Bộ Nội vụ đã hoàn thiện hồ sơ dự án Luật Viên chức (sửa đổi) và đang xin ý kiến đóng góp của các cơ quan, tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước. Dự án Luật sẽ được xem xét, thông qua tại kỳ họp thứ 10 của Quốc hội (tháng 10/2025).
Điểm đáng chú ý đó là dự thảo Luật Viên chức (sửa đổi) đã tập trung rà soát, bổ sung chính sách theo hướng đơn vị sự nghiệp được chủ động trong công tác quản lý, sử dụng nguồn nhân lực, phù hợp với chủ trương mới của Bộ Chính trị và thực tiễn.
Mục tiêu hình thành cơ chế linh hoạt trong tuyển dụng để đơn vị sự nghiệp công lập thu hút, bố trí, sử dụng, đãi ngộ, đào tạo, bồi dưỡng viên chức, người lao động, chuyên gia, nhà khoa học, phù hợp với nhu cầu nhân lực và điều kiện tài chính của đơn vị; cho phép đơn vị sự nghiệp vận hành như chủ thể kinh tế (đối với các đơn vị tự chủ).
Tạo cơ chế linh hoạt trong tuyển dụng, đánh giá, sử dụng phù hợp với mức độ tự chủ trên cơ sở bảo đảm nguyên tắc phục vụ cộng đồng; tạo cơ chế đủ mở để mỗi đơn vị được "thiết kế riêng" cách quản lý, sử dụng, tuyển dụng đội ngũ của mình.
Cụ thể, nguyên tắc phân cấp, phân quyền sẽ được thực hiện tương ứng với mức độ tự chủ của đơn vị sự nghiệp, bảo đảm quyền chủ động toàn diện về nhân sự gắn với trách nhiệm của người đứng đầu đơn vị sự nghiệp trong việc điều hành, quản lý nhân sự và nguồn lực khác để phục vụ tốt nhất nhiệm vụ chuyên môn nghiệp vụ đáp ứng yêu cầu cung cấp dịch vụ công, bảo đảm chất lượng, hiệu quả phục vụ xã hội.
Đối với các đơn vị sự nghiệp tự chủ ở mức độ cao sẽ được quyền quyết định về số lượng người làm việc; tăng mức độ tự chủ về tuyển dụng, sử dụng, quản lý, quy hoạch, bổ nhiệm cho người đứng đầu đơn vị sự nghiệp công lập.
Đơn vị sự nghiệp công lựa chọn các hình thức tuyển dụng viên chức phù hợp theo mức độ tự chủ, yêu cầu của vị trí việc làm và đặc thù của đơn vị.
Tăng mức độ tự chủ về tuyển dụng, sử dụng, quản lý, quy hoạch, bổ nhiệm cho người đứng đầu đơn vị sự nghiệp công lập (Ảnh: Hữu Thắng).
Đơn vị sự nghiệp có thể ký hợp đồng trực tiếp đối với chuyên gia, nhà khoa học, người có tài năng phù hợp với lĩnh vực hoạt động của đơn vị, tạo điều kiện thuận lợi để đơn vị thu hút nhân sự chất lượng cao, có kinh nghiệm và chuyên môn sâu mà quy trình thi tuyển truyền thống có thể không đáp ứng được.
Đơn vị sự nghiệp có thể tiếp nhận vào làm viên chức đối với người có kinh nghiệm đáp ứng ngay yêu cầu của vị trí việc làm đang làm việc tại khu vực ngoài công lập, giúp đơn vị bổ sung đội ngũ nhân sự có năng lực, sẵn sàng bắt tay vào công việc, tiết kiệm thời gian và chi phí đào tạo ban đầu.
Đơn vị sự nghiệp được chủ động xây dựng Quy chế đánh giá, lương, thưởng, kỷ luật áp dụng riêng cho đơn vị, sát với đặc thù nhiệm vụ, mô hình tổ chức và mục tiêu của từng đơn vị, từ đó việc đánh giá trở nên công bằng, khách quan và hiệu quả hơn, thúc đẩy viên chức phát huy tối đa năng lực.
Ngoài ra, dự thảo luật quy định điều kiện đăng ký dự tuyển cụ thể trường hợp người có quốc tịch Việt Nam đang sinh sống tại nước ngoài hoặc có quốc tịch nước ngoài đang sinh sống tại Việt Nam thực hiện theo quyết định của cơ quan có thẩm quyền.
Quy định ưu tiên tuyển chọn người có tài năng, người có công với nước, người dân tộc thiểu số; ứng dụng khoa học công nghệ trong quá trình tuyển dụng; tích hợp với dữ liệu quản lý đội ngũ viên chức thống nhất trong từng ngành, lĩnh vực.
Về chế độ tập sự, người trúng tuyển viên chức phải thực hiện chế độ tập sự, trừ trường hợp đã có thời gian từ đủ 12 tháng trở lên thực hiện chuyên môn, nghiệp vụ phù hợp với yêu cầu của vị trí việc làm được tuyển dụng).
Dự thảo Luật cũng mở rộng quyền của viên chức, theo đó viên chức được ký hợp đồng để thực hiện hoạt động nghề nghiệp tại các đơn vị sự nghiệp khác ngoài đơn vị sự nghiệp công lập hiện đang làm việc.
Được tham gia góp vốn, thành lập, quản lý, điều hành, làm việc tại doanh nghiệp do đơn vị sự nghiệp mà mình đang làm việc thành lập hoặc tham gia thành lập để thương mại hóa kết quả nghiên cứu, khai thác hiệu quả tài sản trí tuệ, các sáng chế và công nghệ số do tổ chức đó tạo ra.
Được cử sang làm việc tại các tổ chức khoa học và công nghệ, cơ sở giáo dục đại học, doanh nghiệp và các tổ chức khác trong thời gian nhất định; được góp vốn, thành lập, tham gia quản lý, điều hành hoặc tham gia phát triển công nghệ tại các doanh nghiệp trong và ngoài nước...
Hoàn thiện, bổ sung quy định về sàng lọc viên chức theo hướng không quy định cho việc gắn với điều kiện không hoàn thành nhiệm vụ trong 2 năm liên tiếp, tạo cơ chế cạnh tranh trong nội tại, thúc đẩy đội ngũ viên chức không ngừng rèn luyện, nâng cao năng lực và ý thức trách nhiệm.
