Tranh luận trái chiều về việc phạt tù trẻ em

Tranh luận trái chiều về việc phạt tù trẻ em

Nguyễn Minh Anh
Thứ 7, 24/11/2018 | 14:00
1
Việc sử dụng biện pháp thay thế phạt tù đối với trẻ em chưa thành niên vi phạm pháp luật làm nổ ra những tranh luận trái chiều.

Vào ngày 20/11 – ngày quốc tế về quyền trẻ em, đại sứ quán Pháp tại Hà Nội đã tổ chức hội thảo bàn luận vấn đề biện pháp tư pháp thay thế cho chế tài phạt tù giam giữ người chưa thành niên phạm tội. Buổi hội thảo được diễn ra tại Hội trường Viện Pháp Hà Nội - L'Espace, số 24 Tràng Tiền, Hà Nội.

Góc nhìn luật gia - Tranh luận trái chiều về việc phạt tù trẻ em

Các chuyên gia tham gia hội thảo đã bàn luận và đưa ra quan điểm về vấn đề giam giữ và hạn chế phạt tù người chưa thành niên

Một trong những đổi mới lớn trong chính sách xử lý người chưa thành niên phạm tội được quy định trong Dự thảo Bộ luật Hình sự (sửa đổi) đó là sử dụng biện pháp thay thế, hạn chế hình phạt tù.

Đây là chính sách mới thể hiện rõ hơn tính nhân đạo, đề cao mục đích cải tạo người chưa thành niên phạm tội ở nước ta.

Góc nhìn luật gia - Tranh luận trái chiều về việc phạt tù trẻ em (Hình 2).

Song, những hạn chế tồn đọng về vấn đề sử dụng biện pháp thay thế phạt tù với người chưa thành niên còn gây nhiều tranh cãi.

Theo thống kê, tính đến năm 2011, số lượng người chưa thành niên phạm tội trung bình khoảng 10.000 người/năm trong đó có 70% trường hợp vi phạm hành chính, còn lại là vi phạm hình sự. Số lượng người chưa thành niên bị kết án phạt tù khoảng 60 -70% người chưa thành niên phạm tội hình sự. 

Theo thống kê của bộ Công an, tỉ lệ người chưa thành niên phạm tội tái phạm ở Việt Nam khoảng 44%, là một tỷ lệ tương đối cao so với thế giới.

Vấn đề được đặt ra ở đây là: Liệu hình thức phạt tù người chưa thành niên có phải là biện pháp hiệu quả hay không? Quan điểm khác nhau của Việt Nam và Pháp về vấn đề này như thế nào? Và hiện nay, chúng ta đang sử dụng biện pháp nào đối với đối tượng người chưa thành niên vi phạm pháp luật?

Theo Bộ luật Hình sự Việt Nam, người chưa thành niên là người 14 tuổi trở lên mới phải chịu trách nhiệm hình sự. Bao gồm hai đối tượng là người từ 14 đến dưới 16 tuổi và đối tượng từ 16 đến dưới 18 tuổi.

Theo bà Lê Thị Hoa, Phó phòng Pháp luật hình sự, vụ Pháp luật hình sự và hành chính, bộ Tư pháp cho biết:

Thứ nhất, đối với người chưa thành niên vi phạm pháp luật hành chính, pháp luật Việt Nam sử dụng hình thức phạt tiền, cảnh cáo, giáo dục tại xã phường thị trấn, đưa vào trường giáo dưỡng.

Thứ hai, đối với người chưa thành niên phạm tội hình sự mà những tội này quy định trong Bộ luật Hình sự thì luật Hình sự có quy định các chế tài thay thế cho giam giữ. Tuy nhiên mức độ áp dụng chế tài khác nhau thì nó sẽ chia ra các đối tượng khác nhau.

Đối tượng người chưa thành niên từ 14 đến dưới 16 tuổi, căn cứ các điều kiện áp dụng sẽ có 3 loại chế tài: Hình phạt cải tạo không giam giữ (quy định mới được bổ sung trong điều luật Hình sự 2015); Biện pháp tư pháp đưa vào trường giáo dưỡng do tòa án quyết định trong trường hợp đối tượng cần phải cách ly với cộng đồng để phòng ngừa tái phạm; Hình phạt cao nhất là phạt tù.

Đối tượng từ 14 đến dưới 16 tuổi chỉ phải chịu trách nhiệm hình sự với loại phạm tội đặc biệt nghiêm trọng được quy định trong 28 tội danh.

Góc nhìn luật gia - Tranh luận trái chiều về việc phạt tù trẻ em (Hình 3).

Trẻ em phạm tội có thể bị xử lý hình sự về 1 trong 28 tội danh.

Với đối tượng từ 16 đến dưới 18 tuổi thì hình phạt thay thế cho giam giữ được mở rộng hơn vì trên thực tế phạm vi chịu trách nhiệm hình sự của đối tượng này gần như toàn bộ.

Khi vi phạm pháp luật, cả 2 đối tượng đều có thể bị áp dụng biện pháp xử lý chuyển hướng: Khiển trách, hòa giải, xử lý tại xã phường và thị trấn.

Còn theo bà Kim Reuflet, Phó chủ tịch phụ trách quản lý mảng hoạt động của các thẩm phán xét xử các vụ án liên quan đến trẻ em, tòa sơ thẩm thẩm quyền rộng thành phố Nantes chia sẻ: "Tại Pháp, pháp lệnh 1945 đã quy định rõ nguyên tắc cơ bản này trong bảo vệ trẻ em: Biện pháp giáo dục phải đứng trên biện pháp trừng phạt. Phạt tù chỉ là giải pháp cuối cùng và chỉ được áp dụng trong trường hợp đặc biệt".

Tại Pháp, với đối tượng người chưa thành niên, nếu phạm tội, đối tượng sẽ được học giáo dục và tâm lý trong các "trường học nhà tù" hoặc "khu phố trẻ em" với thời gian từ 2,5 – 6 tháng (trừ trường hợp phạm tội nặng theo quy định của pháp luật Pháp). 

Tính đến ngày 01/8/2017, có 885 trẻ vị thành niên đang chịu án tù tại Pháp, hai phần ba trong số này bị giam giữ trước khi xét xử.

Bà Kim Reuflet cho rằng một đứa trẻ chỉ bị phạt tù khi chúng không còn biện pháp nào để cải thiện. Vì việc giam giữ thường sẽ có xu hướng đẩy trẻ dấn sâu hơn vào việc phạm tội.

Như vậy, mặc dù thực tế chung là nhà tù đã thất bại trong việc giáo dục người chưa thành niên phạm tội song việc sử dụng hình phạt này lại càng ngày càng phổ biến.

Sau ngày 20/11/1959, tuyên bố về quyền trẻ em được công bố, đến ngày 20/11/1989, Công ước quốc tế về quyền trẻ em được ký kết.

Hai nước Pháp - Việt Nam đều đã phê chuẩn Công ước quốc tế về quyền trẻ em.

Theo đó, các nước tham gia cam kết đảm bảo: "Không trẻ em nào bị tước đoạt tự do một cách bất hợp pháp hoặc vô căn cứ. Việc bắt, giam giữ hoặc bỏ tù trẻ em chỉ là giải pháp cuối cùng và thời gian áp dụng phải ngắn nhất có thể".

Tranh luận về vấn đề phạt tù trẻ em có hay không vi phạm quyền trẻ em trong công ước quốc tế, bà Kim Reuflet cho hay: "Thế giới không thể không có nhà tù trẻ em. Chúng ta chỉ hạn chế tối đa chứ không thể không có sự xuất hiện của những nhà tù bởi lẽ tỷ lệ trẻ em phạm tội tương đối cao. Tuy nhiên, chỉ khi nào trẻ không còn biện pháp nào giáo dục thì chúng mới phải chịu sự quản chế của các "nhà tù", ngoài ra Chính phủ Pháp thường sử dụng các chế tài phạt hành chính hoặc lao động công ích".

Đồng thời, bà Lê Thị Hoa cũng khẳng định: "Phạt tù không phải là phương pháp hiệu quả trong giáo dục người chưa thành niên. Theo đó, nguyên tắc xử lý đối với người chưa thành niên phạm tội phải bảo đảm lợi ích tốt nhất của người chưa thành niên và chủ yếu nhằm mục đích giáo dục, giúp đỡ họ sửa chữa sai lầm, phát triển lành mạnh, ưu tiên cải tạo tại cộng đồng, trở thành công dân có ích cho xã hội".

Đồng tình với quan điểm trên, bà Nguyễn Thanh Trúc, chuyên gia về bảo vệ trẻ em trong hệ thống tư pháp của UNICEF Việt Nam cho rằng với UNICEF, việc truy cứu trách nhiệm hình sự với người chưa thành niên phạm tội và áp dụng hình phạt đối với họ được thực hiện chỉ trong trường hợp cần thiết và phải căn cứ vào tính chất của hành vi phạm tội, vào những đặc điểm về nhân thân và yêu cầu của việc phòng ngừa tội phạm, cần hạn chế áp dụng hình phạt tù.

Biết là vậy, song những hạn chế tồn đọng về vấn đề sử dụng biện pháp thay thế phạt tù với trẻ chưa thành niên còn gây nhiều tranh cãi.

Bởi ở Việt Nam, đội ngũ thẩm phán, điều tra viên, kiểm sát viên đều không phải là những cán bộ chuyên trách để điều tra, truy tố với riêng đối tượng người chưa thành niên; đa phần chưa qua một khóa đào tạo nào về tâm sinh lý, khoa học giáo dục đối với người chưa thành niên.

Vì vậy không ít trường hợp điều tra viên, kiểm sát viên không phân biệt được sự khác nhau về thủ tục tố tụng giữa vụ án người chưa thành niên phạm tội và vụ án người đã thành niên thực hiện, thậm chí, có người còn cho rằng không có sự khác biệt.

Chuyên gia luật: Hình thức “tù tại gia” làm giảm tính răn đe của pháp luật

Thứ 4, 14/11/2018 | 07:00
Tổng kiểm toán Nhà nước Hồ Đức Phớc đề nghị nghiên cứu hình thức "tù tại gia" đưa vào luật Thi hành án hình sự (sửa đổi) để giảm bớt áp lực quá tải trại giam. Tuy nhiên, theo các chuyên gia luật, thực tế mức độ vi phạm pháp luật hiện ngày một gia tăng, vô hình trung đề xuất này làm giảm đi tính răn đe của pháp luật.
Cùng tác giả

Thương nhớ Cô My!

Thứ 6, 13/03/2020 | 13:00
Cô My “sập giường” đã tỉnh chưa, nổi tiếng kiểu này hình như không ổn lắm.

Đẹp-Độc-Lạ: Sợi dây chuyền nghìn tỷ "hồi sinh" từ trong đống rác

Thứ 7, 15/02/2020 | 13:00
Cho đến nay, câu chuyện tìm thấy viên kim cương nghìn tỷ trong sợ dây chuyền đắt nhất thế giới L'Incomparable vẫn chứa đựng nhiều bí ẩn.

Tết, khi chúng ta đi tìm căn cước của đời mình

Thứ 3, 21/01/2020 | 07:15
Dù 8km hay 8000km, dù gần hay xa, nhưng chỉ cần thấy hương vị Tết, những đứa con ở khắp mọi miền đều giũ bỏ bụi đường quay về với nơi được gọi là nhà.

Vòng chung kết U23: Đừng biến kì vọng thành thứ tình cảm cực đoan

Thứ 6, 10/01/2020 | 07:30
Hào quang không dễ đến, chiến thắng khó tìm, là người hâm mộ đừng biến kì vọng thành thứ tình cảm cực đoan mang tên áp lực làm chùn chân các cầu thủ trẻ.

Nghệ sĩ dùng chất gây nghiện: Xúc tác thăng hoa hay thiếu nền tảng giáo dục?

Thứ 5, 02/01/2020 | 09:17
Chất kích thích liệu có phải là đôi cánh để giúp nghệ sĩ thăng hoa hơn trong nghệ thuật?
Cùng chuyên mục

Từ vụ xét xử Tân Hoàng Minh: Trường hợp nào được lấy lại tiền ngay?

Thứ 2, 25/03/2024 | 18:57
Từ yêu cầu của bị hại trong vụ xét xử Tân Hoàng Minh, pháp luật quy định thể nào về việc trường hợp được nhận lại tài sản ngay lập tức, trường hợp nào không?

Án Nước ngoài-Luật Việt Nam: Du khách đối mặt án 10 năm tù vì dàn cảnh bị bắt cóc

Chủ nhật, 24/03/2024 | 14:00
Một du khách Trung Quốc bị cho là đã dàn dựng vụ bắt cóc chính mình ở Singapore để đòi tiền chuộc 5.553 SGD (103 triệu đồng) từ người thân.

Cần xử lý nghiêm đối tượng sàm sỡ phụ nữ ở Đà Nẵng

Thứ 4, 20/03/2024 | 15:53
Theo luật sư, cần xử lý nghiêm khắc đối tượng sàm sỡ phụ nữ nhằm tránh các hệ lụy nghiêm trọng về sau.

Án Nước ngoài-Luật Việt Nam: 10.000 quả trứng đổ xuống đường gây tai nạn, tài xế xe tải nhận án phạt

Thứ 2, 18/03/2024 | 07:00
Nam tài xế lái xe tải ở Đài Loan (Trung Quốc) vừa bị phạt tiền vừa có nguy cơ bị treo bằng lái 1 năm do làm đổ 10.000 quả trứng xuống đường dẫn tới tai nạn.

Hai "ma men" dùng gạch tấn công lực lượng 911 sẽ bị xử lý thế nào?

Chủ nhật, 17/03/2024 | 19:48
Mọi hành vi cản trở, chống đối người thi hành công vụ trái quy định pháp luật đều có thể bị xử lý vi phạm hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định.
     
Nổi bật trong ngày

Bắt giữ đối tượng cướp giật điện thoại tại Hà Nội

Thứ 4, 27/03/2024 | 21:17
Công an đã bắt giữ thủ phạm là Lê Công Hùng và tìm được chiếc điện thoại bị cướp tại một cửa hàng sửa chữa điện thoại trên địa bàn quận Đống Đa, Hà Nội.

Khởi tố nam thanh niên bán “cỏ mỹ” cho khách

Thứ 4, 27/03/2024 | 16:08
Đang bán "cỏ Mỹ" cho khách, Nguyễn Văn Vĩnh bị lực lượng Công an ập vào bắt quả tang.

Tử hình bà trùm ma túy “đội lốt” nữ doanh nhân thành đạt

Thứ 4, 27/03/2024 | 21:10
Mỹ tạo vỏ bọc là nữ doanh nhân thành đạt trên mạng xã hội để buôn bán ma túy. Đối tượng này vừa bị TAND tỉnh Hà Tĩnh tuyên phạt án tử hình.

Bắt giữ đối tượng trộm tiền trong thẻ ATM của bạn gái

Thứ 4, 27/03/2024 | 20:43
Đối tượng N.V.H. (trú tại thôn Thủy Minh, xã Gia Minh, huyện Thủy Nguyên, TP Hải Phòng) đã trộm thẻ ATM của bạn gái sau đó rút 10 triệu đồng.

Tạm giữ 26 đối tượng mang hung khí đuổi đánh nhau trong đêm ở Hà Nội

Thứ 5, 28/03/2024 | 16:19
Ngày 27/3, Công an quận Hà Đông, Hà Nội đã ra Quyết định khởi tố vụ án hình sự Gây rối trật tự công cộng, tạm giữ hình sự đối với 26 đối tượng có độ tuổi từ 16-20.