Tình nguyện viên ký hợp đồng thường sẽ chỉ chiến đấu ở Ukraine trong 6 hoặc 12 tháng. Ảnh: Anadolu.
Cơ chế hai lực lượng trong quân đội Nga
Quân đội Nga chiến đấu ở Ukraine hiện hoạt động với hai thành phần chính: quân đội chính quy và lực lượng hợp đồng.
Người chọn gia nhập quân đội chính quy thường đã tham gia nghĩa vụ quân sự, sau đó mới trở thành quân nhân chuyên nghiệp sau một thời gian dài huấn luyện. Lực lượng này được triển khai hạn chế ở Ukraine, tùy vào tình hình chiến sự và khi Nga cần tạo đột phá.
Đáng chú ý, trong số những người gia nhập quân đội chính quy Nga còn có nhiều công dân Ukraine sinh sống tại các khu vực miền đông như vùng Donetsk và Lugansk. Phần lớn họ từng phục vụ trong lực lượng địa phương từ sau năm 2014 và sau đó được sáp nhập vào hệ thống quân đội Nga. Một số người đã vươn lên giữ vị trí chỉ huy, tiêu biểu là tướng Andrei Mordvichev, chỉ huy cụm tác chiến của quân đội Nga ở mặt trận Kupiansk là người Ukraine.
Trong khi đó, lực lượng hợp đồng là các tình nguyện viên ký với Bộ Quốc phòng Nga hoặc các lực lượng quân sự tư nhân, là lực lượng nòng cốt trong chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine.
Cơ chế hợp đồng giúp quân đội Nga duy trì khả năng chiến đấu lâu dài mà không cần ban bố lệnh tổng động viên. Mỗi tháng, theo ước tính của NATO, có tới hàng chục nghìn người tự nguyện gia nhập lực lượng chiến đấu theo hợp đồng.
Theo quy định của Bộ Quốc phòng Nga, hợp đồng chiến đấu ở Ukraine thường có thời hạn từ 6 tháng đến 12 tháng, sau đó tình nguyện viên được phép trở về quê nhà, hưởng đầy đủ lương thưởng khi xuất ngũ hoặc chọn tái ký nếu muốn tiếp tục chiến đấu. Các phương tiện truyền thông Nga như Izvestia và RIA Novosti từng dẫn lời các quan chức quân sự cho biết, những người hoàn thành nhiệm vụ có thể tái ký hợp đồng mới trong vòng vài tuần, tùy vào nguyện vọng cá nhân và nhu cầu của đơn vị.
Nhiều tình nguyện viên chọn ở lại tiền tuyến thêm 6 tháng để nhận thêm tiền thưởng hoặc nâng cấp bậc. Chính sách linh hoạt này giúp Nga vừa duy trì nguồn nhân lực ổn định, vừa tạo tâm lý chủ động cho người lính, khi họ có quyền lựa chọn giữa việc nghỉ ngơi hoặc tiếp tục phục vụ sau khi hoàn thành hợp đồng.
Yếu tố tài chính và phúc lợi
Mức thù lao và các chế độ ưu đãi là yếu tố quan trọng khác giúp Nga duy trì lực lượng chiến đấu lâu dài ở Ukraine, tờ Kyiv Independent đưa tin.
Theo nhà nghiên cứu Kateryna Stepanenko thuộc Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW) có trụ sở ở Mỹ, “tiền bạc là yếu tố cốt lõi giúp Điện Kremlin duy trì lực lượng chiến đấu ở Ukraine”. Bà nhấn mạnh, cơ chế phục vụ theo hợp đồng cho phép Moscow “giữ cho bộ máy quân sự vận hành mà không cần mở rộng huy động quy mô lớn”.
Tấm áp phích tại Moscow quảng bá lợi ích khi gia nhập lực lượng chiến đấu ở Ukraine. Ảnh: AFP.
Các tân binh nhận khoản thưởng ký hợp đồng cùng mức lương cao hơn nhiều so với mức trung bình quốc gia. Ngoài ra, họ còn được hưởng nhiều quyền lợi xã hội như nhà ở, giáo dục miễn phí, hỗ trợ mua xe và các ưu đãi khác.
Bà Stepanenko giải thích: “Họ không chỉ được khuyến khích bằng tài chính, mà còn bằng các phúc lợi xã hội — từ nhà ở, giáo dục, đến các hình thức hỗ trợ khác khiến việc gia nhập chiến đấu ở Ukraine trở nên hấp dẫn hơn”.
Với những người xuất thân từ các khu vực kinh tế khó khăn, đây được xem là cơ hội cải thiện cuộc sống. Nhiều người coi việc gia nhập quân đội là lựa chọn thực tế, mang lại thu nhập và ổn định cho gia đình.
Bên cạnh đó, Nga cũng triển khai chính sách hỗ trợ pháp lý hoặc xã hội cho một số đối tượng có tiền án tiền sự hoặc đang bị giam, giúp họ có thêm lựa chọn thay vì đối mặt với khó khăn dân sự.
Sự ổn định trong xã hội
Gần 4 năm kể từ khi xung đột nổ ra, Nga vẫn duy trì được lực lượng quân sự dồi dào mà không cần ban hành lệnh tổng động viên toàn quốc.
Ông Max Bergmann, Giám đốc Chương trình châu Âu, Nga và Á-Âu tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) cho biết: “Ông Putin có hai ưu tiên lớn: kiểm soát xung đột ở Ukraine và ổn định tình hình xã hội. Việc huy động quy mô lớn có thể gây tác động chính trị trong nước nên Moscow chọn cách tuyển quân tự nguyện”.
Để làm được điều đó, Nga duy trì chính sách khuyến khích người dân tự nguyện tham gia, đồng thời củng cố hình ảnh ổn định trong xã hội.
Khảo sát của trung tâm Levada – một viện nghiên cứu dư luận độc lập ở Moscow – cho thấy đa số người dân Nga hiện vẫn ủng hộ chiến dịch quân sự ở Ukraine, dù mức độ quan tâm đến chiến sự đã giảm so với giai đoạn đầu. Nhiều người coi đây là cuộc xung đột cần thiết để bảo vệ lợi ích và an ninh quốc gia, và vì vậy không có làn sóng phản đối lớn trong xã hội.
Ngoài ra, hình ảnh người lính Nga vẫn mang ý nghĩa tích cực trong văn hóa đại chúng và đời sống thường ngày. Việc nhập ngũ được nhìn nhận như hành động thể hiện lòng trung thành, danh dự và trách nhiệm của mỗi công dân.
Bà Kateryna Stepanenko nhận định: “Cho đến nay, cách tiếp cận này vẫn phát huy hiệu quả. Nga chưa từng chứng kiến các cuộc biểu tình phản đối chiến sự với quy mô lớn”.
Đăng Nguyễn - Kyiv Independent
