Tiến bộ khoa học kỹ thuật nông nghiệp "khó" đến tay người nông dân

Nông dân vẫn mua phải giống kém chất lượng

Ngày 15/8, tại hội nghị giới thiệu tiến bộ khoa học kỹ thuật trong lĩnh vực trồng trọt và thủy sản phục vụ sản xuất nông nghiệp vùng Nam Trung bộ - Tây Nguyên do Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam tổ chức tại phường Quy Nhơn (tỉnh Gia Lai), ông Nguyễn Thanh Hòa, Phó Chủ tịch UBND xã Đức Bình (tỉnh Đắk Lắk) nêu thực trạng nhiều nông dân mua giống kém chất lượng.

Theo ông Hòa đây là nghịch lý. Bởi hiện nay, trong khi các viện nghiên cứu không ngừng tạo ra những giống cây trồng, vật nuôi chất lượng cao như lúa, cà phê, sầu riêng, mía, mì phù hợp với vùng Nam Trung bộ - Tây Nguyên, thì người nông dân vẫn mua phải giống giả, kém chất lượng, phân bón giả, thuốc bảo vệ thực vật không đạt chuẩn.

Tại xã Đắk Pơ (tỉnh Gia Lai), một "vùng nguyên liệu" sản xuất mía và mì, rau màu với diện tích 12.000 ha, Phó Chủ tịch UBND xã Đoàn Minh Duy cũng chia sẻ những khó khăn tương tự.

Mặc dù địa phương đã xây dựng các "cánh đồng mía lớn" liên kết với các nhà máy sản xuất đường, nhưng nông dân vẫn thiếu các tiến bộ ứng dụng khoa học kỹ thuật, dẫn đến năng suất sản xuất thấp, giá trị sản phẩm chưa cao, khiến "nông dân vẫn nghèo trên cánh đồng của chính mình".

Đặc biệt là vùng Nam Trung bộ - Tây Nguyên là vùng quan trọng trong phát triển nông nghiệp, đóng góp lớn cho ngành nông nghiệp cả nước với các mặt hàng xuất khẩu giá trị cao như cà phê (700.000 ha chiếm 95% diện tích cà phê cả nước, xuất khẩu 6 tháng đầu năm đạt hơn 5,5 tỷ USD), hồ tiêu, sầu riêng. Thế nhưng, tiềm năng to lớn này vẫn chưa được khai thác hiệu quả do rào cản trong chuyển giao khoa học kỹ thuật.

Từ "cái nhà khoa học muốn" đến "cái nông dân cần"

Ông Đoàn Minh Duy, Phó Chủ tịch UBND xã Đắk Pơ (tỉnh Gia Lai) đã chỉ ra rào cản lớn nhất: "Ứng dụng tiến bộ KHKT cho nông nghiệp rất lớn nhưng năng lực tiếp cận của nông dân còn hạn chế. Ở giữa là một quá trình ngăn cách giữa chính quyền - nhà khoa học - nông dân".

Tương tự, ông Nguyễn Thanh Hòa cũng phân tích, hầu hết các viện nghiên cứu, doanh nghiệp đều hợp tác với chính quyền cấp huyện, trong khi việc triển khai về cấp xã rất ít, đến với nông dân còn ít hơn. Do vậy, nông dân buộc phải "đặt niềm tin" vào các thương lái, đại lý, và khi gặp rủi ro không biết phải kêu ai. Tới đây, chúng tôi cũng muốn trực tiếp làm việc với các viện, các doanh nghiệp để "đặt hàng" những sản phẩm mà nông dân cần.

"Chúng tôi mong muốn các viện, các doanh nghiệp đưa tiến bộ của mình với tới cánh đồng của nông dân, chính quyền cấp xã đứng ra làm đầu mối kết nối, tạo chuỗi liên kết. Chẳng hạn như Sở NN&MT tỉnh Quảng Ngãi đang đặt hàng cho Viện KHKT Nông nghiệp Duyên hải Nam Trung bộ sản xuất các giống lúa thương phẩm chế biến, trong đó có giống do viện nghiên cứu và chuyển giao thành công như BĐR 999. Từ thành công của các mô hình trình diễn này, chúng tôi muốn Viện đưa giống này về với các cánh đồng của bà con ở xã Tịnh Sơn", ông Phạm Hồng Sơn, Phó Chủ tịch UBND xã Tịnh Sơn, tỉnh Quảng Ngãi, nói.

PGS.TS. Lê Quốc Doanh, nguyên Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, chỉ ra vấn đề cốt lõi: "Lâu nay các nhà khoa học vẫn đưa ra cái mình muốn chứ chưa thực sự đưa ra cái nông dân cần".

Ông đề xuất các viện nghiên cứu, doanh nghiệp nên đặt vấn đề về cách thức tiếp cận và đưa thành tựu nghiên cứu tới nông dân, hướng tới các nghiên cứu gắn với bảo vệ môi trường, giảm phát thải. Theo ông, vùng Nam Trung bộ - Tây Nguyên bên cạnh các nông sản chủ lực xuất khẩu như cà phê, hồ tiêu, nên ưu tiên phát triển các sản phẩm đặc hữu cho các vùng khí hậu đặc thù như măng tây, nho, nha đam... ở các vùng khô hạn như Ninh Thuận, Bình Thuận (cũ).

GS.TS. Nguyễn Hồng Sơn, Giám đốc Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam, nhấn mạnh việc chuyển giao các ứng dụng nghiên cứu tới nông dân là giải pháp phát triển nông nghiệp bền vững cho vùng Nam Trung bộ - Tây Nguyên hiện nay. Điều quan trọng là "làm sao đưa ra được cái nông dân cần, chuyển giao được cái nông dân muốn".

Theo đó, ông Sơn đề xuất cách tiếp cận toàn diện giữa 3 nhà – nhà khoa học – chính quyền – nhà nông. "Các viện nghiên cứu có sản phẩm, các nhà quản lý nắm rõ quy hoạch vùng phát triển, nông dân là lực lượng sản xuất, bài toán đặt ra là chúng ta cả ba nhà phải ngồi lại với nhau để có giải pháp thiết thực", ông Sơn nói.

Lãnh đạo tỉnh Vĩnh Long: Đẩy mạnh cơ giới hóa, công nghệ cao và chuyển đổi số trong nông nghiệp

Lãnh đạo tỉnh Vĩnh Long nhấn mạnh, địa phương sẽ tập trung cơ giới hóa sản xuất, ứng dụng công nghệ cao và đẩy mạnh chuyển đổi số trong toàn bộ chuỗi giá trị nông sản, nhằm nâng cao năng suất, chất lượng và sức cạnh tranh trên thị trường.