Tại Kết luận thanh tra về việc chấp hành chính sách pháp luật trong quản lý, thực hiện quy hoạch, đầu tư xây dựng các công trình điện theo Quy hoạch điện VII và Quy hoạch VII điều chỉnh, Thanh tra Chính phủ đã chỉ rõ những sai phạm về quản lý, sử dụng đất để đầu tư xây dựng các nhà máy điện mặt trời tại tỉnh Bình Phước.
Nhà máy điện mặt trời xây dựng trên đất rừng sản xuất
Đối với diện tích đất xây dựng Nhà máy điện mặt trời Lộc Ninh 3 khoảng 149,59 ha, đến thời điểm thanh tra, Thủ tướng Chính phủ chưa có ý kiến đối với việc chuyển đổi mục đích sử dụng 149,59 ha đất rừng sản xuất do Công ty TNHH MTV Cao su Lộc Ninh quản lý, sử dụng sang đất công trình năng lượng theo đề nghị của UBND tỉnh Bình Phước.
Diện tích đất rừng sản xuất nêu trên chưa được UBND tỉnh Bình Phước chuyển mục đích sử dụng sang đất xây dựng công trình năng lượng, chưa cho Công ty Cổ phần Năng lượng Lộc Ninh 3 thuê đất.
Tuy nhiên, trong thời gian UBND tỉnh Bình Phước làm thủ tục điều chỉnh diện tích, vị trí xây dựng nhà máy, Công ty Cổ phần Năng lượng Lộc Ninh 3 đã xây dựng Nhà máy điện mặt trời Lộc Ninh 3 trên diện tích 149,59 ha, vi phạm hành vi bị nghiêm cấm quy định tại Luật Đất đai 2013.
Cơ quan thanh tra cũng kết luận Công ty TNHH MTV Cao su Lộc Ninh đã để Công ty Cổ phần Năng lượng Lộc Ninh 3 sử dụng đất rừng sản xuất để xây dựng Nhà máy điện mặt trời Lộc Ninh 3, vi phạm quy định về nghĩa vụ của người sử dụng đất.
Theo báo cáo giải trình của UBND tỉnh Bình Phước tại văn bản số 46/UBND-TH ngày 16/2/2023, UBND tỉnh đã xử phạt vi phạm hành chính đối với Công ty Cổ phần Năng lượng Lộc Ninh 3, Chủ đầu tư dự án đã nộp tiền xử phạt theo quyết định.
Dự án Nhà máy điện mặt trời Lộc Ninh 3 xây dựng khi chưa được bàn giao mặt bằng, cấp phép xây dựng.
Diện tích sử dụng đất của Nhà máy điện mặt trời Lộc Ninh 3 tại vị trí mới đảm bảo phù hợp với Quy hoạch sử dụng đất đến năm 2020 và Kế hoạch sử dụng đất kỳ cuối 2016 - 2020 của tỉnh Bình Phước và Quy hoạch sử dụng đất huyện Lộc Ninh đến năm 2020.
Tương tự, Nhà máy điện mặt trời Lộc Ninh 4 với diện tích sử dụng đất khoảng 240 ha, trong đó có 63 ha chưa được UBND tỉnh Bình Phước cho thuê đất. UBND tỉnh Bình Phước đã xử phạt vi phạm hành chính đối với Công ty Cổ phần Năng lượng Lộc Ninh 4, chủ đầu tư đã nộp tiền xử phạt theo quyết định.
Kết luận cũng chỉ ra, UBND tỉnh Bình Phước đã ra văn bản số 305 ngày 3/10/2019 Thông báo kết luận của Chủ tịch UBND tỉnh thống nhất chủ trương cho các chủ đầu tư dự án Nhà máy điện mặt trời được triển khai thi công một số hạng mục của dự án khi chưa được bàn giao mặt bằng xây dựng.
Các chủ đầu tư dự án Nhà máy điện mặt trời Lộc Ninh 3, Nhà máy điện mặt trời Lộc Ninh 4, Nhà máy điện mặt trời Lộc Ninh 5 đã khởi công xây dựng công trình khi chưa được bàn giao mặt bằng thi công, chưa được cấp giấy phép xây dựng.
Sau đó, Sở Xây dựng tỉnh Bình Phước cấp Giấy phép xây dựng cho Công ty Cổ phần Năng Lượng Lộc Ninh 4 và Công ty Cổ phần Năng Lượng Lộc Ninh 5 nhưng không tiến hành kiểm tra thực địa.
Không đáp ứng điều kiện hưởng giá ưu đãi
Mặc dù trong quá trình thực hiện đầu tư dự án (từ ngày khởi công đến ngày vận hành thương mại) hầu hết các chủ đầu tư đã hoàn thiện, khắc phục các vi phạm này, tuy nhiên, các vi phạm có ảnh hưởng đến tiến độ thi công dự án để nhà máy điện mặt trời đạt ngày vận hành thương mại trước các mốc thời gian ngày 1/7/2019, 1/1/2021 để được áp dụng cơ chế khuyến khích (giá FIT áp dụng trong 20 năm).
Đến thời điểm thanh tra, Công ty Cổ phần Năng lượng Lộc Ninh 3 vẫn chưa được cơ quan có thẩm quyền cho phép chuyển mục đích sử dụng 149,59 ha rừng sản xuất, chưa được thuê đất, dù đã vận hành thương mại từ 24/12/2020 thì vẫn không đáp ứng đủ điều kiện để được áp dụng giá điện 7,09 UScent/kWh quy định tại Quyết định 13/2020/QĐ-TTg.
Đến thời điểm thanh tra, Công ty Cổ phần Năng lượng Lộc Ninh 3 vẫn chưa được cơ quan có thẩm quyền cho phép chuyển mục đích sử dụng 149,59 ha rừng sản xuất.
Theo kết luận thanh tra, việc chủ đầu tư, Công ty Mua bán điện công nhận ngày vận hành thương mại, đưa vào sử dụng và mua điện của 6/6 nhà máy điện mặt trời với giá cố định 7,09 UScent/kWh, áp dụng trong 20 năm khi chưa được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền kiểm tra công tác nghiệm thu và ra văn bản chấp thuận kết quả nghiệm thu của chủ đầu tư, kết luận công trình đủ điều kiện đưa vào sử dụng và sẵn sàng bán điện là vi phạm quy định.
Công ty Mua bán điện công nhận ngày vận hành thương mại và mua điện của 6/6 nhà máy điện mặt trời trong khi có vi phạm quy định pháp luật về nghiệm thu công trình nhưng được hưởng giá bán điện cố định trong suốt thời gian 20 năm và được ưu tiên mua hết sản lượng điện từ các nhà máy là vi phạm quy định của Thủ tướng Chính phủ.
Trên cơ sở kết quả thanh tra, Tổng Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo UBND tỉnh Bình Phước chủ trì, chỉ đạo kiểm điểm, xử lý trách nhiệm theo quy định của pháp luật đối với các tổ chức, cá nhân có liên quan đến những khuyết điểm, vi phạm nêu tại Kết luận thanh tra.
UBND tỉnh Bình Phước chịu trách nhiệm trong việc báo cáo, xin ý kiến của Thủ tướng Chính phủ trong việc chấp thuận chủ trương chuyển đổi mục đích sử dụng 149,59 ha rừng sản xuất (rừng trồng) sang đất xây dựng công trình năng lượng (diện tích sử dụng xây dựng Nhà máy điện mặt trời Lộc Ninh 3); thực hiện việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất, cho thuê đất theo quy định của pháp luật.
Kết luận thanh tra cũng kiến nghị UBND tỉnh Bình Phước chịu trách nhiệm trong việc thực hiện các thủ tục hoàn thiện hồ sơ quản lý đất đai, cho thuê đất theo quy định của pháp luật đối với 63 ha đất đã sử dụng xây dựng Nhà máy điện mặt trời Lộc Ninh 4.
