Timur Mindich được xác định là người đứng đầu đường dây tham nhũng, đưa hối lộ chấn động Ukraine. Ảnh: Kyiv Independent.
NABU truy tố 8 cá nhân trong đường dây
Ngày 11/11, Cơ quan Chống tham nhũng Quốc gia Ukraine (NABU) chính thức khởi tố 8 người với cáo buộc tham nhũng, nhận hối lộ, lạm dụng chức vụ và làm giàu bất hợp pháp. Trong các đoạn ghi âm được công bố, nhóm này sử dụng biệt danh và ngôn ngữ mã hóa để bàn chuyện “lại quả”. Mindich được gọi là “Karlsson”, còn cựu Phó thủ tướng Ukraine Oleksiy Chernyshov mang biệt danh “Che Guevara”.
Trong nhóm bị truy tố còn có Ihor Myroniuk, cựu cố vấn Bộ trưởng Năng lượng Herman Halushchenko, từng là cấp phó Quỹ Tài sản Nhà nước; Dmytro Basov, cựu trưởng bộ phận an ninh của Energoatom; và doanh nhân Mykhailo Tsukerman, được gọi là “Sugarman”, người đang bị Mỹ điều tra trong vụ rửa tiền khác.
Theo NABU, các nghi phạm này đã chia nhau khoản tiền từ các hợp đồng của Tập đoàn Năng lượng Hạt nhân Quốc gia Ukraine Energoatom – doanh nghiệp có doanh thu khoảng 4,7 tỷ USD mỗi năm, và sử dụng một phần tiền để hối lộ cho các quan chức chính phủ. Mindich và Tsukerman đã bỏ trốn ra nước ngoài, trong khi 5 người khác bị tạm giam.
Cách thức hoạt động
Myroniuk và Basov bị cáo buộc nhận từ 10-15% tiền “lại quả” từ các nhà thầu của Energoatom để giữ cho họ tiếp tục được ký hợp đồng. Hai người này đe dọa các công ty nếu không chi tiền sẽ bị cắt chứng nhận kỹ thuật hoặc đưa vào “danh sách đen”. Trong một đoạn ghi âm do NABU thu thập, Myroniuk nói: “Chúng tôi chỉ cần hủy chứng nhận là xong. Họ sẽ bị xóa sổ, nhân viên bị gọi nhập ngũ hết”.
Cựu Phó Thủ tướng Ukraine Oleksiy Chernyshov là người được NABU nêu đích danh nhận hối lộ từ nhóm của Mindich. Ảnh: Getty Images.
Nhóm này còn bàn nhau không xây dựng công trình bảo vệ cơ sở năng lượng khỏi các đòn tấn công tầm xa của Nga, vì cho rằng “phí phạm tiền”. Thay vào đó, họ dự tính chuyển hợp đồng cho công ty do chính họ kiểm soát để trục lợi.
Vai trò của Mindich
Theo NABU, Mindich điều hành toàn bộ hoạt động rửa tiền và hối lộ từ tầng cao nhất của một tòa nhà trên phố Hrushevsky, trung tâm Kiev – nơi cả Mindich và ông Zelensky được cho là sở hữu căn hộ riêng.
Dòng tiền được Tsukerman chuyển qua hệ thống này, với tổng giá trị ước tính khoảng 100 triệu USD.
Trong các đoạn ghi âm, Mindich thảo luận trực tiếp với Bộ trưởng Năng lượng Halushchenko về dòng tiền, và đề cập việc “thỏa thuận” với công tố viên, Cơ quan An ninh Ukraine (SBU) và Cục An ninh Kinh tế.
Theo bản ghi âm do NABU thu thập, Tsukerman cũng được nghe thấy rằng Mindich “đang mua nhà”, đồng thời ra lệnh: “Karlsson (Mindich) muốn chuyển 3 triệu USD sang Thụy Sĩ, 1 triệu sang Israel, rồi thêm 3 triệu nữa về Thụy Sĩ”.
Hối lộ trực tiếp bằng tiền mặt
Theo các điều tra viên, nhóm của Mindich đã trao tận tay cựu Phó Thủ tướng Chernyshov 1,2 triệu USD và gần 100.000 euro tiền mặt tại văn phòng hoặc phòng khám tư thuộc sở hữu một thành viên trong đường dây. Khi ông Chernyshov trở thành nghi phạm, 500.000 USD còn lại được giao cho vợ ông này.
Nhà máy điện hạt nhân Khmelnytskyi của Ukraine. Ảnh: Getty Images.
Trong video do NABU công bố, “Sugarman” phàn nàn rằng không muốn đưa cho “Che Guevara” những tờ tiền mới. “Nhìn cách ông ta cư xử – tôi chẳng muốn tặng ông ta những tờ tiền đẹp làm gì”, “Sugarman” nói, đồng thời xác nhận việc trao tiền được thực hiện theo chỉ đạo của “Karlsson” – tức Mindich.
Sóng gió chính trị chưa dừng lại
Ngoài ông Chernyshov, nhiều bộ trưởng và quan chức cấp cao khác của Ukraine, trong đó có ông Herman Halushchenko – Bộ trưởng Tư pháp, và ông Rustem Umerov – cựu Bộ trưởng Quốc phòng, cũng bị nhắc tên trong các đoạn ghi âm của NABU. Tuy nhiên, cơ quan này hiện mới chỉ công bố điều tra chính thức liên quan đến cựu Phó thủ tướng Chernyshov. Giới quan sát nhận định đây chưa phải kết quả cuối cùng, khi các bằng chứng và mối liên hệ giữa những nhân vật cấp cao khác vẫn đang được mở rộng xác minh.
Bộ Tư pháp, Bộ Năng lượng và Hội đồng An ninh – Quốc phòng Ukraine hiện từ chối bình luận. Cựu Bộ trưởng Quốc phòng Rustem Umerov, người bị nhắc đến trong các bản ghi âm, tuyên bố ông “không liên quan” và cho biết đã hủy hợp đồng với công ty của Mindich “vì hàng hóa kém chất lượng”.
Giới quan sát cho rằng vụ bê bối này không chỉ làm lung lay uy tín của chính phủ mà còn gây sức ép lớn lên Tổng thống Ukraine Zelensky. Một nguồn tin tại Kiev nói với tờ Kyiv Independent: “Vụ án Energoatom không chỉ là tham nhũng, mà là lời cảnh báo về khoảng cách giữa khẩu hiệu cải cách và thực tế quyền lực ở Ukraine”.
Đăng Nguyễn - Kyiv Independent
