Đốt (hóa) vàng mã được xem là một trong những nghi lễ rất được người Việt xem trọng, đặc biệt vào ngày vía Thần Tài.
Theo quan niệm dân gian, con người tin rằng cũng giống như việc đốt hương sẽ giúp hương khói bay lên và đưa theo những lời cầu nguyện của mình đến với thần linh, các bậc gia tiên thì đồ vàng mã cũng vậy.
Với những người kinh doanh, buôn bán, ngày vía Thần Tài mùng 10 tháng Giêng được xem là ngày vô cùng quan trọng.
Cỗ cúng Thần Tài chuẩn và đơn giản nhất thường bao gồm các món như thịt luộc (dân gian thường gọi là thịt mồi), 1 đĩa tôm, trứng đã luộc chín.
Ngoài ra, dân gian còn có tục mua vàng đặt lên bàn thờ lúc cúng để xin lộc Thần Tài, cúng xong mang trên người sẽ được may mắn quanh năm.
Bàn thờ Thần Tài (đi kèm với Ông Địa) là một chiếc khám nhỏ, sơn son thếp vàng. Trên bàn thờ nhất định phải có tượng Thần Tài, Ông Địa bằng sứ để thờ. Ngoài ra còn cần hũ gạo, muối, nước; lọ hoa; bát nhang; đĩa bày trái cây và khay 5 chén nước.
Tiếp đó, các gia chủ thường ngày đốt nhang mỗi sáng từ 6h – 7h và chiều tối từ 6h – 7h. Thay nước uống khi đốt nhang, thay nước trong lọ hoa và trưng thờ nải chuối chín vàng.
Sau khi lễ, việc hóa vàng phải làm riêng. Phần tiền vàng của gia thần phải hóa trước.
Tục xưa, tại nơi đốt vàng mã, người ta thường đặt vài ba cây mía dài để làm "đòn gánh" cho các linh hồn mang hàng hóa theo.
Cúng hóa vàng được thực hiện ở sân hoặc một góc vườn sạch sẽ. Theo đó, khi gần hết 1 tuần hương người ta bắt đầu hóa tiền vàng.
Trước khi hạ mỗi lễ đều vái ba vái và khấn: "Gia chủ xin hóa tiền vàng, kim ngân,… thỉnh tôn thần nhận chút lễ bạc, tâm thành. Kính cáo tôn thần, xin rước vong linh lại về âm giới".
Theo các nhà sư, nhà văn hóa khuyến cáo rằng, người dân không nên hoặc không đốt quá nhiều vàng mã khi cúng lễ. Đồ vàng mã chỉ nên có một ít tiền, vàng thể hiện lòng thành.
Nếu quá mê tín dị đoan, đốt đủ thứ với suy nghĩ "trần sao âm vậy" là lạm dụng, phô trương, gây ô nhiễm môi trường, nguy cơ gây cháy nổ làm mất đi ý nghĩa của tập tục này.
Minh Anh (Tổng hợp)
