Theo quan niệm của người Việt, mâm cúng là một phần không thể thiếu mỗi dịp lễ, tết. Với Rằm tháng 8, dù không cầu kỳ như Rằm tháng Giêng hay Rằm tháng 7, song việc chuẩn bị mâm cúng vẫn cần sự chu đáo, thể hiện lòng thành kính của gia chủ.
Mâm cúng Rằm tháng 8 đầy đủ gồm những gì?
Thông thường, mỗi gia đình sẽ chuẩn bị hai mâm cúng chính: mâm cỗ dâng tổ tiên, thần linh và mâm cỗ trông trăng.
Mâm cỗ cúng tổ tiên, thần linh
Tùy từng vùng miền, phong tục hay điều kiện gia đình, mâm cỗ Rằm tháng 8 có thể là cỗ mặn hoặc cỗ chay.
Ảnh minh hoạ.
Mâm cỗ mặn thường gồm những món truyền thống như gà luộc, xôi gấc, xôi đỗ xanh, canh miến mọc, thịt bò xào, chả nem, tôm hấp sả… Đây đều là những món quen thuộc, mang tính sum vầy và gợi hương vị ấm cúng của bữa cơm gia đình. Các gia đình có thể linh hoạt lựa chọn thực phẩm theo mùa và khẩu vị riêng.
Mâm cỗ chay lại phù hợp với những gia đình theo đạo Phật hoặc muốn giản lược. Mâm cỗ chay có thể gồm xôi, cháo chay, các món nộm, rau củ xào, đậu hũ chế biến. Dù đơn giản, mâm cỗ vẫn giữ được sự trang nghiêm và thành kính.
Trong trường hợp bận rộn, không có nhiều thời gian chuẩn bị, gia chủ cũng có thể dâng mâm trái cây, bánh kẹo đơn giản vào sáng ngày rằm. Điều quan trọng không nằm ở sự cầu kỳ, mà ở cái tâm và lòng thành của người cúng.
Mâm cỗ trông trăng
Ảnh minh hoạ.
Khác với mâm cúng gia tiên, mâm cỗ trông trăng thiên về sự vui tươi, gắn liền với trẻ nhỏ và không khí phá cỗ dưới trăng rằm.
Mâm cỗ trông trăng thường có nhiều loại trái cây với màu sắc bắt mắt như chuối, bưởi, lựu, hồng xiêm, dưa hấu, cam, quýt. Trong đó, bưởi gần như không thể thiếu, bởi quả bưởi tròn đầy tượng trưng cho sự viên mãn, giống như ánh trăng tròn trong đêm Rằm tháng 8. Các loại quả thường được sắp xếp xen kẽ giữa trái chín và trái xanh để biểu trưng cho sự cân bằng âm dương.
Hai loại bánh đặc trưng nhất là bánh nướng và bánh dẻo, thường có hình tròn tượng trưng cho trời, hình vuông tượng trưng cho đất. Ngoài ra, có thể thấy những loại bánh hình cá chép, chú lợn béo tròn, vừa đẹp mắt vừa mang ý nghĩa may mắn.
Để thưởng thức bánh trung thu trọn vị, nhiều gia đình chuẩn bị thêm trà sen, trà hoa nhài hoặc trà mạn. Mâm cỗ trông trăng cũng không thể thiếu những chiếc đèn truyền thống như đèn ông sao, đèn cù, đèn con thỏ… tạo nên bầu không khí rộn ràng cho trẻ em phá cỗ.
Khác với mâm cỗ cúng tổ tiên cần bày biện trang trọng, mâm cỗ trông trăng chỉ cần được đặt trên một bàn rộng, tiện lợi để cả gia đình cùng thưởng thức dưới ánh trăng.
Ngày, giờ đẹp cúng Rằm tháng 8 năm 2025
Theo phong tục, ngày đẹp nhất để cúng Rằm Trung thu là 15/8 Âm lịch, tức đúng ngày trăng tròn. Tuy nhiên, nếu gia đình bận rộn, có thể làm lễ vào ngày 14/8 Âm lịch. Người xưa quan niệm, việc cúng nên diễn ra trước hoặc đúng ngày Rằm, tránh làm muộn sau ngày 15/8.
Ngoài ngày cúng, khung giờ tiến hành nghi lễ cũng rất quan trọng. Theo sách "Tìm hiểu văn hóa Phương Đông 365 ngày" của tác giả Thiên Nhân, Nhà xuất bản Thanh Hóa, một số giờ Hoàng đạo được xem là linh nghiệm để khấn lễ, cầu an:
•Giờ Mão (5h – 7h): Thời điểm thanh tịnh, thích hợp cho lễ cúng sớm đầu ngày.
•Giờ Thìn (7h – 9h): Giờ Hoàng đạo tốt, cầu bình an, may mắn.
•Giờ Tỵ (9h – 11h ): Phù hợp với những gia đình bận vào buổi sớm.
•Giờ Dậu (17h – 19h): Thời gian thuận tiện nhất cho nhiều gia đình, có thể kết hợp chuẩn bị cỗ trông trăng.
Nếu cúng buổi sáng, gia chủ nên hoàn thành trước 9–10h. Nếu cúng buổi chiều, nên tiến hành trước 18–19h, vừa kịp thời gian ngắm trăng và cùng con cháu phá cỗ.
Gợi ý văn khấn Rằm tháng 8
Dưới đây là bài văn khấn Rằm tháng 8 theo Văn khấn cổ truyền Việt Nam - NXB Văn hóa Thông tin.
Văn khấn gia tiên Rằm tháng 8:
Con kính lạy Hoàng thiên, Hậu thổ, chư vị tôn thần.
Con kính lạy ngài Bản cảnh Thành hoàng, ngài Bản xứ Thổ địa, ngài Bản gia Táo quân cùng chư vị tôn thần.
Con kính lạy Cao tằng tổ khảo, Cao tằng tổ tỷ, thúc bá, đệ huynh, cô di, tỷ muội họ nội họ ngoại.
Tín chủ (chúng) con là... ngụ tại…
Hôm nay là ngày Rằm tháng 8, gặp tiết Trung thu, tín chủ chúng con thành tâm sắm lễ, hương hoa trà quả, thắp nén tâm hương dâng lên trước án.
Chúng con kính mời ngài Bản cảnh Thành hoàng chư vị Đại Vương, ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa, ngài Bản gia Táo quân, Ngũ phương, Long mạch, Tài thần. Cúi xin các ngài giáng lâm trước án chứng giám lòng thành thụ hưởng lễ vật.
Chúng con kính mời các cụ Tổ khảo, Tổ tỷ, chư vị hương linh gia tiên nội ngoại…, cúi xin thương xót con cháu linh thiêng hiện về, chứng giám tâm thành, thụ hưởng lễ vật.
Tín chủ con lại kính mời các vị tiền chủ, hậu chủ ngụ tại nhà này, đất này đồng lâm án tiền, đồng lai hâm hưởng. Xin các ngài độ cho chúng con thân cung khang thái, bản mệnh bình an, bốn mùa không hạn ách, tám tiết hưởng vinh quang thịnh vượng.
Chúng con lễ bạc tâm thành, trước án kính lễ, cúi xin được phù hộ độ trì.
Phục duy cẩn cáo!
Văn khấn Thổ công, thần linh Rằm tháng 8
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Con lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương.
Con kính lạy Hoàng thiên, Hậu thổ chư vị Tôn thần.
Con kính lạy Bản cảnh Thành hoàng chư vị Đại Vương
Con kính lạy ngài Đông thần quân
Con kính lạy ngài Bản gia thổ địa Long mạch
Con kính lạy các ngài Ngũ phương, Ngũ thổ, Phúc đức Tôn thần
Con kính lạy ngài tiền hậu địa chủ Tài thần
Con kính lạy các Tôn thần cai quản trong khu vực này.
Tín chủ (chúng) con là: ..........................................
Ngụ tại: ........................
Hôm nay là ngày Rằm tháng 8 năm Ất Tỵ 2025, tín chủ con thành tâm sửa biện hương hoa lễ vật, kim ngân trà quả đốt nén hương thơm dâng lên trước án.
Chúng con thành tâm kính mời: Ngài kim niên đương cai Thái Tuế chí đức Tôn thần, ngài Bản cảnh Thành hoàng chư vị Đại Vương, ngài Đông trù Tư mệnh Táo phủ Thần quân, ngài Bản gia Thổ địa, Long mạch Tôn thần, các ngài Ngũ phương, Ngũ thổ, Phúc đức chính thần, các vị Tôn thần cai quản trong khu vực này.
Cúi xin các Ngài nghe thấu lời mời xót thương tín chủ giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật, phù trì tín chủ chúng con toàn gia an lạc, công việc hanh thông, người người được bình an, lộc tài tăng tiến, tâm đạo mở mang, sở cầu tất ứng, sở nguyện tòng tâm.
Chúng con lễ bạc tâm thành, trước án kính lễ, cúi xin được phù hộ độ trì.
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
* Thông tin trong bài chỉ mang tính tham khảo, chiêm nghiệm
M.H (t/h)
