Bản đồ Bulgaria và Hy Lạp (Greece) (ảnh: Britannica)
Trước khi xảy ra chiến tranh vào năm 1925, Hy Lạp và Bulgaria từng là láng giềng thân thiết và cùng thuộc Đế chế Ottoman, theo History.
Tồn tại từ thế kỷ 14 đến đầu thế kỷ 20, Đế chế Ottoman là quốc gia rộng lớn, trải dài trên vùng đất Nam Âu, Trung Đông và Bắc Phi. Khoảng 30 quốc gia ngày nay từng là một phần của Đế chế Ottoman, bao gồm Thổ Nhĩ Kỳ, Hy Lạp, Bulgaria, Romania, Hungary, Albania, Syria, Liban, Jordan, Israel, Kuwait, Ai Cập, Sudan, Libya, Iraq, Yemen, Serbia, Montenegro ….
Khi Đế chế Ottoman rơi vào suy yếu, Hy Lạp tuyên bố thành lập quốc gia độc lập vào năm 1832. Bulgaria cũng làm điều tương tự vào năm 1908.
Phần lớn các quốc gia nhỏ thuộc Đế chế Ottoman theo đạo Hồi, trong khi người Hy Lạp và Bulgaria chủ yếu theo đạo Cơ đốc. Niềm tin tôn giáo giúp Hy Lạp và Bulgaria duy trì mối quan hệ thân thiết và cùng đối phó với áp lực từ Đế chế Ottoman.
Hy Lạp, Bulgaria, Serbia và Montenegro thành lập liên minh, tuyên chiến với Đế chế Ottoman (tranh: History)
Năm 1912, chiến tranh Balkan lần thứ nhất nổ ra. Liên minh 4 nước bao gồm Hy Lạp, Bulgaria, Serbia và Montenegro tuyên chiến với Đế chế Ottoman. Các nước này trước đó đều đã tuyên bố tách khỏi Đế chế Ottoman, theo War History Online.
Tháng 3/1913, Đế chế Ottoman chấp nhận thất bại và mất hầu hết lãnh thổ ở khu vực Nam Âu.
Vùng đất Thrace và Macedonia (từng thuộc Ottoman) được chia cho 4 nước thắng trận. Tuy nhiên, Bulgaria không hài lòng với phần lãnh thổ được chia ở vùng Macedonia.
Trong chiến tranh Balkan lần thứ nhất, Bulgaria tổn thất hơn 8.800 binh sĩ (lớn nhất trong liên minh). Quân đội Bulgaria cũng phải đương đầu trực tiếp với quân chủ lực của Đế chế Ottoman. Với những gì đã đóng góp, Bulgaria cho rằng, họ có quyền kiểm soát toàn bộ vùng Macedonia, Theo Times Of India.
Hy Lạp và Bulgaria cắt đứt quan hệ đồng minh trong chiến tranh Balkan lần thứ hai (tranh: History)
Tháng 6/1913, quân đội Bulgaria tấn công 2 đồng minh cũ là Serbia và Hy Lạp. Chiến tranh Balkan lần thứ hai bùng nổ.
Tháng 8/1913, Bulgaria thất bại trước liên quân Serbia, Hy lạp, Montenegro và Romania.
Theo hiệp ước Bucharest, phần lớn vùng Macedonia do Serbia và Hy Lạp kiểm soát, Bulgaria chỉ còn giữ lại một phần nhỏ vùng Macedonia.
Ở vùng Tây Thrace, cả Hy Lạp và Bulgaria đều tuyên bố chủ quyền.
Trong Thế chiến I, Bulgaria gia nhập phe Liên minh (Đức, Áo, Hungary) và tấn công Hy Lạp, Serbia. Hy Lạp và Serbia gia nhập phe Hiệp ước (Anh, Pháp, Nga) và giành chiến thắng.
Hy Lạp đương nhiên được hưởng chiến lợi phẩm theo hiệp ước Neuilly được ký kết năm 1919. Theo đó, Bulgaria phải nhượng vùng Tây Thrace cho Hy Lạp. Điều này đồng nghĩa với việc Bulgaria mất lối đi ra biển Aegean.
Con chó đi lạc đẩy Hy Lạp và Bulgaria vào chiến tranh (ảnh: War History Online)
Để đối phó Hy Lạp, Bulgaria hậu thuẫn Tổ chức Cách mạng Nội bộ Macedonia (IMRO) và Tổ chức Cách mạng Nội bộ Thrace (ITRO). Hai tổ chức này tuyên bố tự trị và hướng “mũi dùi” vào Hy Lạp. Quan hệ Hy Lạp – Bulgaria ngày càng căng thẳng, theo History & Guns.
Ngày 18/10/1925, con chó của một binh sĩ Hy Lạp đóng quân trên đèo Demir Kapia (thuộc địa phận núi Belatsitsa, nằm giữa biên giới Hy Lạp – Bulgaria) chạy lạc về phía Bulgaria. Người lính Hy Lạp vội vàng đuổi theo con chó và vô tình chạy sang lãnh thổ Bulgaria.
Quân đội Bulgaria lập tức nổ súng bắn chết binh sĩ Hy Lạp mà không bắt giữ hay tra hỏi. Đáp trả, quân đội Hy Lạp nổ súng dữ dội về phía Bulgaria.
Khi tiếng súng lắng xuống, một đại úy và một nhóm sĩ quan Hy Lạp giương cờ trắng đi về phía biên giới. Họ dường như muốn kêu gọi bình tĩnh và đàm phán.
Quân đội Bulgaria nổ súng bắn chết viên đại úy Hy Lạp, những người đi theo ông cũng trúng đạn và bị thương, theo History.
Vị trí thị trấn Petrich nằm gần biên giới Bulgaria và Hy Lạp (ảnh: War History Online)
Sau vụ đụng độ, truyền thông Hy Lạp đưa tin, binh sĩ Bulgaria vô cớ tấn công đồn biên phòng Hy Lạp, khiến một đại úy và một binh sĩ thiệt mạng. Chi tiết con chó đi lạc không được đề cập.
Trung tướng Theodoros Pangalos – người vừa tiến hành cuộc đảo chính ở Hy Lạp – bác bỏ đề xuất ngừng bắn của Bulgaria. Ông Pangalos yêu cầu Bulgaria trừng phạt những người chịu trách nhiệm, xin lỗi công khai và bồi thường 2 triệu franc cho gia đình các nạn nhân. Tất cả phải được thực hiện trong vòng 48 giờ, nếu không, Hy Lạp sẽ tấn công.
Bulgaria từ chối làm theo “tối hậu thư”.
Ngày 22/10/1925, 20.000 quân Hy Lạp tràn qua biên giới, tấn công thị trấn Petrich của Bulgaria. Quân đội Hy Lạp cũng tấn công dữ dội vào vùng đất Macedonia mà Bulgaria còn kiểm soát. Đây cũng được cho là đòn răn đe với IMRO và ITRO, theo War History Online.
Bulgaria triển khai 10.000 binh sĩ đối phó cuộc xâm lược. Nhưng thay vì mạo hiểm đương đầu trực diện với Hy Lạp, quân đội Bulgaria vừa đánh vừa thủ và tập trung sơ tán người dân. Chiến thuật này giúp cả 2 phe hạn chế đáng kể thương vong.
Bất chấp chiến thắng lớn trong chiến tranh Balkan lần thứ hai, quân đội Hy Lạp tỏ ra đuối sức khi lấn sâu vào lãnh thổ Bulgaria. Sau thất bại trước Thổ Nhĩ Kỳ trong cuộc chiến năm 1919, lực lượng Hy Lạp suy yếu đáng kể.
Tướng Pangalos cho rằng, Hy Lạp cần đồng minh để đánh bại Bulgaria. Hy Lạp tìm đến Serbia.
Tuy nhiên, khi liên minh Hy Lạp – Serbia chưa hình thành, Hội Quốc Liên (tiền thân của Liên Hợp Quốc) đã can thiệp theo đề nghị của Bulgaria.
Chiến tranh Hy Lạp – Bulgaria kết thúc nhờ sự can thiệp của Hội Quốc Liên (ảnh: Greek Times)
Trước áp lực của Hội Quốc Liên (đứng sau là các cường quốc như Anh, Pháp, Nhật Bản, Italia), Hy Lạp buộc phải rút quân khỏi Bulgaria và bồi thường 45.000 bảng Anh. Hy Lạp bất mãn với quyết định của Hội Quốc Liên nhưng không thể phản kháng.
Ngày 29/10/1925, Hy Lạp rút quân khỏi Bulgaria. Cuộc chiến kéo dài khoảng 10 ngày khiến 122 binh sĩ Hy Lạp và 20 binh sĩ Bulgaria thiệt mạng. Các chuyên gia lịch sử gọi đây là “Chiến tranh vì chó đi lạc”, theo War History Online.
Số phận của con chó chạy lạc sang lãnh thổ Bulgaria không được tiết lộ.
Về phần trung tướng Pangalos, ông bị quân đội lật đổ vì họ cho rằng, thất bại ở Bulgaria là nỗi ô nhục đối với lực lượng Hy Lạp.
Vương Nam – tổng hợp
