Bà Martine Moïse, cựu đệ nhất phu nhân Haiti. Ảnh: New York Times
New York Times ngày 19/2 đưa tin, một thẩm phán Haiti đã truy tố 51 người liên quan đến vụ ám sát Tổng thống Haiti Jovenel Moïse năm 2021, trong đó có bà Martine Moïse. Vợ của ông Jovenel bị cáo buộc là đồng phạm dù bà bị thương nặng trong vụ ám sát.
Bản sao cáo trạng dài 122 trang của thẩm phán Walther Voltaire không cáo buộc bà Martine lên kế hoạch ám sát chồng, cũng như không đưa ra bất kỳ bằng chứng trực tiếp nào về sự liên quan của cựu đệ nhất phu nhân Haiti.
Tuy nhiên, nội dung cáo trạng đề cập đến việc bà Martine và một số người liên quan đưa ra lời khai trái ngược với các nhân chứng. Từ đó kết luận họ có sự đồng lõa trong vụ ám sát Tổng thống Haiti. Bản cáo trạng cũng trích dẫn lời của một trong những bị cáo chính cáo buộc bà Martine âm mưu cùng cựu Thủ tướng Haiti Claude Joseph để chiếm vị trí tổng thống.
Các cáo buộc trên tương tự những lời buộc tội trong đơn kiện hình sự do một công tố viên Haiti đệ trình lên thẩm phán Voltaire. Cáo buộc chính thức nhằm vào bà Martine là âm mưu giết người.
Paul Turner, luật sư riêng của bà Martine, không trả lời yêu cầu bình luận của New York Times. Trước đó, ông Turner đã phủ nhận cáo buộc trong đơn kiện hình sự.
Cựu Đệ nhất phu nhân Haiti từ lâu đã chỉ trích cuộc điều tra liên quan đến vụ ám sát chồng bà, nói rằng các quan chức Haiti hiện tại không mấy quan tâm đến việc vạch mặt kẻ chủ mưu.
Theo cuộc điều tra của giới chức Haiti, ngày 7/7/2021, Tổng thống Haiti Jovenel Moïse bị ám sát khi một nhóm tay súng Colombia, làm việc cho một công ty an ninh ở Miami (Mỹ), xông vào dinh tổng thống ở thủ đô Haiti.
Ông Jovenel và bà Martine bị bắn sau khi các tay súng vào phòng ngủ của cặp vợ chồng và lục soát, dường như để tìm kiếm tài liệu và tiền mặt.
Trong tuyên bố ngay sau vụ ám sát, bà Martine nói rằng bà đã trốn dưới gầm giường để tự bảo vệ mình. Tuy nhiên, bản cáo trạng của thẩm phán Voltaire cho thấy khoảng cách giữa giường và sàn nhà là khoảng 35-45cm. Điều đó làm dấy lên nghi ngờ về độ tin cậy từ lời khai của bà Martine.
Trong một cuộc phỏng vấn với New York Times vài tuần sau khi chồng bị ám sát, bà Martine kể lại việc bị bắn vào bàn tay, cùi chỏ và nghe thấy nhóm tay súng đang tìm kiếm gì đó trong đống tài liệu của chồng bà.
Cáo buộc trong cáo trạng của thẩm phán Voltaire cũng dựa trên lời khai của một nhân chứng quan trọng: Joseph Badio - cựu quan chức Bộ Tư pháp Haiti và là người bị cáo buộc dàn dựng vụ ám sát. Ông Badio bị bắt vào tháng 10/2023 sau 2 năm lẩn trốn.
Theo cáo trạng, ông Badio khai rằng bà Martine âm mưu cùng nhiều người, trong đó có ông Claude Joseph, Thủ tướng Haiti ở thời điểm vụ ám sát xảy ra, nhằm loại bỏ chồng bà để "độc chiếm quyền lực".
New York Times nhận định, dù cuộc điều tra kéo dài 2 năm rưỡi, nhưng bản cáo trạng vẫn để lại nhiều câu hỏi chưa có lời giải. Cáo trạng đi sâu vào một số chi tiết đêm xảy ra vụ ám sát nhưng không giải thích được động cơ cũng như làm rõ nguồn tài chính tài trợ cho vụ ám sát.
Một cuộc điều tra riêng của Mỹ tại Miami cáo buộc 11 người âm mưu giết Tổng thống Haiti, 6 trong số này đã nhận tội. Những người còn lại dự kiến bị xét xử vào tháng 5 năm nay. Bà Martine dự kiến là nhân chứng trong phiên xét xử.
Một số nhà phê bình tin rằng bản cáo trạng ngày 19/2 có "động cơ chính trị", cáo buộc chính phủ hiện tại của Haiti dưới thời ông Ariel Henry đã sử dụng cuộc điều tra để nhắm vào những người chỉ trích chính phủ, trong đó có bà Martine và cựu Thủ tướng Haiti Claude Joseph.
Văn phòng Thủ tướng Haiti đã bác bỏ cáo buộc này, khẳng định không có bất kỳ sự can thiệp nào vào cuộc điều tra.
Nguyễn Thái - NYT
