Trước diễn biến phức tạp của dịch Chikungunya tại nhiều quốc gia, đặc biệt là đợt bùng phát kỷ lục ở tỉnh Quảng Đông (Trung Quốc), trao đổi với Người Đưa Tin, ông Võ Hải Sơn – Phó Cục trưởng Cục Phòng bệnh (Bộ Y tế) cho biết Việt Nam đang tăng cường giám sát chặt chẽ, phối hợp quốc tế và chuẩn bị đầy đủ phương án ứng phó nhằm bảo vệ sức khỏe cộng đồng.
Ông Võ Hải Sơn thông tin, Chikungunya là bệnh truyền nhiễm do virus Chikungunya (CHIKV) gây ra, lây truyền qua muỗi Aedes cùng loại muỗi truyền sốt xuất huyết. Muỗi thường đốt vào ban ngày, đặc biệt vào sáng sớm và chiều muộn. Bệnh từng được ghi nhận lần đầu năm 1952 tại Tanzania, Đông Phi.
Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), ngày 22/7/2025 cơ quan này đã phát đi cảnh báo về tốc độ lây lan nhanh chóng của Chikungunya. Nhiều ổ dịch lớn xuất hiện tại các đảo Ấn Độ Dương như La Réunion, Mayotte, sau đó lan sang châu Phi, Nam Á và châu Âu.
Tại Trung Quốc, tỉnh Quảng Đông ghi nhận hơn 4.800 ca trong nửa đầu năm 2025, mức cao kỷ lục, dù chưa có ca nặng hoặc tử vong.
Singapore cũng báo cáo 17 ca, gấp đôi cùng kỳ năm ngoái, trong đó phần lớn từng đến vùng dịch. Hiện Việt Nam chưa ghi nhận ca bệnh Chikungunya, song nguy cơ vẫn hiện hữu.
"Muỗi Aedes lưu hành rộng rãi tại nhiều địa phương, cộng thêm mùa hè, thời điểm gia tăng giao lưu du lịch và thương mại quốc tế khiến khả năng dịch xâm nhập và lan rộng trong cộng đồng là điều chúng ta phải đặc biệt lưu ý", ông Sơn nhấn mạnh.
Ông Võ Hải Sơn – Phó Cục trưởng Cục Phòng bệnh (Bộ Y tế).
Để chủ động ứng phó, Bộ Y tế đã chỉ đạo hệ thống kiểm dịch y tế tại cửa khẩu, sân bay tăng cường giám sát, phát hiện sớm người có triệu chứng hoặc mang mầm bệnh.
Đồng thời, các biện pháp diệt muỗi, loại bỏ lăng quăng/bọ gậy đang được triển khai tại khu vực cửa khẩu, biên giới và trong cộng đồng. Nguồn nhân lực, trang thiết bị, hóa chất được chuẩn bị sẵn sàng để đáp ứng nhanh nếu dịch bùng phát.
Theo phân tích của Bộ Y tế, yếu tố thuận lợi cho dịch bùng phát là mùa mưa tại nhiều nước Bắc bán cầu, môi trường lý tưởng cho muỗi sinh sôi, làm tăng mật độ và tốc độ lan truyền virus. Bên cạnh đó, nhu cầu đi lại, giao thương vào mùa hè tạo điều kiện để dịch vượt biên giới, xuất hiện tại nhiều quốc gia và vùng lãnh thổ.
Bệnh thường ủ từ 4–8 ngày sau khi bị muỗi nhiễm bệnh đốt, với biểu hiện sốt cao đột ngột, đau khớp dữ dội, kèm cứng khớp, viêm khớp, đau đầu, mệt mỏi, phát ban.
"Chikungunya có triệu chứng gần giống sốt xuất huyết dengue, nhưng đau và sưng khớp thường rõ hơn, trong khi sốt xuất huyết dengue lại dễ xuất hiện dấu hiệu xuất huyết. Người dân tuyệt đối không tự chẩn đoán và điều trị tại nhà. Khi có dấu hiệu nghi ngờ, cần đến ngay cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị kịp thời", ông Sơn cho biết.
Phòng chống Chikungunya giống như phòng sốt xuất huyết, đó chính là diệt lăng quăng/bọ gậy, loại bỏ nơi muỗi sinh sản, nằm màn, tránh muỗi đốt.
Trước nguy cơ Chikungunya, ông Trần Đắc Phu – nguyên Cục trưởng Cục Phòng bệnh (Bộ Y tế) nhấn mạnh người dân không nên hoang mang. Căn bệnh này nhẹ hơn nhiều so với sốt xuất huyết, hầu như không gây sốc hay tử vong, phần lớn có thể điều trị tại nhà. Tuy nhiên, người cao tuổi hoặc có bệnh nền khi nhiễm virus vẫn cần được theo dõi chặt chẽ.
Ông cho rằng, cần tăng cường giám sát ca bệnh, đặc biệt ở những người trở về từ vùng dịch có biểu hiện sốt, phát ban.
Các cơ sở y tế phải xét nghiệm để phân biệt Chikungunya với sốt xuất huyết, tránh bỏ sót các trường hợp nặng. Người dân chỉ cần đi xét nghiệm khi có triệu chứng nghi ngờ hoặc mới từ vùng dịch trở về, tránh tâm lý lo lắng dẫn đến xét nghiệm ồ ạt, gây lãng phí.
"Phòng chống Chikungunya tương tự như phòng sốt xuất huyết nên diệt lăng quăng/bọ gậy, loại bỏ nơi muỗi sinh sản, ngủ màn, tránh muỗi đốt. Làm tốt phòng sốt xuất huyết đồng nghĩa chúng ta cũng phòng được Chikungunya và Zika, một giải pháp hiệu quả và tiết kiệm", ông Phu nói.
Điều quan trọng, theo ông là không chủ quan nhưng cũng không quá hoang mang, cần đánh giá đúng nguy cơ để đưa ra biện pháp ứng phó phù hợp, vừa bảo vệ sức khỏe cộng đồng, vừa sử dụng hợp lý nguồn lực.
Để chủ động phòng, chống bệnh Chikungunya, Bộ Y tế khuyến cáo người về từ các quốc gia, khu vực đang có sự gia tăng dịch bệnh Chikungunya cần chủ động theo dõi sức khỏe trong vòng 12 ngày. Nếu có bất kỳ dấu hiệu bất thường về sức khỏe (như sốt, đau khớp, nổi ban…) cần đến ngay cơ sở y tế để được khám, tư vấn và điều trị kịp thời.
Người dân tại các hộ gia đình, khu dân cư thực hiện các biện pháp diệt lăng quăng/bọ gậy và xua muỗi, ngủ màn, phối hợp với ngành y tế trong các đợt phun hóa chất phòng, chống dịch. Khi bị sốt đến ngay cơ sở y tế để được khám và tư vấn điều trị.
Không tự ý điều trị tại nhà. Đối với người dân khi đi du lịch, công tác tại các vùng bệnh Chikungunya đang tăng cao, cần chủ động phòng ngừa tránh muỗi đốt. Chủ động theo dõi sức khỏe và thông báo cho cơ quan y tế khi có triệu chứng giống Chikungunya.
