Trong hơn một thập kỷ qua, thị trường mua bán - sáp nhập (M&A) tại Việt Nam không chỉ sôi động về quy mô giao dịch, mà còn tác động sâu sắc tới "số phận" của nhiều thương hiệu Việt.
Từ những cái tên gắn bó với nhiều thế hệ người tiêu dùng như KIDO, Diana, Sabeco, hay Phúc Long,... mỗi thương vụ M&A đều đặt ra câu hỏi: Doanh nghiệp Việt đang "bán mình", hay đang chủ động mở ra một chương phát triển mới?
Thương hiệu Việt sau M&A bởi các "cá mập"
Nhìn lại các thương vụ M&A trong quá khứ, đặc biệt là giai đoạn thị trường tăng nhiệt từ 2010 đến sau 2017, nhiều thương hiệu Việt đã lựa chọn bắt tay với các "cá mập".
Trong đó, phải kể đến thương vụ Diana, thương hiệu băng vệ sinh ra đời năm 1997 tại Việt Nam đã về tay Unicharm (Nhật Bản) vào năm 2011. Giá trị thương vụ được tiết lộ vào khoảng 184 triệu USD, tương đương khoảng hơn 2.560 tỷ đồng thời điểm đó.
Sabeco trở thành tâm điểm tranh luận sau thương vụ ThaiBev chi gần 5 tỷ USD để nắm quyền chi phối năm 2017.
Và đặc biệt, Sabeco, biểu tượng của ngành bia Việt Nam đã được ThaiBev chi gần 5 tỷ USD để nắm quyền chi phối vào năm 2017. Thời điểm đó, câu chuyện Sabeco không chỉ là một thương vụ M&A, mà còn chạm tới tâm lý "giữ hay mất" thương hiệu quốc gia trong mắt người tiêu dùng.
Tuy nhiên, diễn biến hậu M&A của Sabeco cho thấy một góc nhìn khác. Thương hiệu bia Sài Gòn không bị xóa bỏ hay thay thế, mà trái lại, được giữ nguyên và nâng cấp. Dưới sự tham gia sâu hơn của cổ đông Thái, Sabeco từng bước tái cấu trúc quản trị, tinh gọn bộ máy, đầu tư cho hình ảnh và hệ thống phân phối, qua đó duy trì vị thế dẫn đầu thị trường bia nội địa. Sabeco trở thành ví dụ điển hình cho việc một thương hiệu Việt có thể nằm trong tay nhà đầu tư ngoại, nhưng vẫn giữ được vai trò trung tâm trên "sân nhà".
Nếu Sabeco đại diện cho làn sóng "bán cổ phần chi phối cho cá mập ngoại", thì với KIDO lại là một câu chuyện khác: M&A như một công cụ chủ động để tái định vị thương hiệu và chiến lược kinh doanh. Từng là "ông vua" ngành bánh kẹo, KIDO đã gây bất ngờ khi bán mảng kinh doanh cốt lõi cho Mondelez International vào năm 2015.
Sau khi thoái vốn khỏi bánh kẹo, KIDO không biến mất, mà tái xuất với một chiến lược rõ ràng hơn. Đó là tập trung vào ngành thực phẩm thiết yếu, đặc biệt là dầu ăn, kem và các sản phẩm tiêu dùng nhanh. Thông qua hàng loạt thương vụ M&A nội địa, từ mua lại, sáp nhập các doanh nghiệp dầu ăn cho tới xây dựng hệ sinh thái phân phối rộng khắp, KIDO dần định vị mình như một tập đoàn thực phẩm thay vì một công ty bánh kẹo như trước kia.
KIDO gây bất ngờ khi thoái vốn mảng bánh kẹo, mở ra chiến lược mới với hàng loạt thương vụ M&A trong lĩnh vực thực phẩm thiết yếu.
Bước sang giai đoạn gần đây, xu hướng M&A tại Việt Nam tiếp tục mở rộng sang các thương vụ giữa doanh nghiệp nội với các tập đoàn tư nhân lớn trong nước. Thương vụ Masan thâu tóm Phúc Long là minh chứng rõ nét. Phúc Long từ một thương hiệu phát triển theo hướng "boutique" đã tăng tốc mở rộng quy mô khi gia nhập hệ sinh thái bán lẻ của Masan, phủ sóng rộng khắp thông qua mạng lưới WinMart+.
Từ các thương vụ của Sabeco, KIDO đến Phúc Long hay Diana, có thể thấy một điểm chung là M&A chỉ thực sự mang lại "chương mới" khi doanh nghiệp có chiến lược rõ ràng sau thương vụ. Đó là khi Sabeco vẫn giữ được bản sắc dù có cổ đông ngoại. Hay KIDO giữ được tinh thần doanh nghiệp Việt dù đã bán mảng kinh doanh từng làm nên tên tuổi.
Những thương vụ M&A lớn trong năm 2025
Theo báo cáo mới nhất của Công ty tư vấn Grant Thornton Việt Nam về hoạt động mua bán - sáp nhập (M&A), tháng 11/2025 có 34 thương vụ M&A trị giá hơn 712 triệu USD.
Trước đó, vào tháng 10/2025, Tập đoàn Năng lượng và Hóa chất hàng đầu Hàn Quốc OCI Holdings mua 65% cổ phần của Elite Solar Power Wafer - nhà máy sản xuất tấm wafer cho pin mặt trời đang được xây dựng tại Việt Nam. Hay như Levanta Holding Pte. Ltd. (Singapore) mua 80% cổ phần HBRE Gia Lai Wind Power JSC từ Super Energy Group và Super Wind Energy với giá 33,1 triệu USD; Tập đoàn Sumitomo (Nhật Bản) mua lại 49% cổ phần của Công ty cổ phần Tư vấn và Phát triển điện Cửu Long (MEE JSC) từ GreenSpark Group.
Sau khi về tay Masan, Phúc Long bước sang giai đoạn tăng tốc mở rộng quy mô, phủ sóng mạnh trong hệ sinh thái bán lẻ WinCommerce.
Grant Thornton nhận định, sau giai đoạn trầm lắng, thị trường M&A đang hồi phục theo hướng ít giao dịch hơn nhưng các thương vụ có quy mô và tính chiến lược lớn hơn. Thay vì chỉ tập trung vào bất động sản, các nhà đầu tư ưu tiên mở rộng công nghệ, năng lực sản xuất và chuỗi cung ứng, những yếu tố then chốt cho cạnh tranh dài hạn.
Ngoài ra, thị trường cũng ghi nhận nhiều thương vụ M&A ở các lĩnh vực khác như nông nghiệp, chăn nuôi, tiêu dùng, y tế, tiện ích và tài chính. Cụ thể, Tập đoàn Dabaco mua thêm 41,67% cổ phần Công ty cổ phần Thịnh Phát Kim Sơn 1 để tăng vốn điều lệ phục vụ đầu tư xây dựng Dự án Khu chăn nuôi lợn công nghệ cao tại xã Bảo Hà, tỉnh Lào Cai, tổng vốn đầu tư khoảng 560 tỷ đồng...
Đáng chú ý, thương vụ gây chú ý bậc nhất trong năm 2025 phải kể đến là việc Tập đoàn Kokuyo (Nhật Bản) tiến hành chào mua và nâng tỉ lệ sở hữu chi phối tại Tập đoàn Thiên Long, doanh nghiệp dẫn đầu thị trường văn phòng phẩm Việt Nam.
Theo đó, Công ty Cổ phần Đầu tư Thiên Long An Thịnh chính thức thông báo đang trong quá trình đàm phán, thống nhất và ký kết giao dịch bán toàn bộ cổ phần cho Tập đoàn Kokuyo - một doanh nghiệp lớn của Nhật Bản trong lĩnh vực văn phòng phẩm và nội thất văn phòng.
Bên cạnh đó, Tập đoàn Kokuyo dự kiến sẽ thực hiện chào mua công khai tới 18,19% cổ phiếu TLG theo quy định của pháp luật Việt Nam. Như vậy, khi thương vụ hoàn thành, Kokuyo sẽ sở hữu TLAT, qua đó gián tiếp nắm 46,82% vốn điều lệ của Tập đoàn Thiên Long, và 18,19% nữa của TLG. Tổng sở hữu của Kokuyo là 65,01% vốn điều lệ của Thiên Long.
Thông báo từ Kokuyo cho biết giá trị thương vụ để sở hữu đến 65,01% cổ phần TLG dự kiến xấp xỉ 27,6 tỷ yên, tương đương vào khoảng 4.600 tỷ đồng.
Thương vụ Kokuyo dự kiến nắm quyền chi phối tại Thiên Long được xem là một trong những dấu ấn M&A đáng chú ý nhất năm 2025.
Gắn liền với Thiên Long trong suốt hơn 40 năm qua là ông Cô Gia Thọ - người sáng lập, Chủ tịch HĐQT và cũng là "linh hồn" của doanh nghiệp. Dù tỉ lệ sở hữu cổ phần cá nhân của ông Thọ tại Thiên Long hiện ở mức 6,27% vốn điều lệ, nhưng quyền chi phối thực tế lại nằm ở Công ty Cổ phần Đầu tư Thiên Long An Thịnh (TLAT) - cổ đông lớn nhất sở hữu 46,82% vốn. TLAT do chính ông Cô Gia Thọ làm người đại diện theo pháp luật, giữ vai trò Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng giám đốc.
Bên cạnh đó, cuộc "chia ly" giữa Công ty Cổ phần Bibica và Công ty Cổ phần Tập đoàn PAN cũng nhận được nhiều sự chú ý. Nhìn lại quá khứ, sau khi kết thúc 13 năm giằng co với đối tác ngoại, PAN Group dần xuất hiện như một thế lực cân bằng trong cơ cấu cổ đông Bibica. Ban đầu, PAN nắm khoảng 35% vốn, sau đó từng bước nâng tỉ lệ sở hữu lên mức chi phối gần như tuyệt đối. Tính đến tháng 6/2025, PAN đang nắm khoảng 98,3% vốn điều lệ Bibica.
Sự hiện diện của PAN giúp Bibica tái định hình chiến lược, tập trung vào phát triển thương hiệu nội, mở rộng hệ thống phân phối trong nước và đầu tư đổi mới công nghệ sản xuất. Mối "liên hôn" này từng được kỳ vọng sẽ mang lại sự ổn định lâu dài cho Bibica sau nhiều năm biến động.
Tuy nhiên, đến tháng 11/2025, trật tự sở hữu tại doanh nghiệp này một lần nữa đảo chiều khi Sari Murni Abadi (SMA), tập đoàn hàng tiêu dùng đến từ Indonesia, công bố thâu tóm Bibica. Trước thời điểm thương vụ được công bố, PAN đã thông qua việc thành lập Công ty TNHH MTV Bibica Capital với vốn điều lệ khoảng 1.645 tỷ đồng, góp vốn bằng toàn bộ hơn 18,4 triệu cổ phiếu BBC đang nắm giữ.
Về tình hình tài chính của công ty, năm 2021, đại dịch Covid-19 khiến kết quả kinh doanh lao dốc, lợi nhuận sau thuế giảm mạnh xuống còn 22,4 tỷ đồng. Tuy nhiên, năm 2022 đánh dấu sự phục hồi khi doanh thu tăng 47% lên 1.612 tỷ đồng, lợi nhuận sau thuế đạt 192 tỷ đồng. Năm 2024, Bibica ghi nhận doanh thu 1.778 tỷ đồng, lợi nhuận 116 tỷ đồng; 6 tháng đầu năm 2025 đạt 621 tỷ đồng doanh thu và 26,3 tỷ đồng lợi nhuận.
Từ một doanh nghiệp bánh kẹo thuần Việt, Bibica lần lượt trải qua hai cuộc "bắt tay" lớn với Lotte và PAN, rồi tiếp tục thay đổi chủ khi SMA xuất hiện. Mỗi cái bắt tay đều mang theo kỳ vọng tái cấu trúc, mở rộng quy mô, nhưng cũng để lại những cuộc ly biệt kéo dài nhiều năm.
Bên cạnh đó, trong làn sóng M&A năm 2025, việc Golden Gate chính thức thâu tóm The Coffee House được xem là một trong những thương vụ mang tính "nội địa" rõ nét nhất.
Theo thông tin trên báo cáo tài chính hợp nhất kiểm toán năm 2024 vừa công bố, Golden Gate đã mua 99,98% cổ phần Công ty Cổ phần Thương mại dịch vụ Trà Cà phê Việt Nam, đơn vị sở hữu chuỗi The Coffee House, ước tính khoảng 270 tỷ đồng. Sau giao dịch, đơn vị vận hành The Coffee House trở thành công ty con của Golden Gate.
Trong khi đó, vào đầu tháng 12/2024, hội đồng quản trị Golden Gate đã thông qua nghị quyết phê duyệt phương án mua 99,98% vốn điều lệ của một công ty trong ngành thực phẩm và đồ uống.
