Xuất phát từ những nỗi buồn giấu kín, không bày tỏ được cùng ai từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường, trong lòng chàng trai trẻ Bùi Anh Tấn đã nung nấu những ngọn lửa muốn được viết ra thành lời. Mặt khác, đứng trước nỗi cô đơn của người trẻ trong bộn bề cuộc sống lại càng thôi thúc anh viết ra những mạch văn thể hiện tấm lòng của mình. Duyên đến với làng văn của nhà văn Bùi Anh Tấn cũng từ đó được bắt đầu.
Đồng tính, cơ duyên và sở trường
Mở đầu câu chuyện với chúng tôi, anh chia sẻ: "Tôi viết văn đến nay cũng hơn 20 năm, viết trong cảm giác cô đơn, lơ ngơ với cuộc đời. Thậm chí trong công việc, đôi lúc tôi cũng lơ ngơ với quyền lực lẫn tiền bạc, cứ viết và thành nhà văn. Được gọi là nhà văn chứ tôi cũng không biết quá trình tạo nên một nhà văn tên là Bùi Anh Tấn bắt đầu như thế nào". Và vì thế, anh chỉ viết, cố gắng viết ra những gì mình nghĩ, còn nó là gì thì tùy thuộc vào sự cảm nhận và đánh giá của bạn đọc. Điều đặc biệt là hầu hết các tác phẩm thành công rực rỡ của anh lại đều viết về đề tài đồng tính. Có lẽ đây chính là duyên cớ khiến cho không ít người đã cho rằng Bùi Anh Tấn là nhà văn của người đồng tính hay nhà văn của "gay".
Với sự nhạy cảm của một nhà văn, Anh Tấn luôn tò mò về những điều mới lạ, cái thế giới bí ẩn về tình yêu, tình dục của những người đồng tính - một vấn đề đang khiến cả xã hội phải xôn xao, bàn tán. Điều đó đã thôi thúc nhà văn Bùi Anh Tấn cầm bút sáng tác. Sau những tác phẩm nổi đình nổi đám của mình, anh được xem là nhà văn tiên phong của làng văn Việt Nam viết về đề tài đồng tính. Nói chuyện với chúng tôi về cơ duyên tìm đến đề tài đồng tính, anh cho biết: "Đúng là gần một nửa những tác phẩm của tôi viết là về đồng tính hoặc có liên quan đến vấn đề đồng tính. Đến giờ tôi cũng chẳng biết điều gì "xúi dại" tôi nữa. Thói quen chăng hay là một cái gì đó "ẩn sâu" như nhiều người tò mò. Thôi hãy cứ xem như đó là cơ duyên của người cầm bút may mắn tìm được đề tài đúng sở trường.
Với tác phẩm Một thế giới không có đàn bà (năm 1999), có thể nói anh đã là người mở đường, khai sáng cho dòng văn học đồng tính tại Việt Nam. Để cho đến bây giờ, cứ nhắc đến nhà văn Bùi Anh Tấn, người ta lại nghĩ đến các tác phẩm văn học về người đồng tính. Thậm chí, anh còn làm mới tác phẩm viết về đồng tính của mình bằng cách kết hợp giữa đồng tính và lịch sử. Hai gia vị tưởng chừng như khó có thể cộng hưởng để làm nên một món ăn ngon. Đến nỗi, một người bạn văn của anh trong một lần tâm sự đã phải thốt lên: "Ông Tấn ơi, trong thế giới của ông bây giờ đã có đàn bà chưa?".
Có thể nói, việc gắn bó của nhà văn Bùi Anh Tấn với đề tài đồng tính đã đưa lại rất nhiều bàn luận, đánh giá và cả những ý nghĩ sai lầm của bạn đọc. Chia sẻ với chúng tôi về sự hiểu lầm của bạn đọc, trong tiếng cười thân thiện, anh nói: "Đã không có ít người cho rằng tôi có vấn đề về giới tính bởi có ở trong thế giới ấy mới có thể thấu hiểu và viết được mọi ngõ ngách của nó. Nhưng thực chất họ đã sai lầm vì điều đó chứng tỏ rằng, họ đã nghĩ tác phẩm và tác giả văn học là một. Một nguyên lý trong văn học đó là tác giả và tác phẩm là hai thế giới riêng biệt nhau. Tác giả luôn xem tác phẩm là đứa con tinh thần, máu thịt của mình. Họ gửi gắm tâm hồn vào tác phẩm nhưng không có nghĩa tác giả là tác phẩm".
Bước vào thế giới đồng tính, gắn bó cây bút của mình hơn mười năm với đề tài này, Anh Tấn thật sự thấu hiểu những nỗi niềm của họ. Anh đã cho rằng thế giới đồng tính đó là cả một thế giới của sự cô đơn. Họ rất khổ sở khi phải đối diện với sự xa lánh, bàn tán của xã hội về mình. Và đau đớn hơn khi họ nhận ra chính mình trong thế giới này. Thế nên, người đồng tính luôn sống trong sự ngại ngùng, lặng lẽ và khao khát đi tìm cho mình một tình yêu cùng giới. Thấu hiểu những nỗi lòng của người đồng tính, anh cho rằng người đồng tính đâu có lỗi để chúng ta lên án. Đó thực sự là một cái nhìn thiển cận.
Bùi Anh Tấn bên một bức tượng phật đầy vẻ từ bi
Sự phá cách của các nhân vật đồng tính
Số phận nhân vật người đồng tính trong các tác phẩm của nhà văn Bùi Anh Tấn cũng có nhiều bước chuyển mình theo dòng thời gian và sự phát triển của văn minh nhân loại. Nếu như trước đây, khi mới bước chân vào dòng văn học về người đồng tính thì nhân vật trong tác phẩm của anh luôn rơi vào trạng thái cô đơn, tuyệt vọng, không có lối thoát. "Và đó cũng chính là nỗi buồn, sự cô đơn, bế tắc của tôi trong một thời gian bởi không thể nào chia sẻ được nỗi lòng của bạn đọc và cũng không tìm ra cho mình một hướng đi. Có lẽ, lúc bấy giờ, xã hội Việt Nam còn quá khó khăn, phương tiện thông tin đại chúng ít ỏi. Vì vậy, mọi người chưa hiểu biết về vấn đề đồng tính và những bí ẩn trong căn bệnh này", anh chia sẻ.
Có thể nói, nhân vật đồng tính trong tác phẩm của Anh Tấn lúc bấy giờ luôn chất chứa nỗi buồn, sự dằn vặt trăn trở không biết chia sẻ với ai về bí mật của bản thân mình; Là những nỗi đau khổ lạc loài bởi thấy mình không giống cha mẹ, anh em, bạn bè; Là những tình yêu cùng dấu mà không thể nào nói được, chia sẻ được; Là những khát khao thầm kín, đôi lúc muốn gào lên cho cả thế giới biết rằng tôi là ai, tôi muốn yêu, muốn sống dưới ánh mặt trời như mọi người khác. Những quan niệm đạo đức, tôn giáo khắc kỷ đã xua đuổi người đồng tính, ghép họ với tội lỗi ma quỷ và xử họ trên giá treo cổ, giàn thiêu.
Theo dòng chảy của thời gian và sự phát triển của đất nước, số phận nhân vật đồng tính trong các tác phẩm của anh đã có nhiều đổi khác. Nếu như, trước kia nhân vật đồng tính e dè, khóc lóc khi tìm đến với nhà văn, cuộc đời họ hầu như chìm ngập trong tử thần bóng tối hay có chỗ đứng quá mong manh trong xã hội, thì giờ đây, nhân vật trong tác phẩm đồng tính của anh đã dũng cảm bước ra khỏi những bức tường tối tăm và tìm ra ánh sáng của cuộc đời mình. Họ đã dám nhìn thẳng vào vấn đề và khẳng định vị trí của mình trong xã hội.
Theo nhà văn Anh Tấn, đã đến lúc bạn đọc đồng tính có quyền đòi được yêu, được sống công khai, được xã hội thừa nhận họ như mọi thực thể khác. Thế nhưng, trên thực tế, người đồng tính hiện nay vẫn chưa được sống thật với chính mình, chưa được xã hội thừa nhận bằng hôn nhân hợp pháp, họ vẫn bị sức ép của dư luận xã hội. "Bằng ngòi bút của mình, tôi cố gắng giúp đỡ những bạn đọc đồng tính của tôi trong khả năng cho phép, nhằm xóa bỏ những ngăn cách thiên kiến xã hội đối với người đồng tính. Tiêu biểu cho sự thay đổi của nhân vật trong tác phẩm của tôi chính là tác phẩm Bí mật hậu cung", nhà văn cho biết.
Bên cạnh sự phá cách về mặt tâm lý của nhân vật đồng tính trong tác phẩm của mình sau này, nhà văn Bùi Anh Tấn còn khẳng định và tin rằng người đồng tính có một tình yêu thực sự. Tình yêu của họ còn mãnh liệt, da diết hơn cả những tình yêu dị tính khác. Bởi lẽ họ rất khó để có thể tìm cho mình một tình yêu, một chỗ dựa tinh thần. Chính bởi vậy, theo anh, tình yêu của họ cần được tôn trọng và thừa nhận của xã hội và của những người thân trong gia đình.
Có thể nói, sự thấu hiểu, đồng cảm của nhà văn Bùi Anh Tấn luôn dành cho thế giới đồng tính một sự quan tâm và những tình cảm nhất định trong các tác phẩm cũng như trong cuộc sống đời thường xung quanh anh. Không biết tự bao giờ, anh đã thật sự trở thành một nhà tư vấn tâm lý và cũng chính là chiếc cầu nối của thế giới người đồng tính với những người bình thường, với xã hội. Anh tin rằng, với một xã hội văn minh, dân chủ, con người sống có học thức, hòa đồng, hiểu biết, khoan dung thì người đồng tính có thể sống thoải mái và tự do. Một người đồng tính may mắn chính là được sống trong sự hiểu biết thương yêu trước hết từ gia đình, cha mẹ của mình, sau đó mới đến sự sẻ chia của xã hội và cộng đồng.
Có thể nói, người đồng tính thật sự là những nhân vật có số phận éo le, có tình yêu ngang trái, có cuộc sống nhiều sóng gió được nhà văn Bùi Anh Tấn phác họa, tô đậm trên những trang viết của mình. Họ đã tự thân tạo ra những dấu ấn của cuộc đời khi khẳng định vị trí của mình trong xã hội. Họ đã tự tìm cho mình những tia nắng ấm của mặt trời để sưởi ấm cho tâm hồn vốn đã lạnh giá và đau khổ.
Thơ Trịnh - Xuân Tiến
