Theo báo cáo của VantageScore, số người Mỹ chậm trả nợ vay mua ô tô đã tăng hơn 50% kể từ năm 2010. Từ một trong những sản phẩm tín dụng an toàn nhất, khoản vay mua ô tô giờ đây trở thành rủi ro lớn nhất trong thị trường tín dụng tiêu dùng.
Nguyên nhân nằm ở giá xe tăng kỷ lục, chi phí bảo dưỡng, bảo hiểm và lãi suất vay đều ở mức cao nhất nhiều năm. Ngoài ra, xu hướng kéo dài thời hạn vay – có khi tới 7-8 năm – khiến tổng số tiền lãi mà người mua phải trả phình to. VantageScore nhận định: “Thị trường ô tô phản ánh sức khỏe tài chính của các hộ gia đình. Khi nợ xấu ô tô leo thang liên tục, đó là dấu hiệu sâu hơn về khủng hoảng khả năng chi trả của người tiêu dùng.”
Chuyên gia kinh tế trưởng Rikard Bandebo cảnh báo: “Người Mỹ đang ở trong tình trạng tín dụng tiêu dùng mong manh nhất kể từ khủng hoảng tài chính toàn cầu. Ngày càng nhiều người phải vật lộn để xoay xở chi tiêu hằng tháng.”
Giá xe kỷ lục và “bẫy nợ” khi đổi xe mới
Theo ước tính của Kelley Blue Book, giá trung bình của một chiếc xe mới tại Mỹ đã vượt 50.000 USD vào tháng 9 – mức cao chưa từng có, được đẩy lên bởi các mẫu xe sang và xe điện đắt đỏ.
Trang web Edmunds cho biết, nhiều người khi đổi xe cũ lấy xe mới đang rơi vào tình trạng “âm vốn” – tức giá trị xe cũ thấp hơn khoản nợ còn lại. Trong quý III, gần 25% các trường hợp đổi xe bị âm hơn 10.000 USD. Điều này khiến người mua phải “gánh” thêm khoản nợ cũ khi mua xe mới, khiến chi phí càng chồng chất.
Tổng cộng, người Mỹ đang gánh hơn 1,66 nghìn tỷ USD nợ vay ô tô, trong khi tỷ lệ vỡ nợ và chậm trả đang cao hơn cả thời kỳ trước đại dịch, tiệm cận giai đoạn khủng hoảng tài chính 2008.
Vay dài, trả lãi kép và hiệu ứng dây chuyền nguy hiểm
Erin Witte, Giám đốc bảo vệ người tiêu dùng của Liên đoàn Người tiêu dùng Mỹ, nhận định: “Chúng ta đang thấy nhiều người vay mua xe trong 8 năm – điều hiếm thấy kể từ thời khủng hoảng 2008. Khi kéo dài thời hạn vay, bạn trả nhiều lãi hơn, và nếu đổi xe khi chưa hết kỳ hạn, bạn vẫn còn nợ. Nghĩa là bạn đang trả lãi hai lần, khiến chiếc xe kế tiếp càng đắt hơn.”
Bên cạnh đó, số vụ tịch thu xe đang tăng lên, trong khi thị trường tài chính chao đảo trước phá sản của một số tổ chức cho vay ô tô rủi ro cao. CEO JPMorgan Chase, Jamie Dimon, ví von: “Khi bạn thấy một con gián, nghĩa là còn nhiều con khác.”
Các nhà phân tích của Moody’s Analytics chỉ ra rằng tình trạng nợ xấu bùng phát còn do các ngân hàng lỏng lẻo trong xét duyệt tín dụng sau đại dịch. Khi các khoản hỗ trợ COVID-19 giúp điểm tín dụng người vay cao hơn thực tế, nhiều khoản vay được phê duyệt cho những người thực ra không đủ khả năng trả nợ. Giờ đây, khi chi phí sinh hoạt tăng, việc trả nợ, học phí và các khoản chi khác khiến nhiều hộ gia đình rơi vào khủng hoảng tài chính kéo dài.
Người tiêu dùng Mỹ đang phải đối mặt điều gì?
Các chuyên gia cảnh báo rằng đợt tăng nợ xấu này có thể báo hiệu suy yếu tài chính hộ gia đình trên diện rộng. Việc chi tiêu quá mức cho ô tô không chỉ khiến cá nhân rơi vào vòng xoáy nợ, mà còn đe dọa hệ thống tín dụng tiêu dùng – vốn là nền tảng cho kinh tế Mỹ.
Nợ vay ô tô tăng vọt, giá xe cao ngất và chi phí sinh hoạt leo thang đang tạo ra một “cơn bão hoàn hảo” – thử thách sức chịu đựng của tầng lớp trung lưu Mỹ, vốn từng coi việc sở hữu xe là biểu tượng của sự ổn định và thịnh vượng.
Xuyến Chi (Theo Finance)
