào cản, từ các biện pháp phòng vệ thương mại đến sức mua quốc tế suy yếu.
Theo đó, các doanh nghiệp tôn mạ buộc phải xoay trục mạnh về thị trường nội địa, kéo theo cạnh tranh ngày càng gay gắt và biên lợi nhuận của các doanh nghiệp thương mại như SMC tiếp tục bị bào mòn.
