Moscow đã chuyển trọng tâm chiến dịch sang miền Nam và miền Đông Ukraine sau khi rút hết lực lượng khỏi khu vực thủ đô Kiev từ hồi đầu tháng 4.
Quân đội Nga đã kiểm soát hoàn toàn thành phố cảng Kherson ở miền Nam, một địa điểm chỉ cách bán đảo Crimea 100 km (62 dặm) về phía Bắc, và tuyên bố kiểm soát thành phố cảng Mariupol chiến lược trên Biển Azov, ngoại trừ một khu công nghiệp cán thép với hệ thống hầm ngầm như mê cung bên dưới – nơi hàng trăm tay súng và dân thường Ukraine vẫn đang trú ẩn.
Liên Hợp Quốc (LHQ) đã thúc giục một thỏa thuận sơ tán dân thường khỏi nhà máy thép Azovstal – thành trì cuối cùng của Ukraine ở thành phố Mariupol, miền Nam đất nước.
Những người dân thường đầu tiên rời nhà máy thép
Một nhóm 20 thường dân đã an toàn rời khỏi nhà máy thép Azovstal hôm 30/4, theo đại diện Tiểu đoàn Azov.
“20 thường dân, bao gồm phụ nữ và trẻ em… đã được chuyển đến một nơi thích hợp, và chúng tôi hy vọng rằng họ sẽ được sơ tán tới vùn Zaporizhzhia do Ukraine kiểm soát”, Sviatoslav Palamar, Phó Chỉ huy Tiểu đoàn Azov, cho biết.
Trước đó, hôm 30/4, một phóng viên của hãng thông tấn Nga TASS đưa tin từ thành phố Mariupol rằng 25 thường dân - bao gồm 6 trẻ em dưới 14 tuổi - đã rời khỏi địa điểm này.
"Chúng tôi đang đưa dân thường ra khỏi đống đổ nát bằng dây thừng, gồm người già, phụ nữ và trẻ em", ông Palamar cho biết.
Ông Palamar cho biết, cả Nga và Ukraine đều tôn trọng lệnh ngừng bắn tại khu vực và ông hy vọng những thường dân sơ tán sẽ được chuyển đến thành phố Zaporizhzhia của Ukraine ở phía Tây Bắc.
Không có bình luận nào từ Nga hoặc LHQ về việc sơ tán. Theo các quan chức Ukraine, hàng trăm người Ukraine vẫn đang kẹt bên trong “thành trì” Azovstal này.
Bên trong một nhà máy đang bốc cháy, sau cuộc pháo kích ở Kharkiv, miền Đông Ukraine, ngày 30/4/2022. Ảnh: Inquirer.net
Sân bay Odessa bị vô hiệu hóa
Tại thành phố cảng Odessa trên Biển Đen, nơi cho đến nay vẫn tương đối bình yên, một quả tên lửa phóng từ Crimea hôm 30/4 đã phá hủy đường băng tại sân bay chính của thành phố, Maksym Marchenko, Thống đốc vùng Odessa cho biết. May mắn là không ai bị thương, ông cho biết thêm.
Trong một bài đăng trên Telegram, Bộ Chỉ huy Tác chiến miền Nam xác nhận rằng do hậu quả của cuộc tấn công trên, đường băng của sân bay đã bị vô hiệu hóa.
Chính quyền địa phương kêu gọi cư dân trong khu vực trú ẩn tại chỗ. Trong khi đó, hãng thông tấn Ukraine UNIAN, trích dẫn các nguồn tin quân đội, cho biết rằng "một vài" tiếng nổ đã được nghe thấy ở Odessa.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky, trong một bài phát biểu video vào đêm khuya hôm 30/4, tuyên bố sẽ xây dựng lại sân bay, đồng thời nói: “Odessa sẽ không bao giờ quên hành vi của Nga đối với thành phố”.
Không chỉ đóng vai trò quan trọng đối với nền kinh tế Ukraine, thành phố cảng Odessa còn giữ một vị trí đặc biệt trong tâm trí của người Nga. Là một cảng quốc tế trên Biển Đen với kiến trúc tuyệt đẹp của thế kỷ 19, những bãi biển đầy cát và khí hậu Địa Trung Hải, nơi đây có đa số dân nói tiếng Nga.
Không có bình luận nào về cuộc tấn công từ phía Moscow.
Các quan chức Ukraine cho biết, 8 người đã thiệt mạng trong một cuộc tấn công vào thành phố này hồi tuần trước.
Tổng thống Zelensky: Nga đang gia tăng sức ép ở Donbass
Cuộc tấn công của Moscow ở miền Nam Ukraine một phần nhằm tạo kết nối trên bộ giữa khu vực này với bán đảo Crimea khi Nga thúc đẩy quyền kiểm soát hoàn toàn đối với khu vực Donbass, miền Đông Ukraine.
Nhiều phần của Donbass, thuộc 2 tỉnh Luhansk và Donetsk, đã nằm dưới sự kiểm soát của các lực lượng ly khai do Nga hậu thuẫn trước khi Moscow phát động chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine vào ngày 24/2.
Trong bài phát biểu của mình, Tổng thống Zelensky cho biết, Nga đang "tập hợp thêm lực lượng cho các cuộc tấn công mới chống lại quân đội Ukraine ở miền Đông đất nước" và "cố gắng gia tăng sức ép ở Donbass".
Moscow gọi các hành động của mình là một "chiến dịch đặc biệt" nhằm phi quân sự hóa Ukraine và loại bỏ những người được cho là phần tử theo chủ nghĩa dân tộc nguy hiểm. Ukraine và phương Tây cho rằng Nga đã vô cớ gây hấn.
Bản đồ cập nhật tình hình chiến sự Nga - Ukraine đến ngày 30/4/2022, ngày thứ 66 của cuộc xung đột. Ảnh: Al Jazeera
Đàm phán hòa bình vẫn bế tắc
Nhiều vòng đàm phán hòa bình giữa hai bên đã diễn ra trong những tuần qua nhưng không gặt hái được kết quả nào đáng kể, và thậm chí gần đây đã bị đình trệ.
Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov, trong các bình luận với hãng thông tấn Tân Hoa Xã (Xinhua) của Trung Quốc được công bố trên trang web của Bộ Ngoại giao Nga hôm 30/4, cho rằng việc dỡ bỏ các lệnh trừng phạt của phương Tây đối với Moscow là một phần của các cuộc đàm phán.
Tuy nhiên, nhà đàm phán cấp cao của Ukraine, Mykhailo Podolyak, đã lên tiếng bác bỏ điều trên.
Tổng thống Zelensky khẳng định, các biện pháp trừng phạt cần được tăng cường và không thể thương lượng. Trước đó, hôm 29/4, ông cảnh báo rằng các cuộc đàm phán giữa hai bên có thể sụp đổ.
Hai phái đoàn đàm phán gặp mặt trực tiếp lần cuối vào ngày 29/3, và kể từ đó chỉ hội đàm thông qua liên kết video.
Mỹ và các đồng minh châu Âu đã áp đặt các biện pháp trừng phạt sâu rộng đối với nền kinh tế Nga và cung cấp vũ khí và viện trợ nhân đạo cho Ukraine.
Tổng thống Mỹ Joe Biden đã đề xuất một gói viện trợ trị giá 33 tỷ USD cho Kiev, bao gồm 20 tỷ USD cho vũ khí.
Thủ tướng Anh Boris Johnson hôm 30/4 tuyên bố, đất nước của ông sẽ tiếp tục "cung cấp cho người Ukraine các thiết bị mà họ cần để tự vệ".
Trong khi đó, Ngoại trưởng Lavrov nói rằng nếu Washington và các đối tác trong liên minh quân sự NATO do Mỹ dẫn dắt thực sự muốn giải quyết cuộc khủng hoảng, họ nên ngừng gửi vũ khí tới Kiev.
Thêm nhiều cuộc tấn công vào lãnh thổ Nga
Nga đã báo cáo thêm các cuộc tấn công được cho là do Ukraine thực hiện vào lãnh thổ của mình hôm 30/4.
Các quan chức ở vùng Bryansk của Nga, giáp biên giới Ukraine và Belarus, cho biết lực lượng phòng không đã ngăn chặn sự xâm nhập của một máy bay Ukraine. Các vụ pháo kích theo sau đó đã tấn công các phần thuộc một nhà máy dầu của Nga, các quan chức này cho biết.
Ở phía Nam Bryansk thuộc vùng Kursk của Nga, cũng ở biên giới với Ukraine, một số quả đạn pháo đã được bắn từ Ukraine về phía một trạm kiểm soát của Nga, Thống đốc Kursk Roman Starovoit cho biết. Rất may không xảy ra thương vong hoặc thiệt hại, ông cho biết thêm.
Ukraine đã không trực tiếp nhận trách nhiệm về một loạt các sự cố như vậy trên lãnh thổ Nga. Nhưng họ mô tả một loạt vụ nổ ở miền Nam nước Nga hôm 27/4 giống như một sự trả đũa.
Quân nhân Nga canh gác ở cảng biển Mariupol quan trọng chiến lược trên Biển Azov, miền Đông Nam Ukraine. Ảnh: The West Australian
Minh Đức (Theo Reuters, Al Jazeera)
