Khối lượng công việc “khổng lồ”, không để lọt tội phạm, không để oan sai
Ngày 9/12, tại Kỳ họp thứ sáu HĐND Tp.HCM, Viện trưởng VKSND Tp.HCM Lê Văn Đông đã có báo cáo về hoạt động của Viện.
Theo ông Đông, năm 2025 ghi nhận sự gia tăng của nhiều loại tội phạm, đặc biệt là tội phạm ma túy, tham nhũng, kinh tế và trật tự xã hội. Toàn Thành phố khởi tố mới 14.973 vụ với 26.184 bị can, tăng cả về số vụ và số người phạm tội so với cùng kỳ năm 2024. Riêng tội phạm ma túy tăng 532 vụ với gần 4.900 bị can, cho thấy mức độ đáng báo động.
Viện trưởng VKSND Tp.HCM Lê Văn Đông báo cáo tại kỳ họp HĐND ngày 9/12.
Đáng chú ý, các đối tượng có xu hướng lợi dụng chung cư, nhà trọ, dịch vụ giao hàng công nghệ và cả đường hàng không để vận chuyển, mua bán ma túy.
Điển hình, là vụ thuê căn hộ chung cư tại Thủ Đức (cũ) và quận 7 (cũ) để cất giấu hơn 40kg ma túy, ngụy trang trong thùng rượu, trà và vận chuyển bằng xe công nghệ. Hay vụ đối tượng quốc tịch Thụy Sĩ vận chuyển gần 3kg cocaine qua sân bay Tân Sơn Nhất để trung chuyển ra nước ngoài.
Một số vụ án có người nổi tiếng, nghệ sĩ, người có ảnh hưởng trong xã hội bị khởi tố liên quan đến ma túy cũng gây xôn xao dư luận, tạo hiệu ứng xã hội lớn. Bên cạnh đó, nhiều vụ án có tính chất đặc biệt nghiêm trọng, manh động, liều lĩnh như giết người, chống người thi hành công vụ, vận chuyển kim cương, buôn lậu hàng hóa số lượng lớn… đã làm gia tăng áp lực cho các cơ quan tố tụng.
Ở lĩnh vực dân sự, kinh tế, Tp.HCM tiếp tục là “điểm nóng” với hơn 76.000 vụ việc mới thụ lý, tăng hơn 7.600 vụ so với năm trước.
Trong đó, tranh chấp hợp đồng dân sự, ly hôn nuôi con, chia tài sản sau ly hôn và tranh chấp đất đai chiếm tỉ lệ lớn. Khiếu kiện hành chính liên quan đến lĩnh vực đất đai, bồi thường, giải tỏa cũng tiếp tục gia tăng .
Giữa bối cảnh tội phạm gia tăng nhanh và sáp nhập bộ máy hành chính, VKSND Tp.HCM vẫn phải “gồng mình” xử lý khối lượng công việc kỷ lục.
Năm 2025, hai cấp kiểm sát đã kiểm sát hơn 20.500 nguồn tin về tội phạm, yêu cầu kiểm tra, xác minh 100% số nguồn tin mới thụ lý; trực tiếp hủy bỏ hàng chục quyết định không khởi tố, tạm đình chỉ không đúng quy định, qua đó ngăn chặn nguy cơ bỏ lọt tội phạm ngay từ đầu .
Trong công tác điều tra, VKSND 2 cấp đã công tố, kiểm sát 26.577 vụ với hơn 41.000 bị can, kiểm sát 100% số vụ án hình sự ngay từ khi khởi tố. Hàng chục nghìn lượt khám nghiệm hiện trường, khám nghiệm tử thi, đối chất, nhận dạng, thực nghiệm điều tra được kiểm sát viên trực tiếp tham gia, bảo đảm chặt chẽ về chứng cứ.
Quang cảnh kỳ họp.
Ở giai đoạn truy tố, tỉ lệ truy tố đúng hạn đạt 100%, vượt xa chỉ tiêu Quốc hội giao. Đặc biệt, không có trường hợp Tòa án tuyên bị cáo không phạm tội, không có Kiểm sát viên rút quyết định truy tố tại phiên tòa, con số cho thấy chất lượng công tố được siết chặt.
Về xét xử, VKSND Tp.HCM đã kiểm sát hơn 12.000 vụ án hình sự sơ thẩm, kháng nghị phúc thẩm đạt tỉ lệ được chấp nhận lên tới 86,4%, vượt hơn 16% chỉ tiêu ngành. Nhiều vụ án lớn thuộc diện Ban Chỉ đạo phòng, chống tham nhũng, tiêu cực theo dõi được đưa ra xét xử kịp thời, nghiêm minh, góp phần giữ vững kỷ cương pháp luật.
Song song đó, công tác kiểm sát thi hành án dân sự đạt kết quả đáng chú ý với hơn 177.000 việc phải thi hành, tổng số tiền trên 258.000 tỷ đồng. Riêng vụ án Vạn Thịnh Phát, giai đoạn 2 đã bồi thường cho hơn 42.000 trái chủ gần 9.000 tỷ đồng trên tổng nghĩa vụ hơn 31.000 tỷ đồng, một trong những vụ thi hành án có giá trị lớn nhất từ trước đến nay tại Tp.HCM .
Trong lĩnh vực dân sự - hành chính, VKSND Tp.HCM cũng tăng cường ban hành kháng nghị, kiến nghị phòng ngừa vi phạm. Năm 2025, 2 cấp kiểm sát đã ban hành hơn 300 kháng nghị phúc thẩm, hàng trăm kiến nghị yêu cầu Tòa án và các cơ quan liên quan khắc phục vi phạm trong quản lý Nhà nước.
Đặc biệt, Tp.HCM là địa phương triển khai thí điểm quyền khởi kiện vụ án dân sự để bảo vệ nhóm yếu thế theo Nghị quyết 205/2025/QH15 của Quốc hội, mở ra hướng đi mới trong bảo vệ lợi ích công cộng và quyền công dân yếu thế .
Thiếu trụ sở, thiếu trang thiết bị, ngân sách và áp lực sáp nhập
Bên cạnh những kết quả nổi bật, ông Lê Văn Đông cũng thẳng thắn chỉ ra hàng loạt khó khăn mang tính hệ thống. Việc sáp nhập tổ chức bộ máy trong năm 2025 khiến nhiều đơn vị phải làm việc trong điều kiện chật hẹp, thiếu phòng làm việc, thiếu kho lưu trữ, thiếu phòng tiếp dân. Không ít trụ sở xuống cấp, được cải tạo tạm, chưa đảm bảo tiêu chuẩn an toàn, phòng cháy chữa cháy.
Trang thiết bị CNTT phần lớn đã cũ, cấu hình thấp, trong khi nhiệm vụ chuyển đổi số, số hóa hồ sơ, xét xử trực tuyến ngày càng tăng. Nhiều máy chủ, đường truyền quá tải, gây ảnh hưởng trực tiếp đến tiến độ giải quyết án. Một số VKSND khu vực có địa bàn quản lý rộng đến 60km, thiếu xe công vụ khiến công tác kiểm sát hiện trường, khám nghiệm bị chậm trễ.
Áp lực tài chính cũng là bài toán nan giải khi chi thường xuyên bị thiếu hụt lớn do phát sinh chi phí sáp nhập, vận chuyển, chỉnh lý hồ sơ, bố trí lại tài sản, trong khi khối lượng công việc tăng vọt .
Từ những khó khăn trên, VKSND Tp.HCM đã kiến nghị HĐND và UBND Thành phố tăng cường giám sát hoạt động giám định, định giá tài sản, hỗ trợ nâng cấp trụ sở, trang bị thiết bị, bổ sung ngân sách và có chính sách hỗ trợ thu nhập cho đội ngũ cán bộ Kiểm sát để yên tâm công tác lâu dài.
Bước sang năm 2026, năm đầu thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIV và chuẩn bị bầu cử Quốc hội khóa XVI, VKSND Tp.HCM xác định phương châm hành động: “Đoàn kết, đổi mới - Bản lĩnh, kỷ cương - Chuyên nghiệp, hiện đại”.
Trọng tâm là ổn định bộ máy sau sáp nhập, tăng cường chuyển đổi số, nâng cao chất lượng công tố, đặc biệt trong các vụ án ma túy, tham nhũng, kinh tế lớn, đồng thời mở rộng vai trò bảo vệ quyền lợi nhóm yếu thế theo cơ chế thí điểm mới.
