Ảnh: REUTERS/Mohammed Yassin.
Các nguồn tin, gồm một nguồn tin an ninh và một quan chức chính phủ Liban, cho biết mặc cho việc khan hiếm thuốc nổ, quân đội quốc gia này vẫn tiếp tục tăng tốc thực hiện nhiệm vụ tìm kiếm các kho cất giữ vũ khí tại miền Nam Liban gần Israel.
Chính phủ Mỹ đã liên tục tạo áp lực yêu cầu chính phủ Liban giải giáp Hezbollah, một tổ chức bị chính quyền Washington xác định là tổ chức khủng bố.
Một nguồn tin và 2 người nhận được thông tin về hoạt động gần đây của quân đội Liban cho biết, trong khi chờ đợi chính phủ Mỹ cung cấp thuốc nổ và các thiết bị quân sự khác, binh lính Liban đang phong toả các khu vực tìm thấy vũ khí thay vì ngay lập tức phá huỷ chúng.
Hoạt động tìm kiếm của lực lượng này đã phát hiện 9 kho dự trữ vũ khí trong tháng 9 vừa rồi. Nguồn tin an ninh cho biết, hàng chục tuyến đường hầm do Hezbollah sử dụng cũng đã bị phá huỷ và quân đội Liban đang tiếp tục vận động lực lượng để điều động về miền Nam.
Reuters đã phỏng vấn 10 cá nhân bao gồm các quan chức Liban, các nguồn tin an ninh, các nhà ngoại giao và một quan chức của Hezbollah. Những cá nhân này đều cho biết quân đội Liban tin rằng có thể hoàn thành hoạt động tìm kiếm tại miền Nam trước khi kết thúc năm 2025.
Quân đội cẩn trọng tại những khu vực khác
Tiến triển tại những khu vực khác tại Liban có phần kém chắc chắn hơn.
Mặc cho những thành quả gần đây, quân đội Liban vẫn mong muốn tránh châm ngòi căng thẳng và câu giờ để các quan chức Liban có thể thống nhất quyết định về các kho vũ khí của Hezbollah tại những khu vực khác trên lãnh thổ Liban.
Quân đội Liban đã không cung cấp hình ảnh các kho vũ khí bị phá huỷ, và thậm chí không khẳng định các kho vũ khí thuộc về Hezbollah.
Theo thoả thuận ngừng bắn tháng 11/2024 kết thúc xung đột Israel và Hezbollah, chính phủ Liban đã chấp nhận chỉ lực lượng an ninh quốc gia được phép vũ trang tại quốc gia này. Điều này đồng nghĩa với việc hoàn toàn giải giáp Hezbollah.
Hezbollah đã công khai cam kết giải giáp, nhưng không phải là một phe ký kết thoả thuận chính thức. Tổ chức này khẳng định quá trình giải giáp theo văn bản thoả thuận chỉ áp dụng tại miền Nam Liban.
Vào ngày 5/9/2025, chính phủ Liban đã đề ra một kế hoạch 5 giai đoạn chi tiết nhằm áp đặt quyền vũ trang độc quyền của nhà nước – bắt đầu từ miền Nam Liban và dần mở rộng về phía Đông và Bắc.
Quân đội Liban khẳng định sẽ hoàn tất giải giáp miền Nam trước tháng 12, mà không cam kết theo sát mốc thời gian cụ thể nào cho hoạt động giải giáp tại các khu vực khác. Chính phủ nước này khẳng định kế hoạch này phụ thuộc vào việc Israel chấm dứt các cuộc không kích xảy ra ngay cả khi thoả thuận ngừng bắn đã được ký kết. Các nguồn tin nhận định quân đội Liban sẽ phải giải quyết nhiều trở ngại về chính trị để có thể giải giáp hoàn toàn.
Ed Gabriel, lãnh đạo tổ chức phi lợi nhuận American Task Force Lebanon đã từng gặp mặt các lãnh đạo quân đội và chính phủ Liban trong tháng 10/2025, cho biết phương án cẩn trọng của quân đội Liban cho thấy dân chúng có thể phản đối nếu hoạt động giải giáp được mở rộng quá nhanh ngoài miền Nam.
"Đây là câu trả lời của chính phủ Liban cho câu hỏi về vấn đề giải giáp".
Hezbollah đã không phản đối quyết định tịch thu các kho vũ khí tại miền Nam và đã không hề tổ chức tấn công Israel từ khi thoả thuận ngừng bắn được ký kết vào tháng 11/2024 tới nay. Tuy nhiên tổ chức này đã từ chối từ bỏ vũ khí tại các khu vực khác, cho thấy vẫn còn có khả năng nổ ra xung đột nếu chính phủ Liban có hành động chống lại tổ chức này.
Việc mở rộng chiến dịch giải giáp về phía Đông và Bắc mà không có được sự thống nhất có rủi ro gây ra xung đột với Hezbollah hay châm ngòi cho các cuộc biểu tình của các cộng đồng Hồi Giáo dòng Shia tại Liban, những cộng đồng vẫn còn tin tưởng Hezbollah.
Trong một tuyên bố gửi tới Reuters, văn phòng truyền thông Hezbollah khẳng định, thoả thuận ngừng bắn có nội dung xác định quân đội Liban chịu trách nhiệm cho khu vực phía Nam sông Litani, một dòng sông cắt ngang miền Nam Liban gần Israel.
Tổ chức này khẳng định mọi quyết định giải giáp tại khu vực lãnh thổ phía Bắc dòng sông này sẽ cần có sự thống nhất.
Quân đội Liban vẫn lo ngại khả năng việc đối đầu với các cử tri ủng hộ Hezbollah có thể chia rẽ nội bộ lực lượng này.
Trong một tuyên bố đưa ra vào ngày Chủ Nhật, Tổng Thư ký Hezbollah Naim Qassem đã nhận định phương án của quân đội Liban là phù hợp và cân bằng nhưng cũng đưa ra cảnh báo, cho biết ông mong rằng lực lượng này không có ý định đối đầu với cộng đồng dòng Shia.
Còn nhiều nghi vấn
Trong những tháng gần đây, quan điểm của Hezbollah về những quyết định xung quanh việc giải giáp tổ chức này đã có nhiều dao động. Trong các tuyên bố công khai, tổ chức này cảnh báo nhà nước Liban về kế hoạch giải giáp tổ chức – nhưng đồng thời cũng khẳng định sẵn sàng thảo luận về kế hoạch này nếu Israel cam kết giữ vững thoả thuận ngừng bắn.
Một quan chức Liban có quan hệ với Hezbollah cho biết trong các cuộc thảo luận riêng tư, một số đại diện của tổ chức đã cân nhắc khả năng có thể có tiến triển trong nỗ lực giải giáp các khu vực ngoài miền Nam nếu các cộng đồng Hồi Giáo dòng Shia được trở về quê hương bị phá huỷ trong cuộc chiến. Một số khác đã hoàn toàn từ chối giải giáp dưới bất kỳ điều kiện nào.
Tổ chức này vẫn đang thảo luận nội bộ về vấn đề giải giáp và cũng đang câu giờ.
Trong tuyên bố viết tay, tổ chức Hezbollah khẳng định vấn đề này phụ thuộc vào việc Israel ngừng hành vi gây hấn, rút quân khỏi các khu vực lãnh thổ Liban bị chiếm đóng, hoàn trả tù nhân và cam kết tái kiến thiết.
Các bước tiếp theo đầy trở ngại
Các nguồn tin an ninh cho biết việc thiếu thông tin khiến quân đội Liban khó có thể ước tính được quy mô của lượng vũ khí mà Hezbollah dự trữ, hay địa điểm các kho dự trữ – bao gồm tại Bekaa miền Đông Liban, nơi nhiều người cho rằng là nơi Hezbollah dự trữ phần lớn tên lửa tầm xa và các vũ khí chiến lược khác.
Israel đã cung cấp một số thông tin về kho vũ khí phía Bắc sông Litani nhưng quân đội Liban cho rằng việc hành động tại khu vực này mà không có sự thống nhất về cách giải giáp Hezbollah là quá nhạy cảm.
Mặc dù tiếp tục cung cấp thông tin về các kho vũ khí, Israel vẫn đề ra một số cản trở tại miền Nam Liban.
2 nguồn tin an ninh cho biết, nhiều quân nhân Liban đã bị thương trong khi thực hiện tìm kiếm kho vũ khí do phía Israel nổ súng. UNIFIL cũng cho biết một số máy bay điều khiển từ xa của Israel đã thả lựu đạn gần binh lính Liban và lực lượng UNIFIL tại miền Nam.
Quân đội Liban cũng đã cảnh báo việc Israel chiếm đóng 5 ngọn đồi trên lãnh thổ Liban có thể ngăn cản tìm kiếm kỹ càng tại khu vực này.
2 nguồn tin an ninh cũng cho biết khi binh lính Liban dựng tháp canh thô sơ để theo dõi biên giới, phía Israel đã lên tiếng phản đối. Tháp canh này hiện vẫn không được sử dụng.
Quân đội Israel chưa bình luận về việc các binh lính Liban bị thương và việc phản đối tháp canh.
Chính quyền Washington mong muốn chính phủ Liban đẩy nhanh quá trình giải giáp tại những khu vực ngoài miền Nam ngay sau khi đạt hạn chót cuối năm 2025 tại miền Nam. Phái viên Mỹ Tom Barrack đã cảnh báo Israel có thể có hành động nếu hạn chót này không được hoàn thiện.
Một phát ngôn viên của Bộ Ngoại giao Mỹ đã khẳng định chính phủ Mỹ hoàn toàn hậu thuẫn "quyết định giải giáp Hezbollah quả cảm và lịch sử" của chính phủ Liban.
"Toàn khu vực và toàn thế giới đang trông chờ thành quả của họ".
Nguyễn Quang Minh
