Sáng 1/6, tiếp tục Chương trình Kỳ họp thứ 5, Quốc hội thảo luận tạihhội trường về tình hình kkinh tế - xã hội, quan tâm đến đổi mới chương trình sách giáo khoa giáo dục phổ thông, ĐBQH Nguyễn Thị Kim Thúy (đoàn Đà Nẵng) bày tỏ ghi nhận nỗ lực rất lớn của Bộ Giáo dục và Đào tạo (Bộ GD&ĐT) trong việc xây dựng chương trình giáo dục phổ thông 2018 và chỉ đạo biên soạn xuất bản các quyển sách giáo khoa mới theo đúng tiến độ mà các Nghị quyết của Quốc hội đã đề ra.
Đại biểu cũng chia sẻ với những vướng mắc về nhân sự và tài chính mà Bộ và ngành giáo dục nói chung khó một mình giải quyết.
“Làm một việc được cả nước đặt kỳ vọng rất lớn là đổi mới giáo dục mà cả hai yếu tố quan trọng nhất là người và tiền đều không chủ động được thì khó có thể làm tốt. Tuy nhiên, theo nếu Bộ GD&ĐT tạo kiểm tra, thanh tra sâu sát, phát hiện khó khăn, vướng mắc, sai phạm và kịp thời trao đổi với lãnh đạo địa phương, báo cáo Thủ tướng Chính phủ có biện pháp tháo gỡ, xử lý thì những khó khăn vướng mắc sai phạm ấy không phải không có cách giải quyết”, đại biểu Kim Thúy nói.
Đại biểu Kim Thúy đã nêu những hạn chế bắt nguồn từ chính điều hành của Bộ GD&ĐT, cụ thể:
Một là, những sai phạm của NXB Giáo dục Việt Nam là doanh nghiệp thuộc Bộ phải xử lý hình sự có phần trách nhiệm của cơ quan chủ quản (tức Bộ GD&ĐT) bổ nhiệm nhân sự lãnh đạo không đúng và thiếu kiểm tra, thanh tra sâu sát.
Hai là, về sai sót trong một số tên sách giáo khoa và khả năng thiếu sách giáo khoa trong năm học sắp tới.
“Tuy chia sẻ với khó khăn của Bộ và ngành giáo dục nhưng tôi cho rằng thái độ của Bộ và các NXB trong việc tiếp thu ý kiến phê bình mới là điều khiến cử tri lo lắng, dư luận không đồng tình. Hiện nay, hầu hết các ý kiến phê bình, góp ý không được các nhà xuất bản và Bộ trả lời, một số trường hợp được trả lời thì không đúng thực tế”, đại biểu cho biết và nêu ví dụ trong văn bản trả lời chất vấn của mình, Bộ trưởng Bộ GD&ĐT khẳng định: “NXB giáo dục Việt Nam đã thu hồi để sửa chữa 110.000 cuốn, đồng thời hủy và in lại 38.000 cuốn sách khoa học tự nhiên lớp 6 của bộ kết nối tri thức với cuộc sống”.
ĐBQH Nguyễn Thị Kim Thúy phát biểu ý kiến tại phiên thảo luận.
Nhưng theo đại biểu, theo phản ánh của giáo viên nhiều trường thì sách chưa được thay bằng sách mới. “Muốn biết thông tin nào đúng, thông tin nào sai chỉ cần kiểm tra hồ sơ thẩm định sách là rõ”, đại biểu nêu băn khoăn và đặt câu hỏi “nếu sách được sửa chữa thì việc sửa chữa diễn ra vào thời gian nào?” Quyết định thành lập Hội đồng thẩm định và biên bản của Hội đồng thẩm định quyết định phê duyệt của Bộ trưởng có hay không?
“Trong thư trả lời chất vấn mới đây của tôi, Bộ trưởng tái khẳng định ý kiến của đại diện của NXB Giáo dục Việt Nam trong buổi làm việc với Phó Thủ tướng ngày 10/5/2023. Tính đến ngày 30/4/3023 tỉ lệ in sách giáo khoa của NXB giáo dục Việt Nam theo chương trình giáo dục phổ thông 2018 cho các khối lớp 4,8,11 đạt 79%. Trong khi đó, trên thực tế ngày 5/5/2023 Nhà xuất bản mới có công văn mời thầu in sách giáo khoa lớp 4,8,11 để nhập các kho sách ở Hà Nội, Đà Nẵng, Tp.HCM và Cần Thơ. Thời gian mở thầu là 9h ngày 21/5/2023. Như vậy, có nghĩa là số liệu 79% sách giáo khoa mà NXB báo cáo với Phó Thủ tướng đã được in trước khi đấu thầu là không có thực?”, đại biểu Kim Thúy tiếp tục bày tỏ sự băn khoăn.
Ba là, tình trạng thiếu minh bạch, khách quan, thiếu tôn trọng ý kiến của giáo viên, của nhà trường, phụ huynh học sinh trong việc chọn sách giáo khoa bắt nguồn từ Thông tư số 25 ngày 26/8/2020 của Bộ GD&ĐT hướng dẫn về lựa chọn sách giáo khoa.
Theo đại biểu, Thông tư tuy có đề ra quy trình chọn sách từ cấp cơ sở trở lên, nhưng trao quyền bỏ phiếu quyết định chọn sách của mỗi môn học cho một hội đồng 15 người mà không hề có quy định là khi một cuốn sách giáo khoa được các cơ sở giáo dục lựa chọn với tỉ lệ như thế nào thì hội đồng có trách nhiệm chọn cuốn sách ấy.
“Tôi được nhiều giáo viên và cán bộ quản lý cơ sở giáo dục phản ánh trong việc chọn sách giáo khoa ý kiến của giáo viên và nhà trường không được tôn trọng. Thậm chí, nhiều tổ chuyên môn, nhiều trường còn phải làm lại biên bản chọn sách cho phù hợp với ý kiến cấp trên”, đại biểu đoàn Đà Nẵng nêu.
Quang cảnh phiên họp.
Theo đại biểu Nguyễn Thị Kim Thúy, nếu không kiên quyết phát hiện, xử lý những hiện tượng “chạy chọt đi đêm” trong việc này thì sẽ lại có những vụ như Việt Á hay các vụ án hình sự về đấu thầu, trang thiết bị trong chính ngành giáo dục.
Đại biểu nhấn mạnh, điều đáng lo ngại nhất là việc lựa chọn sách thiếu minh bạch, khách quan, chẳng những không khuyến khích được sự thi đua giữa các tổ chức, cá nhân biên soạn xuất bản, phát hành sách giáo khoa mà còn có khả năng khuyến khích cạnh tranh không lành mạnh, dần dần làm sai lệch chủ trương xã hội hóa, thậm chí xóa bỏ việc xã hội hóa trong lĩnh vực này trở lại tình trạng độc quyền như cũ.
Từ những phân tích trên, đại biểu Kim Thúy kiến nghị Chính phủ chỉ đạo tổ chức thanh tra, kiểm tra, phát hiện và xử lý kịp thời các sai phạm; đồng thời, yêu cầu Bộ GD&ĐT khẩn trương rà soát, sửa đổi ngay quy định bất hợp lý của Thông tư 25.
Cùng với đó, Quốc hội và Chính phủ xem xét việc sửa đổi Luật Giáo dục để tiếp tục thực hiện chủ trương đa dạng hóa tài liệu học tập đã được nêu trong Nghị quyết 29 của Trung ương và xã hội hóa việc biên soạn sách giáo khoa đã được quy định trong Nghị quyết 88 của Quốc hội.
Trước đó, thảo luận tại hội trường về một số nội dung còn ý kiến khác nhau của dự án Luật Giá (sửa đổi), ĐBQH Nguyễn Thị Kim Thúy cũng nêu vấn đề về giá sách giáo khoa (SGK).
Đại biểu đề nghị trong trường hợp Quốc hội khóa này thấy chủ trương xã hội hoá việc biên soạn SGK mà Quốc hội khóa XIII đề ra có nhiều bất cập thì nên sửa Nghị quyết 88, chấm dứt việc thực hiện chủ trương này.
Còn trong trường hợp ngược lại, Quốc hội nên bổ sung những quy định cần thiết trong Luật Giá để bảo đảm sự nhất quán về chủ trương; không nên để xảy ra tình trạng cơ quan lập pháp ban hành những quy định ngược chiều nhau: một đằng khuyến khích xã hội hóa, một đằng tạo sơ hở để cạnh tranh không lành mạnh, hạn chế xã hội hóa, thậm chí có nguy cơ xóa bỏ xã hội hóa việc biên soạn SGK. Đồng thời, đại biểu đề nghị cần giải trình, làm rõ những nội dung nêu trên.
