Ông John Shing-wan Leung, có hộ khẩu thường trú ở Hong Kong (Trung Quốc), đã bị cáo buộc có các hành động gián điệp và bị kết án chung thân vào thứ Hai vừa rồi tại Tòa án Nhân dân Trung cấp ở thành phố Tô Châu, phía Đông Trung Quốc, theo một tuyên bố được đưa ra trên tài khoản mạng xã hội của tòa án này.
Theo tuyên bố ngắn gọn này, ông Leung bị bắt giữ ngày 15/4/2021 bởi các cơ quan an ninh thành phố Tô Châu, tỉnh Giang Tô. Tuy nhiên, tuyên bố không có biết chi tiết về các tội danh của ông.
Tòa án cũng đã tịch thu tài sản cá nhân trị giá 500 ngàn Nhân dân tệ, tương đương khoảng 72 ngàn USD.
Các cơ quan chính quyền Trung Quốc và cơ quan truyền thông quốc gia chưa đưa ra chi tiết về bản án của ông Leung cũng như các thủ tục xét xử tại tòa dẫn tới việc kết án ông Leung. Theo các quan sát viên, những vụ xét xử liên quan tới an ninh quốc gia thường được xử lý kín kẽ và có tỉ lệ kết án lên tới 99%.
Đại sứ quán Mỹ tại Bắc Kinh vào thứ Hai vừa rồi cho biết, họ biết về việc ông Leung bị kết án.
Một phát ngôn viên của Đại sứ quán Mỹ cho biết trong một chia sẻ với CNN: “Bộ Ngoại giao không có ưu tiên nào lớn hơn ưu tiên về sự an toàn của các công dân Mỹ ở nước ngoài. Vì các lý do riêng tư, chúng tôi không thể bình luận thêm”.
CNN cũng đã yêu cầu bình luận từ Bộ Ngoại giao Mỹ.
Ngày thứ Hai vừa rồi, Thư ký An ninh của Hong Kong (Trung Quốc), ông Chris Tang cho biết, chính quyền thành phố này đã được các cơ quan chính quyền Trung Quốc thông báo về việc bắt giữ ông Leung vào năm 2021.
Cũng trong ngày thứ Hai, Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết, họ “biết về việc một công dân Mỹ bị kết án tại Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa, dựa trên các tội danh gián điệp”.
Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ, ông Vedant Patel không đi sâu hơn vào các chi tiết, vì “các lo ngại về quyền riêng tư” nhưng đã nhấn mạnh rằng chính phủ Mỹ sẽ “cung cấp đầy đủ các hỗ trợ phù hợp”, bao gồm quyền tiếp cận lãnh sự, cho mỗi công dân Mỹ tại nước ngoài.
Khi được hỏi ông Leung có được chỉ định là đã bị bắt giữ trái pháp luật hay không, ông Patel cho biết, “nhìn chung về việc chỉ định hành động này là bắt giữ trái pháp luật thì các quyết định vẫn đang nằm trong quá trình thảo luận”.
Ông Leung bị kết án vào thời điểm quan hệ Mỹ-Trung ở điểm thấp nhất trong nửa thế kỷ qua; trong bối cảnh cạnh tranh thương mại, công nghệ, địa chính trị và ưu thế quân sự hai nước ngày càng cao.
Bản án này cũng được đưa ra vào thời điểm các quan chức Mỹ và Trung Quốc đang kết nối lại các quan hệ tương tác cấp cao, sau khi một khinh khí cầu gián điệp bị nghi ngờ là của Trung Quốc đã phá vỡ các nỗ lực hàn gắn quan hệ vào đầu năm 2023.
Có ít nhất 3 công dân Mỹ khác được công khai đã bị giam tại Trung Quốc - Kai Li, Mark Swidan và David Lin. Cả ba người này đều đã được Bộ Ngoại giao Mỹ chỉ định là bị bắt giữ trái pháp luật.
Trong tháng 3 vừa rồi, các cơ quan chính quyền Trung Quốc đã bắt giữ một nhân viên người Nhật Bản của Astellas Pharma tại Bắc Kinh, vì các nghi vấn gián điệp. Đây là công dân Nhật Bản thứ 17 bị bắt giữ tại Trung Quốc kể từ khi luật chống gián điệp được đưa ra vào năm 2014.
Một vụ bắt giữ khác liên quan tới hai người Canada là cựu ngoại giao viên Michael Kovrig và thương nhân Michael Spavor. Hai người này bị bắt giữ trong 3 năm bởi chính phủ Trung Quốc.
Vụ bắt giữ Michael Kovrig và Michael Spavor dựa trên các cáo buộc gián điệp vào cuối năm 2018, xảy ra không lâu sau khi chính phủ Canada bắt giữ thương nhân người Trung Quốc và thành viên ban lãnh đạo của Huawei bà Meng Wanzhou theo một lệnh bắt giữ của Mỹ liên quan tới các hoạt động kinh doanh của công ty này tại Iran.
Trong tháng vừa rồi, chính phủ Trung Quốc đã thông qua một loạt các cải chính trong bộ luật chống gián điệp của quốc gia này và sẽ có hiệu lực kể từ ngày 1/7.
Bộ luật mới này mở rộng định nghĩa về hoạt động gián điệp từ bí mật quốc gia và tình báo thành “tài liệu, dữ liệu, chất liệu hoặc đồ vật có liên quan tới lợi ích, an ninh quốc gia” và sẽ bao gồm cả các vụ tấn công trên không gian mạng hướng tới các cơ quan nhà nước hoặc các cơ sở vật chất thông tin quan trọng.
Nguyễn Quang Minh (theo CNN)
