Tại sao Hà Nội không có dự án "ra tấm, ra món" cho sông Tô Lịch?

Không chỉ điện rác, còn nhiều sản phẩm khác từ rác thải

Đây là nội dung được Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh nêu ý kiến vào chiều 26/9 tại phiên họp thứ 49, Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét Báo cáo kết quả giám sát của Đoàn giám sát của Quốc hội về "Việc thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường kể từ khi Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 có hiệu lực thi hành".

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh quan tâm đến rác thải và chất thải, trong đó có rác thải nông thôn, rác thải sinh hoạt.

Theo bà Thanh, tại thời điểm này cả nước có 5 nhà máy đốt rác phát điện. Vấn đề rác thải trở thành một trong những tài nguyên đầu vào của ngành khác hiện phổ biến ở nhiều nước. Không chỉ là điện rác mà còn nhiều sản phẩm khác từ rác thải.

"Ví dụ ở Cộng hòa Séc người ta làm gạch từ rác thải", bà Thanh nêu ví dụ và đề nghị Chính phủ chọn một số thành phố lớn đầu tư nhà máy rác để tạo bước đột phá và tạo ra sự khích lệ, cạnh tranh nhau giữa các địa phương.

Vấn đề thứ hai là quản lý nước thải đô thị, bà Thanh cho hay, trong báo cáo cho biết mới xử lý được 18%, tức còn hơn 80% nước thải đô thị vẫn xả thẳng ra môi trường gây ô nhiễm.

Nêu dẫn chứng về sông Tô Lịch - một "con sông lịch sử" ở Hà Nội, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh băn khoăn: "Hà Nội làm được nhiều đường như Vành đai 3, Vành 4 hay là hạ tầng chiến lược lớn. Vậy tại sao chúng ta không có một dự án ra tấm, ra món cho sông Tô Lịch?".

Theo bà, việc đầu tư không có gì khó, chỉ cần học tập việc cải tạo suối Thanh Khê ở Thủ đô Seoul của Hàn Quốc.

Theo Quyền Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng, các vấn đề như ô nhiễm không khí, nước, rác thải sinh hoạt tại nhiều địa phương vẫn còn phức tạp. Dự thảo báo cáo đã nêu trách nhiệm của các cơ quan đơn vị, hạn chế của bất cập này.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường khẳng định tiếp thu cao nhất và cam kết triển khai mạnh mẽ quyết liệt tất cả định hướng mà báo cáo giám sát đã chỉ ra. Bộ không chỉ giải quyết vấn đề tồn tại, hạn chế mà kiến tạo nền tảng môi trường mới, đột phá, lâu dài.

Ô nhiễm không khí là vấn đề nhức nhối

Trước đó, báo cáo tóm tắt kết quả giám sát, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học Công nghệ Môi trường Quốc hội Lê Quang Huy cho biết, việc ban hành và thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường kể từ khi Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 có hiệu lực thi hành đã đạt được nhiều kết quả nổi bật, quan trọng, tích cực.

Các nguồn thải lớn đã được kiểm soát chủ động và chặt chẽ, không để xảy ra sự cố môi trường lớn; tỉ lệ thu gom, xử lý chất thải tăng dần qua các năm; công tác quản lý chất thải có nhiều chuyển biến, việc tái chế, tái sử dụng chất thải được tăng cường, giảm hình thức chôn lấp.

Nhiều dự án lớn đã được kiểm soát chặt chẽ về bảo vệ môi trường để đi vào vận hành chính thức, đóng góp quan trọng cho tăng trưởng kinh tế.

Giai đoạn 2022-2024, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã thanh tra 812 cơ sở, xử phạt 348 cơ sở với tổng số tiền 96,7 tỷ đồng.

Các địa phương đã xử phạt 14.863 vụ với tổng số tiền 643 tỷ đồng. Kiểm toán nhà nước đã thực hiện 12 cuộc kiểm toán, chỉ ra nhiều hạn chế, bất cập trong quản lý môi trường tại khu công nghiệp, cụm công nghiệp, nhà máy nhiệt điện; trong quản lý và sử dụng kinh phí bảo vệ môi trường.

Bên cạnh đó, lực lượng Cảnh sát môi trường đã phát hiện, khởi tố mới 2.336 vụ/2.935 bị can trong giai đoạn 2022-2024, tội phạm về môi trường diễn biến phức tạp với thủ đoạn ngày càng tinh vi…

Bên cạnh những kết quả nổi bật, báo cáo cũng chỉ ra công tác tổ chức thực hiện luật Bảo vệ môi trường năm 2020 vẫn còn nhiều hạn chế, bất cập.

Việc thực hiện một số biện pháp khẩn cấp xử lý, khắc phục ô nhiễm môi trường chưa kịp thời dẫn đến tình trạng ô nhiễm môi trường ở một số nơi còn diễn biến phức tạp, có thời điểm ở mức độ nghiêm trọng, đặc biệt là ô nhiễm không khí (do bụi mịn) đang là vấn đề nhức nhối tại một số đô thị lớn, đặc biệt là Thủ đô Hà Nội, Tp. Hồ Chí Minh.

Chất lượng môi trường một số đoạn sông, tập trung tại khu vực đông dân cư, cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ, làng nghề trên lưu vực sông Cầu, sông Nhuệ - Đáy, hệ thống thuỷ lợi Bắc Hưng Hải, còn diễn biến phức tạp.

Việc đầu tư đồng bộ hạ tầng thu gom, xử lý nước thải sinh hoạt đô thị, cụm công nghiệp, làng nghề còn chưa được quan tâm đúng mức (khoảng 18% tổng lượng nước thải đô thị được thu gom, xử lý); hạ tầng kỹ thuật xử lý chất thải rắn sinh hoạt còn lạc hậu, hình thức chôn lấp trực tiếp vẫn chiếm tỉ lệ cao (62%), nhiều bãi chôn lấp không hợp vệ sinh, không đạt yêu cầu về môi trường.

Từ đó, Đoàn giám sát của Quốc hội đề xuất nhiều giải pháp cấp bách, trong đó nhấn mạnh cần thực hiện ngay các biện pháp kiểm soát, ngăn chặn và khắc phục, cải thiện tình trạng ô nhiễm không khí tại Hà Nội, Tp.Hồ Chí Minh.

Đoàn giám sát cũng đề xuất cải thiện chất lượng môi trường một số đoạn sông bị ô nhiễm nghiêm trọng trên các sông: Ngũ Huyện Khê, Tô Lịch, Bắc Hưng Hải.

Tổ chức thiết lập và vận hành thí điểm Sàn giao dịch tín chỉ các-bon, bước đầu hình thành và phát triển thị trường các-bon tại Việt Nam…