Tư vấn pháp luật thân thiện cho trẻ em: Hướng tới nền tư pháp nhân văn

Hỗ trợ pháp lý cho phụ nữ trẻ em là nhiệm vụ trọng tâm

Hoạt động này nằm trong khuôn khổ Dự án Tăng cường tư pháp cho người chưa thành niên tại Việt Nam giai đoạn 2022 - 2026, ký kết giữa Bộ Tư pháp và UNICEF và được tài trợ bởi Cơ quan phòng chống ma túy và thực thi pháp luật quốc tế (INL), Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ.

Phát biểu khai mạc lớp tập huấn, ông Nguyễn Khánh Ngọc - Chủ tịch Hội Luật gia Việt Nam nhấn mạnh, trong tiến trình xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, Đảng và Nhà nước luôn đặt nhiệm vụ bảo vệ quyền con người, quyền công dân, đặc biệt là trẻ em, phụ nữ và các nhóm yếu thế ở vị trí trung tâm.

Hệ thống pháp luật hiện hành như Hiến pháp 2013, Luật Trẻ em, Luật Bình đẳng giới cùng các đạo luật chuyên ngành đã tạo khuôn khổ pháp lý tương đối toàn diện. Việt Nam cũng chủ động nội luật hóa nhiều cam kết quốc tế, triển khai chính sách phòng ngừa, xử lý bạo lực trẻ em, bạo lực giới, mở rộng tiếp cận tư vấn và trợ giúp pháp lý.

Một dấu mốc quan trọng là Luật Tư pháp người chưa thành niên (có hiệu lực từ 1/1/2026), đặt nền tảng cho một nền tư pháp nhân văn, thân thiện, đề cao lợi ích tốt nhất của người chưa thành niên.

Tuy nhiên, tình trạng bạo lực, xâm hại trẻ em và bạo lực giới còn diễn biến phức tạp; nhiều nạn nhân vẫn khó tiếp cận dịch vụ pháp lý an toàn, thân thiện. Điều này đòi hỏi đội ngũ tư vấn viên phải có kỹ năng giao tiếp, lắng nghe, xử lý vụ việc nhạy cảm nhằm hạn chế tổn thương thứ cấp.

Với hơn 100.000 hội viên và mạng lưới các Trung tâm tư vấn pháp luật rộng khắp. Nhiều năm qua, các Trung tâm tư vấn pháp luật của Hội Luật gia Việt Nam đã và đang là địa chỉ tin cậy cung cấp dịch vụ tư vấn pháp luật, trợ giúp pháp lý, hòa giải cơ sở cho người dân, trong đó có trẻ em, người chưa thành niên, phụ nữ và các nhóm dễ bị tổn thương.

Chủ tịch Hội Luật gia Việt Nam nhấn mạnh, triển khai tinh thần Nghị quyết số 27 và Nghị quyết số 66 của Đảng, việc nâng cao chất lượng tư vấn pháp luật, trợ giúp pháp lý cho trẻ em, người chưa thành niên là một trong những cách thiết thực để hệ thống Hội cụ thể hóa các chủ trương lớn vào cuộc sống.

Lớp tập huấn lần này sử dụng bộ tài liệu đã được cập nhật theo Luật Tư pháp người chưa thành niên, hướng đến giúp đại biểu nắm vững nguyên tắc tư pháp thân thiện, nhận diện các dạng bạo lực, đồng thời củng cố kỹ năng tư vấn pháp luật an toàn, nhạy cảm giới.

Chủ tịch Hội Luật gia Việt Nam mong muốn học viên tích cực trao đổi, chia sẻ khó khăn thực tiễn để cùng tìm ra giải pháp áp dụng ngay tại cơ sở, qua đó nâng cao chất lượng tư vấn, trợ giúp pháp lý và nuôi dưỡng thêm động lực, tình yêu nghề trong hành trình bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của trẻ em và nhóm yếu thế.

Tập trung vào nhóm trẻ em bị tổn thương

Bà Nguyễn Thanh Trúc - Chuyên gia Bảo vệ trẻ em, UNICEF tại Việt Nam bày tỏ vinh dự tham dự lễ khai mạc khóa tập huấn tư vấn pháp luật thân thiện với người chưa thành niên và nhạy cảm giới do Hội Luật gia Việt Nam tổ chức trong khuôn khổ dự án Tăng cường tư pháp cho người chưa thành niên.

Đại diện UNICEF đánh giá cao phát biểu của Chủ tịch Hội Luật gia Việt Nam và khẳng định Việt Nam đã đạt nhiều thành tựu nổi bật trong thúc đẩy quyền trẻ em, đặc biệt trong lĩnh vực tư pháp.

Nhân dịp kỷ niệm 50 năm hợp tác UNICEF – Việt Nam và 35 năm Việt Nam phê chuẩn Công ước quyền trẻ em, lãnh đạo Ủy ban Quyền trẻ em của Liên Hợp Quốc cũng ghi nhận vai trò đi đầu của Việt Nam trong việc "nói đi đôi với làm".

Bà Trúc nhấn mạnh, Luật Tư pháp người chưa thành niên, có hiệu lực từ 1/1/2026, là dấu mốc quan trọng thể hiện cam kết mạnh mẽ của Việt Nam trong bảo vệ trẻ em. Luật đưa ra cách tiếp cận chuyên biệt với nguyên tắc nhân văn, thúc đẩy xử lý chuyển hướng, giáo dục, phục hồi, giảm nguy cơ tái phạm và tăng hiệu quả bảo vệ nạn nhân, người làm chứng là trẻ em.

Tuy nhiên, để Luật đi vào cuộc sống, năng lực của đội ngũ tham gia tố tụng, đặc biệt là luật sư và Trợ giúp viên pháp lý sẽ đóng vai trò then chốt.

Khóa tập huấn lần này được thiết kế chuyên sâu, tập trung vào nhóm trẻ em bị xâm hại, kết hợp hài hòa ba nội dung: Kiến thức khoa học về tâm lý và nhu cầu của trẻ; quy định pháp luật, quy trình tố tụng liên quan; và rèn luyện kỹ năng thực hành thân thiện, nhạy cảm giới.

UNICEF kỳ vọng lớp tập huấn sẽ giúp nâng cao chất lượng hỗ trợ pháp lý, góp phần bảo đảm lợi ích tốt nhất cho trẻ em trong hệ thống tư pháp.

Tiếp theo, tại lớp tập huấn, PGS. TS Phan Thị Lan Hương và TS. Hà Thị Út (đều là giảng viên Trường Đại học Luật Hà Nội) đã trình bày tổng quan về Luật Tư pháp người chưa thành niên - Sự cần thiết và các nguyên tắc cơ bản về tư pháp người chưa thành niên (NCTN).

Bên cạnh đó là những quan niệm sai lầm trong xử lý vụ việc, đặc biệt là các vụ bạo lực tình dục và xâm hại tình dục đối với NCTN và phụ nữ; tiến trình tư pháp hỗ trợ nạn nhân là NCTN bị bạo lực; quy định của Luật Tư pháp người chưa thành niên về các biện pháp bảo vệ, hỗ trợ NCTN bị bạo lực trong quá trình tố tụng…

Không khí tại lớp tập huấn sôi nổi với sự tương tác tích cực giữa giảng viên và học viên. Các phiên trình bày được đan xen bằng thảo luận nhóm, phân tích tình huống và những bài tập mô phỏng cách tiếp cận trẻ em bị tổn thương trong thực tiễn tư vấn pháp lý.

Nhiều học viên chủ động chia sẻ trải nghiệm thực tế, đặt câu hỏi, tranh luận và cùng nhau tháo gỡ những khó khăn thường gặp trong quá trình tiếp xúc, hỗ trợ người chưa thành niên.

Ở phần thực hành, các nhóm đóng vai tình huống để thử nghiệm kỹ năng lắng nghe, trấn an tâm lý trẻ, cũng như cách ứng xử nhạy cảm giới trong từng bước tiếp cận. Các giảng viên liên tục nhận xét, hướng dẫn chi tiết giúp học viên điều chỉnh phương pháp và hoàn thiện kỹ năng.

Sự hào hứng của người tham dự cho thấy tinh thần cầu thị, trách nhiệm và quyết tâm nâng cao chất lượng tư vấn – trợ giúp pháp lý, góp phần bảo đảm quyền và lợi ích tốt nhất cho trẻ em trong hệ thống tư pháp.