Điều chỉnh số lượng Hội thẩm
Báo cáo tại phiên họp, Phó Chủ tịch Uỷ ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Hoàng Công Thuỷ cho biết, sau nhiều năm thực hiện, các Đoàn Hội thẩm nhân dân đã đi vào hoạt động ổn định, nề nếp, là nơi để các Hội thẩm trao đổi chuyên môn, kinh nghiệm xét xử.
Tuy nhiên, thực tiễn đã bộc lộ một số khó khăn, vướng mắc. Cụ thể, quy định về trách nhiệm của Trưởng đoàn, Phó Trưởng đoàn Hội thẩm chưa đầy đủ; việc hỗ trợ kinh phí, trang thiết bị còn hạn chế; sự quan tâm, tạo điều kiện của các cơ quan đôi lúc chưa kịp thời, ảnh hưởng đến hoạt động xét xử.
Phó Chủ tịch Uỷ ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Hoàng Công Thuỷ (Ảnh: Media Quốc hội).
Đặc biệt, việc thực hiện mô hình tổ chức Tòa án mới theo Luật Tổ chức Tòa án nhân dân năm 2024 (thay Tòa án cấp huyện bằng Tòa án khu vực) đã ảnh hưởng không nhỏ tới tổ chức và hoạt động của Đoàn Hội thẩm.
Do đó, việc xây dựng, ban hành Nghị quyết mới thay thế Nghị quyết số 1213 ngày 13/6/2016 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội quy định về Quy chế tổ chức và hoạt động của Đoàn Hội thẩm là cần thiết nhằm bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ của hệ thống pháp luật.
Hướng dẫn chi tiết, cụ thể và phù hợp hơn về tổ chức và hoạt động của Đoàn Hội thẩm phù hợp với mô hình tổ chức bộ máy sau sắp xếp, tinh gọn, giải quyết một số vấn đề tồn tại, hạn chế, góp phần đổi mới và nâng cao hiệu quả hoạt động của Đoàn Hội thẩm trong tình hình mới.
Về nội dung của dự thảo Nghị quyết, ông Thuỷ nêu rõ, tại Điều 1 dự thảo Quy chế quy định Đoàn Hội thẩm là hình thức tổ chức tự quản của các Hội thẩm và trên cơ sở quy định mới về tổ chức Tòa án Nhân dân tại Luật Tổ chức Tòa án Nhân dân năm 2024 (sửa đổi, bổ sung năm 2025).
Đoàn Hội thẩm nhân dân gồm có: Đoàn Hội thẩm nhân dân tỉnh, thành phố (gọi là cấp tỉnh), Đoàn Hội thẩm nhân dân khu vực và Đoàn Hội thẩm quân nhân quân khu và tương đương (gọi là cấp quân khu).
Để bảo đảm có đủ số Hội thẩm nhân dân đáp ứng yêu cầu tham gia xét xử tại cả Tòa án nhân dân cấp tỉnh và Tòa án nhân dân khu vực, dự thảo Nghị quyết điều chỉnh số lượng Hội thẩm được bầu tối đa tại Đoàn Hội thẩm nhân dân cấp tỉnh và Đoàn Hội thẩm nhân dân khu vực.
Theo đó, dự thảo Quy chế quy định Đoàn Hội thẩm nhân dân cấp tỉnh giữ nguyên số lượng tối thiểu là 20 người, nhưng giảm số lượng tối đa từ 100 người xuống còn 50 người. Riêng Hà Nội và Tp.HCM không quá 70 người.
Đối với Đoàn Hội thẩm khu vực: Tăng gấp đôi số lượng so với cấp huyện trước đây. Cụ thể, tối thiểu không dưới 30 người (tăng từ 15) và tối đa không quá 100 người (tăng từ 50).
Rà soát quy định bãi nhiệm Trưởng, Phó Trưởng đoàn Hội thẩm nhân dân
Thẩm tra dự thảo Nghị quyết, Chủ nhiệm Uỷ ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cho biết, Uỷ ban tán thành sự cần thiết ban hành Nghị quyết.
Chủ nhiệm Uỷ ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng (Ảnh: Media Quốc hội).
Về số lượng Hội thẩm tại mỗi Tòa án, Uỷ ban tán thành việc xác định số lượng Hội thẩm tại mỗi Đoàn Hội thẩm căn cứ vào số lượng Thẩm phán được phân bổ cho mỗi Tòa án, đồng thời quy định số lượng Hội thẩm tối thiểu/tối đa của mỗi Đoàn Hội thẩm tại mỗi Tòa án nhân dân (TAND) cấp tỉnh, TAND khu vực. Quy định này đã bám sát quy định của Luật Tổ chức Tòa án nhân dân về thẩm quyền của TAND khu vực, biên chế Thẩm phán và thực tiễn thụ lý, giải quyết vụ án, vụ việc của mỗi Tòa án.
Về việc bãi nhiệm Trưởng đoàn, Phó Trưởng đoàn Hội thẩm nhân dân, Uỷ ban Pháp luật và Tư pháp nhận thấy, việc quy định Trưởng đoàn/Phó Trưởng đoàn Hội thẩm nhân dân có thể bị bãi nhiệm khi không hoàn thành nhiệm vụ xét xử là không thực sự phù hợp với trách nhiệm của Trưởng đoàn/Phó Trưởng đoàn hội thẩm, không thống nhất với quy định tại Điều 7 của dự thảo Quy chế. Do đó, đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo rà soát, bảo đảm tính thống nhất của quy định này.
"Tại phiên họp thẩm tra, Cơ quan chủ trì soạn thảo đã tiếp thu, thống nhất chỉnh lý khoản 4 Điều 6 theo hướng quy định khái quát: Trưởng đoàn, Phó Trưởng đoàn Hội thẩm nhân dân có thể bị bãi nhiệm khi không hoàn thành nhiệm vụ", ông Tùng nêu.
Thông qua Nghị quyết ban hành Quy chế tổ chức và hoạt động của Đoàn Hội thẩm (Ảnh: Media Quốc hội).
Với 100% các Uỷ viên Uỷ ban Thường vụ Quốc hội tán thành, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội đã đồng ý thông qua Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành Quy chế tổ chức và hoạt động của Đoàn Hội thẩm.
