Trận bóng đá châm ngòi cho chiến tranh El Salvador – Honduras (ảnh minh họa)
3 trận bóng đá tranh suất dự FIFA World Cup 1970 đã khơi mào cuộc chiến kéo dài 100 giờ, khiến hơn 3.000 người ở Honduras và El Salvador thiệt mạng. Đây là cuộc chiến tranh duy nhất trên thế giới có “ngòi nổ” là bóng đá, theo History.
Năm 1821, Honduras và El Salvador (2 nước láng giềng vùng Nam Mỹ) cùng tuyên bố độc lập, thoát khỏi sự cai trị của Tây Ban Nha, nhưng nhiều vấn đề về lãnh thổ giữa 2 nước vẫn chưa được giải quyết.
Có 6 vùng đất và 2 hòn đảo thuộc Vịnh Fonseca (thông ra Thái Bình Dương) do El Salvador kiểm soát mà Honduras tuyên bố chủ quyền. Vịnh Fonseca là lối đi duy nhất của Honduras ra Thái Bình Dương và El Salvador có thể chặn tuyến đường này bất cứ lúc nào, theo Fox News.
Tổng diện tích 6 vùng đất và 2 hòn đảo thuộc Vịnh Fonseca mà cả El Salvador và Honduras cùng tuyên bố chủ quyền là khoảng 437km2. Đây là diện tích không nhỏ so với quy mô của một quốc gia.
Về kinh tế - xã hội, El Salvador là quốc gia có diện tích nhỏ nhưng đông dân, trong khi Honduras có diện tích lớn gấp 5 lần El Salvador, nhưng dân số ít và kinh tế kém phát triển.
Năm 1969, El Salvador có dân số khoảng 3,7 triệu người và Honduras có khoảng 2,6 triệu dân.
Người El Salvador bị Honduras trục xuất (ảnh: SI)
Chênh lệch về mật độ dân số khiến hàng trăm nghìn người El Salvador di cư đến Honduras sinh sống và lấn chiếm đất.
Khoảng 300.000 người El Salvador sinh sống ở Honduras vào năm 1969 (chiếm khoảng 20% dân số Honduras), đa phần là nhập cư bất hợp pháp, theo Everything.
Năm 1965, chính quyền của Tổng thống Honduras – ông Oswaldo Lopez Arellano – bắt đầu thực hiện mạnh tay luật cải cách đất hoang. Theo đó, chính quyền Honduras có quyền tịch thu đất đai của những người El Salvador nhập cư trái phép và giao đất cho người Honduras.
Đối với những người El Salvador nhập cư hợp pháp và có quyền sở hữu đất ở Honduras, họ vẫn có nguy cơ bị tịch thu đất.
Luật cải cách đất hoang của chính quyền ông Arellano đã thúc đẩy chủ nghĩa dân tộc ở Honduras. Hàng chục nghìn người El Salvador bị trục xuất khỏi Honduras. Dòng người hồi hương là vấn đề “đau đầu” đối với chính phủ El Salvador.
Đội tuyển El Salvador tại FIFA World Cup 1970 (ảnh: FIFA)
Năm 1969, 3 trận bóng đá giữa đội tuyển El Salvador với Honduras như “giọt nước tràn ly”, đẩy 2 nước láng giềng vào xung đột.
Theo Fox News, vòng loại World Cup 1970 là vấn đề lớn đối với El Salvador và Honduras. Hai quốc gia này vốn cạnh tranh và chưa từng tham dự cúp thế giới.
Tình hình hỗn loạn xảy ra ngay trong trận đấu lượt đi. Ngày 8/6/1969, đội tuyển Honduras thắng đội tuyển El Salvador 1 – 0 trên sân nhà.
Đêm trước trận đấu, đội tuyển El Salvador đã không thể ngủ bởi các cổ động viên Honduras cắm trại bên ngoài khách sạn và gây ồn ào, theo War History Online.
Người El Salvador nổi giận vì đội nhà thua trận lượt đi. Amelia Bolanos – cổ động viên nữ 18 tuổi người Salvador – thậm chí còn dùng súng bắn vào ngực mình sau trận đấu.
Tổng thống El Salvador – ông Fidel Sanchez Hernandez – tuyên bố Amelia Bolanos là liệt sĩ. Đám tang của cô được phát trên sóng truyền hình quốc gia.
Chiến đấu cơ với động cơ cánh quạt được sử dụng trong chiến tranh El Salvador – Honduras
Ngày 15/6/1969, trong trận đấu lượt về, đội chủ nhà El Salvador thắng 3 – 0 trước đội tuyển Honduras.
Cuộc bạo loạn trước trận đấu đã khiến 3 người thiệt mạng. Nhiều quốc kỳ Honduras bị đốt cháy ở El Salvador. Cổ động viên người Honduras tới El Salvador bị người dân địa phương đánh đập, theo War History Online.
Đêm trước ngày thi đấu, đội tuyển Honduras cũng không thể ngủ. Người dân El Salvador la ó bên ngoài khách sạn và khủng bố họ bằng trứng thối, chuột chết và giẻ rách.
“Các cầu thủ của tôi không thể tập trung. Họ chỉ mong sống sót sau trận đấu”, ông Mario Griffin – huấn luyện viên đội tuyển bóng đá Honduras – nói.
Do 2 đội tuyển có số điểm bằng nhau, trận đấu phụ được tổ chức vào ngày 26/6/1969 ở Mexico. Chính quyền thành phố Mexico City phải điều động hơn 1.700 cảnh sát để giữ trật tư.
Trong trận đấu phụ, đội tuyển El Salvador giành chiến thắng 3 – 2 trước đội tuyển Honduras. Báo chí 2 nước lao vào cuộc “khẩu chiến” dường như không có hồi kết.
Vài giờ sau khi trận đấu kết thúc, El Salvador tuyên bố cắt đứt quan hệ ngoại giao với Honduras.
Đáp trả, Honduras trục xuất gần 12.000 người El Salvador.
Ngày 14/7/1969, El Salvador huy động khoảng 30.000 quân, phát động chiến tranh với Honduras. Các nhà sử học gọi sự kiện này là “Chiến tranh bóng đá”, theo History.
Quân đội El Salvador sử dụng máy bay chở khách hoán cải thành máy bay ném bom để tấn công Honduras. Những chiếc tiêm kích F4U Corsair và P-51 Mustang (dòng tiêm kích với động cơ cánh quạt ở đầu) cũng được El Salvador sử dụng.
Trên mặt đất, xe tăng M3 Stuart của El Salvador bước đầu áp đảo lực lượng Honduras.
Binh sĩ El Salvador trong cuộc chiến với Honduras (ảnh: CNN)
Sau thời gian ngắn bị động, Honduras nhanh chóng ổn định lực lượng và chặn đứng các mũi tiến công của El Salvador. Không quân El Salvador tổn thất nặng nề, theo History.
Ngày 18/7/1969, El Salvador và Honduras đạt được thỏa thuận ngừng bắn nhờ nỗ lực hòa giải của Tổ chức các quốc gia châu Mỹ (OAS).
2 tuần sau đó, El Salvador rút quân khỏi Honduras.
Trên thực địa, quân đội El Salvador và Honduras giao tranh khoảng 100 giờ. Cuộc chiến tranh chớp nhoáng khiến hơn 900 binh sĩ El Salvador thiệt mạng. Honduras ghi nhận hơn 250 binh sĩ và khoảng 2.000 dân thường thiệt mạng.
Ngày 30/10/1980, El Salvador và Honduras mới ký kết hiệp định hòa bình và đồng ý giải quyết tranh chấp lãnh thổ qua Tòa án Công lý Quốc tế.
Năm 1992, Tòa án Công lý Quốc tế ra phán quyết trao phần lớn lãnh thổ tranh chấp ở Vịnh Fonseca cho Honduras. Năm 1998, Salvador và Honduras ký hiệp định phân chia biên giới.
Về phần đội tuyển El Salvador, họ giành quyền tham dự World Cup 1970 nhưng nhanh chóng bị đội tuyển Liên Xô đánh bại. Trong giải World Cup 1970, đội tuyển El Salvador không thắng trận nào và cũng không ghi được bàn nào.
____________
Khi quan hệ giữa 2 quốc gia bị đặt trên "thùng thuốc súng", chỉ một sự cố nhỏ cũng có thể kích động chiến tranh. Mời quý độc giả đón đọc bài viết về sự kiện đặc biệt này trong bài kỳ sau, xuất bản vào 10h ngày 4/12/2023.
Vương Nam – tổng hợp
