Cuộc chiến ở Syria suốt 9 năm qua đã khiến 400.000 người thiệt mạng, 5,7 triệu người phải rời bỏ quê hương và 6,1 triệu người mất nhà ở ngay trên chính đất nước mình.
Khi những người phản đối chính phủ bắt đầu xuống đường biểu tình vào tháng 3/2011, họ dường như chưa từng tưởng tượng rằng làn sóng này có thể dẫn đến một một cuộc chiến tranh lớn nhất thế kỷ 21 (cho tới nay).
Sau 9 năm, Tổng thống Bashar Assad vẫn nắm giữ quyền lực, hàng trăm nghìn người thiệt mạng, hàng chục thị trấn và thành phố bị san phẳng và một nửa dân số của Syria mất nhà ở.
4 nước ngoài can thiệp
Với lý do chống khủng bố, đặc biệt là IS, năm 2014, Mỹ với tư cách đứng đầu liên minh quốc tế chống khủng bố tiến hành các cuộc không kích nhằm vào lãnh thổ Syria.
Một năm sau, Nga cũng can thiệp và đứng về phía chính quyền Assad - một động thái làm đảo chiều cuộc chiến ở Syria.
Iran, cùng các tay súng liên minh từ Iraq và Lebanon, cũng đóng vai trò tích cực trong việc ủng hộ chính quyền Assad. Các nhà phân tích lý giải động thái này là nhằm đảm bảo sự tiếp cận khu vực Địa Trung Hải.
Trong khi đó, Thổ Nhĩ Kỳ đã tiến hành cuộc tấn công đầu tiên qua biên giới phía nam năm 2016 và năm ngoái đã kiểm soát một dải kéo dài 120km từ các tay súng người Kurd tại Syria mà Ankara coi là khủng bố.
Israel cũng tiến hành hành trăm cuộc không kích ở Syria với cái cớ nhằm vào các tay súng Iran và Lebanon dấy lên nguy cơ đối với nước này.
Cuộc chiến Syria Syria đã khiến hơn 11 triệu người Syria phải rời bỏ nhà cửa và hơn bất kỳ nước nào, Thổ Nhĩ Kỳ phải gánh lượng lớn người tị nạn Syria.
Trong cuộc giao tranh mới nhất, một cuộc tấn công do Nga hậu thuẫn kể từ tháng 12 ở Idlib đã buộc gần một triệu người phải chạy trốn về phía biên giới Thổ Nhĩ Kỳ.
Tình trạng khẩn cấp nhân đạo đang diễn ra ở tây bắc Syria đã được cộng đồng viện trợ mô tả là tồi tệ nhất kể từ khi bắt đầu chiến tranh.
Một lệnh ngừng bắn Nga-Thổ Nhĩ Kỳ hiện đang có hiệu lực tại Idlib, mặc dù không rõ lệnh ngừng bắn này sẽ kéo dài bao lâu.
Tuy nhiên, thỏa thuận này đã khiến người ta hoài nghi về khả năng lâu dài.
Ai là người thắng cuộc?
Cựu Giám đốc CIA John McLaughlin nhận định đến thời điểm này rõ ràng Tổng thống Syria Bashar Assad là người thắng trong cuộc chiến Syria – ít nhất là về mặt quân sự - trong khi Mỹ đã có bàn thua chiến lược lớn trước Nga.
“Trong số các nhà lãnh đạo vấp phải làn sóng biểu tình trong nước (ở Trung Đông, Bắc phi), Tổng thống Assad là người duy nhất còn nắm giữ quyền lực (ngoài chế độ quân chủ Bahrain còn tồn tại trước làn sóng biểu tình không kéo dài với sự bảo vệ của Saudi)”, ông McLaughlin cho biết.
Nhưng Tổng thống Assad vẫn còn đương nhiệm cho tới nay là nhờ có Nga và Iran. Dưới sự ủng hộ của Nga và Iran, các lực lượng chính phủ Syria giành lại nhiều vùng đất bị phiến quân kiểm soát ở tỉnh Idlib, Tây Bắc Syria.
Trong số 4 nước ảnh hưởng và có lợi ích trên chiến trường Syria - gồm Iran, Nga, Thổ và Mỹ - Nga nổi lên như một nước sẵn sàng nhất và có khả năng gây ảnh hưởng nhất về mặt ngoại giao đối với nhiều bên, thậm chí có mối quan hệ tốt với các nước Arab, Israel và Iran.
“Tổng thống Nga Vladimir Putin giờ đây có lẽ là nhà lãnh đạo nước ngoài có ảnh hưởng nhất ở Trung Đông”, ông McLaughlin cho biết.
Trong khi đó, Thổ Nhĩ Kỳ lại bị kéo theo nhiều hướng: phản đối chính quyền Assad, nhưng lại muốn tránh xung đột trực tiếp với Nga. Lập trường của Thổ Nhĩ Kỳ đối với việc tiếp nhận thêm người tị nạn đã làm căng thẳng mối quan hệ với châu Âu, và thái độ của Ankara đối với các lực lượng do người Kurd ở Syria dẫn đầu đã đặt họ vào tình thế bất đồng với Mỹ.
Mỹ trong khi đó đã để mất gần hết ảnh hưởng ở Syria thông qua việc giảm số lượng binh sỹ triển khai tại đây và các nhiệm vụ trái ngược nhau, theo ông McLaughlin.
