Mới đây, Bộ GD&ĐT đã có văn bản trả lời trả lới ý kiến Đại biểu Quốc hội tại phiên thảo luận về kinh tế-xã hội ngày 1/6/2023.
Theo đó, về chuyện đấu thầu sách giáo khoa, ý kiến của Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Kim Thuý cho rằng: “Trong thư trả lời chất vấn mới đây của tôi, Bộ trưởng tái khẳng định ý kiến của đại diện Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam trong buổi làm việc với Phó Thủ tướng vào chiều ngày 10/5/2023. Tính đến ngày 30/4/2023 tỉ lệ in sách giáo khoa của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam theo chương trình giáo dục phổ thông 2018 cho các khối lớp 4, 8, 11 đạt 79%.
Trong khi đó trên thực tế ngày 5/5/2023 nhà xuất bản này mới có công văn mời thầu in sách giáo khoa lớp 4, lớp 8 và lớp 11 để nhập các kho sách ở Hà Nội, Tp.HCM, Cần Thơ và Đà Nẵng. Thời gian mở thầu là 9 giờ ngày 21/5/2023. Như vậy, có nghĩa là số lượng 79% sách giáo khoa mà Nhà xuất bản báo cáo với Phó Thủ tướng đã được in trước khi đấu thầu”.
Trả lời chất vấn, Bộ GD&ĐT cho biếttài liệu báo cáo của Bộ GD&ĐT đề cập tới kế hoạch in ấn và phát hành sách giáo khoa lớp 4, 8, 11. Để kịp tiến độ in và có sách trước khai giảng năm học 2023-2024, Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam dự kiến kế hoạch in sách giáo khoa lớp 4, 8, 11 với số lượng tương ứng 79% kế hoạch in dự kiến để lựa chọn nhà cung cấp và dự kiến việc in sách giáo khoa sẽ hoàn tất trước ngày 30/6/2023.
Có hay không sự thiếu minh bạch trong việc đấu thầu sách giáo khoa.
Như vậy số lượng in 79% trong Báo cáo của Bộ GD&ĐT là số liệu Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam chuẩn bị các điều kiện sẵn sàng để lựa chọn nhà thầu, in so với dự kiến kế hoạch phát hành sách giáo khoa lớp 4, 8, 11 cho năm học 2023-2024. Đây không phải con số đã in.
Thông tin mà Đại biểu Nguyễn Thị Kim Thúy nêu tại Hội trường ngày 01/6/2023 không có trong văn bản chuẩn bị cho cuộc họp cũng như trong nội dung phát biểu của Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn tại cuộc họp.
Thiếu minh bạch trong việc chọn sách giáo khoa
Đại biểu đặt ra câu hỏi: “Tình trạng thiếu minh bạch, khách quan, thiếu tôn trọng ý kiến của giáo viên, của nhà trường và phụ huynh học sinh trong việc chọn sách giáo khoa mà báo chí thường phản ánh bắt nguồn từ Thông tư số 25 ngày 26/8/2020 của Bộ hướng dẫn lựa chọn sách giáo khoa.”
Về phía Bộ GD&ĐT cho rằng khi xây dựng Thông tư số 25, Bộ đã rất thận trọng thực hiện theo đúng quy trình xây dựng văn bản quy phạm pháp luật, xin ý kiến rộng rãi nhân dân, các Sở GD&ĐT. Việc lựa chọn sách giáo khoa theo Thông tư số 25 được thực hiện cơ bản không có khó khăn, vướng mắc.
Trong 63 báo cáo của Ủy ban nhân tỉnh/thành phố báo cáo về việc triển khai thực hiện Nghị quyết số 88 và Nghị quyết 51 sách giáo khoa giáo dục phổ thông gửi về đoàn giám sát của Quốc hội chỉ có 5 tỉnh/thành phố có kiến nghị, đề xuất liên quan đến lựa chọn sách giáo khoa (cụ thể: Bình Phước, Đăk Lăk, Đồng Tháp, Phú Yên, Sơn La).
Các ý kiến chủ yếu tập trung vào đề xuất ban hành văn bản hướng dẫn chi trả kinh phí lựa chọn sách giáo khoa, tăng thời gian đọc bản mẫu sách giáo khoa trước khi họp hội đồng.
Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Kim Thuý
Trong quá trình tổ chức thực hiện, Bộ GD&ĐT đã có công văn gửi Ủy ban nhân dân các tỉnh chỉ đạo Hội đồng lựa chọn sách giáo khoa thực hiện nghiêm túc quy định tại khoản 4 Điều 8 Thông tư 25 bảo đảm công tâm, khách quan, minh bạch, tôn trọng ý kiến đề xuất của các cơ sở giáo dục; đặc biệt lưu ý đối với các sách giáo khoa có nhiều cơ sở giáo dục phổ thông đề xuất lựa chọn trước khi tổ chức bỏ phiếu kín lựa chọn sách giáo khoa.
Bộ GD&ĐT cho biết đã tổ chức 8 đoàn thanh tra về việc lựa chọn sách giáo khoa ở một số địa phương. Qua quá trình thanh tra, trao đổi, phỏng vấn với giáo viên, tổ trưởng chuyên môn, hiệu trưởng cơ sở giáo dục, Bộ GD&ĐT không nhận được phản ánh có sức ép từ cơ quan quản lý cấp trên trong việc lựa chọn sách giáo khoa. Qua thống kê báo cáo của các địa phương về kết quả lựa chọn sách giáo khoa của các hội đồng cơ bản theo đề xuất của các nhà trường.
Những vụ Việt Á trong đấu thầu thiết bị giáo dục
Cũng tại nghị trường, Đại biểu Quốc hội đưa ý kiến: “Trong tay tôi đây là bản thuyết minh báo cáo tài chính của CT CP Đầu tư và Phát triển giáo dục Phương Nam, là một trong những công ty con của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam thì chỉ chưa đầy 2 năm công ty này đã chi gần 100 tỷ để phát triển thị trường và tập huấn, không rõ Bộ GD&ĐT đã thanh tra nội dung chi này chưa.
Nếu chúng ta không kiên quyết phát hiện, xử lý những hiện tượng chạy chọt, đi đêm trong việc này rồi có ngày hối không kịp, giống như vụ Việt Á hoặc như các vụ án hình sự về đấu thầu trang thiết bị trong chính ngành giáo dục.”
Trả lời nội dung này Bộ GD&ĐT cho biết CT CP Đầu tư Phương Nam có 43% vốn điều lệ do Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam góp vốn. Công ty Phương Nam là công ty cổ phần, hoạt động theo điều lệ của công ty và theo quy định của pháp luật. Hàng năm đều có kiểm toán độc lập, thanh tra thuế.
Nhiều vấn đề đặt ra trong việc xuất bản sách giáo khoa hiện nay.
Kết quả về doanh thu, lợi nhuận đều đã được kiểm toán và được thông qua tại Đại hội cổ đông. Các số liệu đều công khai qua báo cáo tài chính. Theo báo cáo của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam, chi phí bán hàng của công ty gồm: lương nhân viên, chi phí thuê kho tàng, văn phòng, khấu hao tài sản cố định, chi phí phát triển thị trường, dịch vụ mua ngoài, chi phí khác.
Trong đó, chi phí phát triển thị trường (liên quan đến thù lao báo cáo viên, chi phí tổ chức giới thiệu và tập huấn sách giáo khoa, chi phí tặng sách, phí phát hành khen thưởng sách tham khảo cho các đại lý, công ty sách...) năm 2020 là 29,7 tỷ đồng và năm 2021 là 24,2 tỷ đồng, chiếm tỉ lệ 4,9% và 3,5% so với doanh thu.
Trong thời gian từ năm 2019 tới năm 2022, Thanh tra Chính phủ, Ủy ban Kiểm tra trung ương, Ủy ban kiểm tra của Đảng Ủy Khối các cơ quan trung ương đã tiến hành thanh tra, kiểm tra Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam.
Bộ GD&ĐT đã và đang tích cực phối hợp với các Bộ, Ngành, cơ quan chức năng để thanh tra, kiểm tra, điều tra theo đúng quy định của pháp luật đối với hoạt động sản xuất kinh doanh của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam.
