Đánh giá viên chức để không còn "tuyển vào là ở trong bộ máy suốt đời"

Ngày 29/9, tiếp tục chương trình phiên họp thứ 49, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự án Luật Viên chức (sửa đổi).

Bổ sung tiếp nhận người có kinh nghiệm ở khu vực tư vào làm viên chức

Báo cáo tại phiên họp, Thứ trưởng Bộ Nội vụ Trương Hải Long cho biết, dự thảo Luật sửa đổi gồm 6 Chương, 43 Điều (giảm 19 Điều so với Luật hiện hành).

Theo ông Long, Luật đổi mới cơ chế, phương thức tuyển dụng, sử dụng và quản lý viên chức theo vị trí việc làm.

Đổi mới công tác tuyển dụng viên chức theo hướng quy định rõ việc tuyển dụng được thực hiện theo 2 hình thức: Thi tuyển và xét tuyển; bổ sung quy định về tiếp nhận đối với người có kinh nghiệm công tác ở cả khu vực công và khu vực tư vào làm viên chức.

Bên cạnh đó, mở rộng quyền của viên chức cho phép ký hợp đồng thực hiện hoạt động nghề nghiệp, tham gia góp vốn, điều hành các doanh nghiệp nếu pháp luật về phòng chống tham nhũng không cấm hoặc pháp luật chuyên ngành không có quy định khác, đồng bộ với các luật chuyên ngành về khoa học công nghệ, giáo dục đào tạo.

Theo ông Lê Quang Huy - Chủ nhiệm Uỷ ban Khoa học công nghệ và môi trường, đối với các đơn vị sự nghiệp công lập về mặt chính sách phát triển nên tập trung duy trì các đơn vị thực sự cung cấp các dịch vụ cơ bản, thiết yếu. 

Còn những phạm vi khác nghiên cứu từng bước để chuyển đổi sang các hình thức khác như doanh nghiệp, tổ chức xã hội nghề nghiệp, hoặc xã hội hóa dịch vụ công theo hướng tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả cần nghiên cứu để có một nội dung trong chính sách này.

Đối với các tổ chức, đơn vị sự nghiệp công lập, ông Huy đề xuất phải có rà soát định kỳ. Nếu hoạt động kém hiệu quả, sản phẩm đầu ra thấy không đáp ứng yêu cầu, hoặc trùng lặp chức năng thì phải sáp nhập, chuyển đổi hoặc thậm chí phải giải thể. 

Ông cũng bày tỏ quan điểm đồng tình với hợp đồng xác định thời hạn. Bởi đây là cơ sở để sàng lọc viên chức sau một khoảng thời gian đánh giá thực hiện chức năng, nhiệm vụ.

Về xây dựng chiến lược và ban hành các chính sách vượt trội để phát triển nguồn nhân lực cho đơn vị sự nghiệp công lập, chú trọng đào tạo, bồi dưỡng, thu hút, trọng dụng nhân tài chất lượng cao, ông Huy mong muốn trong dự thảo luật cần rõ hơn. 

Có thể là một mục, hay chương nào đó, nhưng phải đậm nét và thỏa đáng để có chính sách bồi dưỡng, đào tạo, thu hút, trọng dụng nhân lực chất lượng cao và có quy định khác biệt về tuyển dụng, đãi ngộ.

Bên cạnh đó, ông cũng đề xuất khi có các chế định ủng hộ, tạo điều kiện, ưu đãi thì cũng nên có cơ chế để ràng buộc trách nhiệm, tránh tình trạng có thể lạm dụng.

"Viên chức như công chức, có vào có ra"

Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi đề nghị vấn đề hợp đồng với viên chức sau rất quan trọng. Viên chức như công chức, có thời hạn, có vào có ra. Cho nên dần dần chúng ta phải chuyển nhận thức từ viên chức suốt đời sang theo thời hạn.

Phát biểu tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh vừa qua chúng ta đã làm một bước rất quan trọng trong việc hoàn thiện hệ thống pháp luật, phục vụ cho việc tinh gọn bộ máy.

Theo Chủ tịch Quốc hội, Luật Viên chức sửa đổi năm 2025 đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc hiện đại hóa quản lý nguồn nhân lực công vụ tại Việt Nam. Kế thừa tinh thần Luật năm 2010, và sửa đổi bổ sung năm 2019. Chúng ta đang hướng tới mô hình lấy viên chức làm trung tâm. 

Trong bối cảnh chuyển đổi số quốc gia và hội nhập quốc tế, dự thảo không chỉ khắc phục những bất cập cũ như cơ chế cứng nhắc, biên chế suốt đời mà còn mở ra không gian sáng tạo cho các đơn vị sự nghiệp công lập.

Chủ tịch Quốc hội cũng lưu ý, làm sao luật đảm bảo tăng cường tính minh bạch và chống lạm dụng trong tuyển dụng. Như vừa qua "linh hoạt" nhưng viên chức vào nhiều mà không đủ tiêu chuẩn thì không được.

"Cán bộ là cái gốc của công việc. Chọn cán bộ phải đủ đức, đủ tài, đủ tâm, đủ sức, phải có sức khỏe, có nhiệt huyết với công việc", Chủ tịch Quốc hội nêu rõ. 

Đồng thời đặt vấn đề: "Vậy làm sao xây dựng hệ thống đánh giá viên chức trong thời gian tới?. Bây giờ quy định của Đảng đã có đánh giá 3 tháng một lần, thì viên chức cũng nằm trong dạng phải đánh giá xem hoàn thành hay không hoàn thành?, chứ không thể tuyển vào là ở trong bộ máy suốt đời".

Về mở rộng quyền của viên chức, theo Chủ tịch Quốc hội phải cân bằng với trách nhiệm bảo vệ quyền và lợi ích chung. Xây dựng đội ngũ viên chức phải chuyên nghiệp, tạo cơ chế linh hoạt trong tuyển dụng, đảm bảo quyền lợi chính đáng của viên chức, thúc đẩy chuyển đổi số trong quản lý viên chức, xây dựng nền hành chính công minh, hiện đại, minh bạch.

Bây giờ làm sao người ít nhưng việc nhiều vẫn phải hoàn thành thì phải chuyển đổi số hóa, ứng dụng trí tuệ nhân tạo. Đây là mô hình của Malaysia, Singapore hay Trung Quốc đã áp dụng trong quản lý, do đó chúng ta phải học tập để làm sao cho tốt.

Quản lý viên chức theo vị trí việc làm. Cái này chúng ta đã nói từ lâu nhưng chưa xác định được vị trí việc làm. 

Đổi mới phương thức tuyển dụng viên chức, phân loại đơn vị sự nghiệp công lập phải rõ, tăng cường trách nhiệm của người đứng đầu ở đơn vị sự nghiệp công lập. Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin và đảm bảo quyền lợi và chế độ đãi ngộ viên chức.

Bên cạnh đó, làm sao Luật Viên chức lần này đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ với các luật liên quan đã sửa đổi, ban hành như: Luật Cán bộ, công chức; Luật Lao động; Luật Bảo hiểm xã hội; Luật Đầu tư công; Luật Đấu thầu; Luật Đất đai; Luật Quy hoạch; Luật Giáo dục; Luật Y tế và Luật Nhà giáo để không chồng chéo, mâu thuẫn trong quá trình thi hành.

Theo Chủ tịch Quốc hội, Luật đủ điều kiện thông qua tại kỳ họp thứ 10 này để tiếp tục phục vụ cho tinh gọn tổ chức bộ máy. 

"Từ khi triển khai tới giờ, cả nước đã có khoảng 130.000 cán bộ, công chức, viên chức giải quyết theo Nghị định 178. Do đó, sửa luật lần này mục đích cuối cùng là phải nâng cao chất lượng viên chức trong thời gian tới", Chủ tịch Quốc hội nêu rõ.