Vẫn nhức nhối nạn đơn phương diễn giải luật pháp quốc tế về Biển Đông

Tình hình thực địa tiếp tục phức tạp

Trong thông cáo báo chí về phiên khai mạc Hội thảo Khoa học Quốc tế về Biển Đông lần thứ 12 diễn ra ở Hà Nội sáng nay, Thứ trưởng Thường trực Bộ Ngoại giao Bùi Thanh Sơn cho rằng tình hình Biển Đông vẫn còn nhiều thách thức khó lường, tác động đến hoà bình, ổn định và hợp tác khu vực. Ông Sơn nhấn mạnh đến “các vấn đề nổi cộm” trong đó có “việc đơn phương diễn giải luật pháp quốc tế không phù hợp với chuẩn mực và lợi ích chung của cộng đồng quốc tế”, thông cáo báo chí của Bộ Ngoại giao phát cuối sáng nay viết. Cùng với đó là tình trạng cạnh tranh địa chính trị kiểu “nước lớn và quân sự hoá Biển Đông”, là “tình hình thực địa tiếp tục diễn biến phức tạp”, cản trở các tiến trình ngoại giao nhằm nỗ lực thúc đẩy đối thoại và hợp tác.

Ở góc tiếp cận khác, theo Tiến sĩ Phạm Lan Dung, Quyền Giám đốc Học viện Ngoại giao, “năm 2020 chứng kiến nhiều quốc gia ven Biển Đông làm rõ hơn lập trường pháp lý ở Biển Đông thông qua các công hàm được trao đổi tại Liên hợp quốc”. ASEAN tiếp tục thể hiện vai trò trung tâm, gắn kết khu vực trong bối cảnh nhiều thách thức, đúng với khẩu hiệu của năm ASEAN 2020 “gắn kết và chủ động thích ứng”. Nhiều nước thừa nhận tầm quan trọng của hoà bình và thượng tôn pháp luật, tự do hàng hải, hàng không ở Biển Đông.

Hội thảo năm nay với chủ đề “Duy trì hoà bình và hợp tác trong bối cảnh có nhiều biến động” vẫn do ba đơn vị phối hợp tổ chức gồm Học viện Ngoại giao (DAV), Quỹ hỗ trợ Nghiên cứu Biển Đông (FESS), và Hội Luật gia Việt Nam (VLA).

Đại dịch COVID-19 bộc lộ nhiều mâu thuẫn âm ỉ

Liên quan đến Covid-19, ông Bùi Thanh Sơn đánh giá đại dịch đã gây nhiều xáo trộn trong đời sống quốc tế, “làm bộc lộ nhiều mâu thuẫn âm ỉ trong lòng xã hội các nước, làm xói mòn lòng tin giữa các quốc gia”. TS Phạm Lan Dung nhấn mạnh đại dịch Covid-19 đang làm thay đổi mạnh mẽ và nhanh chóng cách thức thế giới vận hành.

Trong bối cảnh đó, Biển Đông được coi là phép thử đối với nhiều vấn đề quan trọng trong quan hệ quốc tế như khả năng duy trì đối thoại giữa các nước vì lợi ích chung; ứng xử của các nước lớn và việc bảo vệ luật pháp và tôn trọng các chuẩn mực ứng xử quốc tế; vai trò của các cơ chế đa phương trong việc quản lý căng thẳng, xây dựng lòng tin, thúc đẩy hợp tác, hướng tới giải quyết xung đột.

Lượng diễn giả, phản biện, và tham gia hội thảo đạt kỷ lục

Được đánh giá “bám sát thực tiễn hơn”, hội thảo năm nay lần đầu tiên với hình thức trực tiếp và trực tuyến thu hút số lượng kỷ lục các diễn giả, phản biện, và người tham gia. Tới dự Hội thảo kéo dài hai ngày, 16-17/11, có hơn 300 đại biểu. Bên cạnh đó, vẫn theo thông cáo báo chí, còn có hơn 400 đại biểu đăng ký tham dự trực tuyến với gần 60 diễn giả là các chuyên gia từ 30 quốc gia, 12 đại sứ và đại diện của trên 20 cơ quan đại diện nước ngoài tại Việt Nam.

Các phiên thảo luận tại hội thảo đề cập các chủ đề cấp bách với sự tham gia sâu rộng hơn của giới hoạch định và thực thi chính sách. Họ được kỳ vọng “tiếp tục đóng vai trò cầu nối tốt hơn giữa kênh chính thức và bán chính thức nhằm góp phần tạo ra những chuyển biến thực chất, đóng góp cho hòa bình, hợp tác ở Biển Đông”.

Đặc biệt, lần đầu tiên hội thảo mời các nhà báo quốc tế tham dự với vai trò diễn giả thảo luận về vai trò của truyền thông trong định hình nhận thức của công chúng đối với tình hình Biển Đông. Tính đến sáng 16/11, gần 100 phóng viên đến từ 58 hãng thông tấn, truyền hình trong và ngoài nước đã đăng ký tham gia đưa tin về hội thảo.

Điểm đặc biệt nữa tại hội thảo là lần đầu tiên dành một phiên đặc biệt cho các lãnh đạo trẻ nhằm bồi dưỡng thế hệ kế tiếp quan tâm nghiên cứu, thúc đẩy hoà bình, ổn định và hợp tác ở Biển Đông.

Thượng tôn Công ước Luật biển của Liên Hợp Quốc (UNCLOS) 1982

Để vượt qua các thách thức, đại diện Bộ Ngoại giao Việt Nam đề nghị tiếp tục đề cao, tôn trọng sự toàn vẹn và giá trị thống nhất, phổ quát của UNCLOS 1982, coi công ước này là cơ sở pháp lý cho mọi hoạt động trên biển, đồng thời cần tôn trọng quyền lợi hợp pháp căn cứ theo luật pháp quốc tế của các bên liên quan ở Biển Đông. Một trong những biểu hiện tôn trọng UNCLOS 1982 là không tiến hành các hoạt động đơn phương, cả quân sự và dân sự nhằm thay đổi nguyên trạng trên Biển Đông.

Trên cơ sở đó, các bên cần nêu cao tinh thần đối thoại, thúc đẩy hợp tác, cùng phát triển và cùng tìm các giải pháp hoà bình cho các khác biệt và tranh chấp ở Biển Đông dựa vào luật pháp quốc tế; tăng cường hợp tác, biến Biển Đông thành vùng biển kết nối và hợp tác thay vì cạnh tranh và đối đầu; tăng cường xây dựng và duy trì một môi trường thuận lợi cho việc thúc đẩy hợp tác biển ở Biển Đông; chủ động phòng tránh nguy cơ đụng độ ngoài ý muốn trên biển; thúc đẩy hợp tác nhằm phục hồi kinh tế và cùng phát triển; hợp tác bảo vệ tài nguyên thiên nhiên, tăng cường nghiên cứu khoa học biển và phát triển bền vững ở Biển Đông; không ngừng hướng tới giải quyết hoà bình các yêu sách chồng lấn ở Biển Đông theo quy định của luật pháp quốc tế, nhất là UNCLOS 1982.

Ông Bùi Thanh Sơn cũng nhấn mạnh các nước cần tiếp tục thúc đẩy vai trò trung tâm của ASEAN trong cấu trúc an ninh khu vực, ủng hộ Tầm nhìn ASEAN về khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương và nhất trí việc ASEAN có một cách tiếp cận chiến lược chung đối với vấn đề an ninh biển khu vực; tạo điều kiện thuận lợi để ASEAN và Trung Quốc sớm hoàn thành đàm phán Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC);

Nhóm PV Người Đưa Tin - Đời sống & Pháp luật (Hoàng Yến - Vũ Thu Hương- Hương Lan- Đặng Thủy- Ngọc Duy- Bích Thảo)