Công an, kiểm sát, tòa án, thuế không làm việc với công dân qua điện thoại, video call

Chiều 21/10, Quốc hội thảo luận ở tổ về các Báo cáo công tác nhiệm kỳ 2021-2026 của Chủ tịch nước, Chính phủ; dự thảo Báo cáo công tác nhiệm kỳ khóa XV của Quốc hội…

Tham gia góp ý kiến, ĐBQH Nguyễn Minh Hoàng (đoàn Tp.Hồ Chí Minh) nêu quan ngại về tình trạng xuống cấp về đạo đức, văn hóa, ứng xử, đặc biệt trên không gian mạng.

Ông cho biết, mở các báo điện tử hằng ngày đều dễ dàng thấy những hiện tượng tiêu cực trong xã hội, nhất là trong giới trẻ. Hiện nay, tình trạng bắt cóc online diễn ra hết sức nguy hiểm, khiến người dân sống trong tâm trạng bất an.

Học sinh, sinh viên là những người cần được rèn luyện kỹ năng sống thông qua tương tác xã hội nhưng nay nhiều người lại ngày càng thu mình, ngại giao tiếp vì sợ rủi ro, nhiều cha mẹ sợ cho con ra ngoài là "mất con".

Đại biểu cho rằng, nếu không sớm khắc phục, e rằng một bộ phận trẻ em, học sinh sẽ dần trở thành những "con gà công nghiệp", thiếu bản lĩnh, kỹ năng và khả năng thích ứng xã hội.

Nêu ý kiến sau đó, Trung tướng Nguyễn Minh Đức - Phó chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại làm rõ thêm về quan ngại của đại biểu Nguyễn Minh Hoàng cùng những cảnh báo rõ ràng để người dân không rơi vào bẫy lừa đảo online.

Theo ông Đức, thực tế, thủ đoạn phổ biến hiện nay là các đối tượng mạo danh công an, kiểm sát, tòa án hoặc cơ quan thực thi pháp luật để gọi điện, gửi video, tin nhắn hoặc đường link để lừa đảo. 

Đối tượng bị nhắm tới thường là người yếu thế: người cao tuổi, người thiếu hiểu biết pháp luật, hoặc trẻ vị thành niên sử dụng mạng xã hội.

Ông Đức khẳng định, pháp luật Việt Nam không cho phép lực lượng công an, kiểm sát, tòa án, thuế hay kể cả ngân hàng làm việc với công dân qua điện thoại, video call hoặc tin nhắn.

"Mọi trường hợp vi phạm, vướng mắc pháp luật đều phải được thông báo bằng văn bản chính thức, có dấu đỏ, gửi qua đường bưu điện hoặc trực tiếp. Việc giả danh công an, kiểm sát viên, thẩm phán qua video để yêu cầu cung cấp thông tin, chuyển tiền… đều là hành vi lừa đảo", ông Minh Đức nói.

Theo ông, nguyên nhân khiến người dân bị lừa phần lớn là do thiếu hiểu biết pháp luật, thiếu thông tin và đặc biệt là do thói quen chia sẻ hình ảnh, video cá nhân tràn lan trên mạng xã hội của một bộ phận người dân. Thói quen này đã tạo điều kiện cho tội phạm lợi dụng, thao túng tâm lý. 

Hiện nay, trí tuệ nhân tạo (AI) có thể thu thập, phân tích dữ liệu cá nhân chỉ qua vài đoạn video, từ đó nắm bắt hành vi, tâm lý và dựng kịch bản để thao túng, khống chế nạn nhân.

Khi đã kiểm soát được tâm lý, đối tượng dễ dàng dẫn dụ nạn nhân tự rơi vào bẫy, đến một nơi tự giam mình (được gọi là "bắt cóc online") hoặc yêu cầu cung cấp mã OTP, truy cập đường link giả.

Về mặt pháp lý, ông Nguyễn Minh Đức thông tin, Quốc hội vừa thông qua Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân, với quy định rất chặt chẽ.

Ở góc độ thẩm tra, trong quá trình xây dựng luật, Uỷ ban Quốc phòng và An ninh đã tính toán kỹ lưỡng, tìm mọi phương án để ngăn chặn các thủ đoạn lừa đảo. 

Trong đó, ngay cả việc chia sẻ vị trí định vị trên điện thoại cũng được xác định là dữ liệu cá nhân, nếu bị tiết lộ là vi phạm.

Kể cả doanh nghiệp lắp camera trong phòng làm việc để giám sát nhân viên cũng phải tuân thủ quy định nghiêm ngặt, tránh lạm dụng dữ liệu để phân tích, bán ra ngoài.

Trung tướng Nguyễn Minh Đức cũng chia sẻ, sắp tới, Quốc hội sẽ xem xét, thông qua Luật An ninh mạng (sửa đổi), Luật Bảo vệ bí mật Nhà nước và một số luật khác liên quan đến bảo vệ thông tin cá nhân.

Song song với đó, cũng cần nghiên cứu xây dựng quy định về độ tuổi được phép sử dụng mạng xã hội, tương tự nhiều quốc gia như Mỹ, EU… Ở đó, việc đăng ký tài khoản mạng xã hội phải gắn với thông tin ID thật, có giới hạn độ tuổi, thời lượng sử dụng và chỉ được truy cập nội dung phù hợp, tránh gây nghiện.

Cuối cùng, Trung tướng Nguyễn Minh Đức một lần nữa khuyến cáo người dân: Khi nhận cuộc gọi nghi ngờ giả danh người thân hoặc cơ quan có thẩm quyền, nên bình tĩnh, tắt máy, rồi gọi lại để xác minh.

Ông Đức nhấn mạnh: "Chỉ cần người dân tỉnh táo, kiểm tra lại nguồn gọi, chặn số lạ, chúng ta có thể ngăn chặn phần lớn các vụ lừa đảo mạng hiện nay".