Nguồn gốc, ý nghĩa và mâm lễ cúng Tết Đoan Ngọ

Nguồn gốc, ý nghĩa và mâm lễ cúng Tết Đoan Ngọ

Thứ 2, 18/06/2018 | 10:44
1
Tết Đoan Ngọ hay còn gọi là Tết Đoan Dương diễn ra vào mùng 5 tháng 5 Âm lịch. Đây là ngày Tết có ý nghĩa quan trọng, không thể bỏ qua với người Việt xưa, chỉ sau Tết Nguyên đán và ngang hàng rằm tháng Bảy.

Nguồn gốc Tết Đoan Ngọ

Vào một ngày sau vụ mùa, nông dân đang ăn mừng vì trúng mùa, nhưng sâu bọ năm ấy kéo dày, ăn mất cây trái, thực phẩm đã thu hoạch.

Người dân đau đầu không biết làm cách nào để có thể giải được nạn sâu bọ này, bỗng nhiên có một ông lão từ xa đi tới tự xưng là Đôi Truân. Ông chỉ dân chúng mỗi nhà lập một đàn cúng đơn giản gồm có bánh gio, trái cây, sau đó ra trước nhà mình mà vận động thể dục.

Nhân dân làm theo, chỉ một lúc sau đó, sâu bọ đàn lũ té ngã rã rượt. Lão ông còn bảo thêm: Sâu bọ hằng năm vào ngày này rất hung hăng, mỗi năm vào đúng ngày này cứ làm theo những gì ta đã dặn thì sẽ trị được chúng. Dân chúng biết ơn định cảm tạ thì ông lão đã đi đâu mất.

Để tưởng nhớ việc này, dân chúng đặt cho ngày này là ngày "Tết diệt sâu bọ", có người gọi là "Tết Đoan Ngọ", vì giờ cúng thường vào giữa giờ Ngọ.

Ý nghĩa ngày Tết Đoan Ngọ

Người Việt Nam còn gọi Tết Đoàn Ngọ là "Tết diệt sâu bọ" vì trong giai đoạn chuyển mùa, chuyển tiết, dịch bệnh dễ phát sinh. Vào ngày này, dân gian có nhiều tục trừ trùng phòng bệnh.

Hiện ở một số làng quê Việt Nam vẫn còn giữ nếp xưa, rất coi trọng ngày Tết này. Sau Tết Nguyên Đán, có lẽ “Tết diệt sâu bọ” là cái Tết sum họp đầm ấm nhất và có nhiều tục lệ gắn kết với đời sống của người dân… vì vậy con cháu dù làm ăn xa xôi mấy cũng cố thu xếp để về.

Vào thời điểm này, trái cây, hoa lá bắt đầu đơm hoa kết trái mong một mùa bội thu, vì vậy, hoa quả là thứ đồ cúng không thể thiếu. Ngoài ra còn có những món ăn khác tùy theo tập quán của từng địa phương.

Vào ngày này, cả làng nhộn nhịp hẳn lên, nhà nào cũng dậy từ sớm chuẩn bị phẩm vật cúng tổ tiên và hoa quả là thứ đồ cúng không thể thiếu. Người ta quan niệm rằng, đây là thời điểm quả trên cây, lá trên cành bắt đầu đơm hoa kết trái và cúng tổ tiên để mong một mùa bội thu.

Sau lễ cúng là các tục lệ giết sâu bọ. Cả nhà quây quần ăn những thứ quả chua, rượu nếp, bánh tro... để diệt trừ" sâu bọ", xua đuổi hết bệnh tật…

Cách đón "Tết diệt sâu bọ" của từng vùng miền

Với người Mường vùng Mường Khương có món đặc sản bánh khúc truyền thống. Nguyên liệu làm bánh là gạo nếp ngon, rau khúc (một chi của họ hoa Cúc), đậu xanh, hạt vừng (mè) rang. Gạo ngâm kỹ, xay nhuyễn cùng rau khúc rồi nhào thành bột, làm thành bánh có bỏ nhân đậu xanh trộn vừng rang. Bánh được hấp hoặc rán.

Người miền Trung và miền Nam thì có món bánh ú lá tre hoặc bánh tro với nguyên liệu cũng là gạo nếp, đậu xanh và một vài thức khác.

Trong mùng 5 tháng 5, nhiều nơi có tục làm mâm cỗ cúng gia tiên; treo lá ngải cứu trước cửa nhà; làm túi ngũ sắc đeo cho trẻ em; lên rừng hái thuốc; khảo cây lấy quả (một người trèo lên cây, một người ở dưới dùng sống dao gõ vào thân cây hỏi lý do ít quả và đe dọa chặt cây nếu cây không sai quả, người trên cây sẽ hứa cho quả sai); hoặc có nơi làm thịt vịt, thịt ngan để mang về bên nhà mẹ, nhà vợ…

Người miền Bắc thường giết sâu bọ ngay khi thức dậy vào sáng sớm và giết sâu bọ bằng thức ăn, nhất là bằng rượu nếp, bánh tro và hoa quả…

Nguồn gốc, ý nghĩa và mâm lễ cúng Tết Đoan Ngọ

Với người miền Bắc, rượu nếp, trứng luộc, hoa quả là món ăn không thể thiếu trong ngày Tết Đoan Ngọ.

Với trẻ em: sáng sớm ngủ dậy khi trẻ còn ở trên giường cho trẻ ăn hoa quả, ít rượu nếp, trứng luộc, bôi hồng hoàng vào thóp đầu, vào ngực, vào rốn để giết sâu bọ. Sau đó mới đi rửa mặt mũi, chân tay, đánh răng rửa mặt.

Với người lớn: sáng ngủ dậy không được đặt chân xuống đất mà phải súc miệng 3 lần cho sạch sâu bọ, tiếp đó ăn một quả trứng vịt luộc. Sau đó bước chân ra khỏi giường uống một ít rượu (hoặc ăn một bát rượu nếp) cho sâu bọ say, tiếp đó ăn trái cây cho sâu bọ chết.

Mâm lễ cúng gia tiên ngày Tết Đoan Ngọ

Mâm lễ cúng gia tiên ngày Tết Đoan Ngọ gồm:

- Hương, hoa, vàng mã, nước, rượu nếp.

- Các loại hoa quả gồm các loại quả mùa hè như mận, hồng xiêm, dưa hấu, vải, chuối...Tuy nhiên mận và vải là hai loại quả không thể thiếu trong mâm lễ cúng Tết Đoan Ngọ.

- Xôi, chè, bánh ú tro (còn gọi là bánh tro hay bánh gio).

Theo nghệ nhân ẩm thực ưu tú quốc gia Phạm Thị Ánh Tuyết, trong mâm cúng Tết Đoan Ngọ của người Hà Nội xưa thường có thêm bánh trôi, bánh chay (hai món ăn có vị mát, tính hàn nhằm làm giảm bớt cái nóng của thời tiết mùa hè).

Phong Linh (tổng hợp)

Tết Đoan Ngọ nên cúng gì?

Thứ 3, 30/05/2017 | 10:57
Tết Đoan Ngọ là một trong những ngày lễ tết truyền thống của người Việt, vào ngày 5/5 âm lịch hàng năm. Vậy Tết Đoan Ngọ cúng gì? Văn cúng khấn ngày Tết Đoan Ngọ như thế nào?

Cách làm rượu nếp cẩm cúng Tết Đoan Ngọ

Thứ 2, 29/05/2017 | 20:04
Ngày Tết Đoan Ngọ (5/5 âm lịch) không thể thiếu món rượu nếp cẩm để diệt sâu bọ. Món này bạn hoàn toàn có thể tự làm tại nhà để vừa ngon, vừa đảm bảo an toàn sức khỏe.
Cùng tác giả

Có mặt bằng cho thuê trong phố, làm sao để không ế ẩm?

Thứ 6, 11/02/2022 | 16:32
Theo chuyên gia của Savills, ngoài việc chủ cho thuê cân nhắc giảm giá thuê 20-30% thì còn nên tạo ra những chương trình ưu đãi để hút khách thuê.

Công ty bầu Đức bán tiếp 25,4 triệu cổ phiếu HNG để trả nợ ngân hàng

Thứ 6, 11/02/2022 | 12:03
Bán thành công 48,1 triệu cổ phiếu HNG thu về gần 500 tỷ đồng, Hoàng Anh Gia Lai bán tiếp 25,4 triệu cổ phiếu HNG để trả nợ ngân hàng.

Nhà Thủ Đức bầu Chủ tịch tạm thời thay ông Lê Chí Hiếu

Thứ 6, 11/02/2022 | 11:22
Ông Lữ Minh Sơn, Phó Tổng Giám đốc Nhà Thủ Đức được bầu làm Chủ tịch HĐQT tạm thời cho đến khi công ty tổ chức họp cổ đông thường niên 2022.

Ai đang là chủ nợ lớn nhất của Xây dựng Hòa Bình?

Thứ 5, 10/02/2022 | 16:26
Ngân hàng BIDV đang là chủ nợ lớn nhất của Xây dựng Hòa Bình khi cho vay hơn 2.000 tỷ đồng, chiếm gần 40% nợ vay tài chính của Tập đoàn này.

Dấu hỏi về dòng tiền của Khải Hoàn Land

Thứ 5, 10/02/2022 | 14:20
Doanh thu tăng mạnh, Khải Hoàn Land lãi kỷ lục hơn 400 tỷ đồng trong năm 2021, gấp 4 lần năm 2020 nhưng dòng tiền kinh doanh lại âm gần 2.500 tỷ đồng.
Cùng chuyên mục

Đồng Nai: Khuyến cáo người dân cảnh giác với tội phạm lừa đảo trên không gian mạng

Thứ 6, 29/03/2024 | 11:51
Đồng Nai vừa có văn bản khuyến cáo người dân nâng cao tinh thần cảnh giác đối với tội phạm lừa đảo trên không gian mạng.

Đắk Lắk: Kiên quyết xử lý việc múc đất của dự án cao tốc mang đi bán

Thứ 6, 29/03/2024 | 11:26
Lực lượng công an mật phục suốt ngày đêm để xử lý các xe quá khổ, quá tải, nhất là việc múc đất của Dự án cao tốc Khánh Hòa - Buôn Ma Thuột đổ đi nơi khác.

Vụ trẻ đuối nước tại hồ điều hòa: Yêu cầu lắp lan can xung quanh

Thứ 6, 29/03/2024 | 09:31
Chủ tịch TP.Thanh Hóa yêu cầu nghiên cứu phương án cải tạo, chỉnh trang một số công viên, khuôn viên trên địa bàn và lắp đặt lan can xung quanh hồ nước

Bình Thuận: Dự án cầu Văn Thánh thi công chậm

Thứ 5, 28/03/2024 | 22:41
Dự án cầu Văn Thánh ở Bình Thuận thi công chậm là do công tác giải phóng mặt bằng còn gặp nhiều khó khăn, vướng mắc, tiến độ chậm.

Bình Phước: 2 anh em ruột đuối nước thương tâm

Thứ 5, 28/03/2024 | 22:08
2 anh em rủ nhau xuống rẫy của ông nội chơi, không may rơi xuống hồ nước dẫn đến tử vong.
     
Nổi bật trong ngày

Dự báo thời tiết ngày 28/3/2024: Hôm nay có nắng nóng gay gắt?

Thứ 5, 28/03/2024 | 05:00
Tin tức dự báo thời tiết mới nhất trong hôm nay (28/3). Cập nhật tin tức dự báo thời tiết nhanh và chính xác nhất trên Người Đưa Tin.

Bản tin 28/3: Nhiều ngành sức khỏe "khát" thí sinh

Thứ 5, 28/03/2024 | 06:00
Nhiều ngành sức khỏe "khát" thí sinh; Phẫu thuật thành công ung thư đường tiêu hóa cho cụ bà 95 tuổi...

Thanh Hóa: Một học sinh tử vong khi sụt hố tại dự án Công viên nước

Thứ 5, 28/03/2024 | 14:22
Em học sinh lớp 7 sụt hố nước sâu tử vong khi chơi đùa với nhóm bạn tại khu vực hồ điều hòa đang được thi công của dự án Công viên nước Đông Hương, Tp.Thanh Hóa.

HLV Park Hang Seo, vợ chồng Văn Hậu dự lễ cưới Quang Hải-Thanh Huyền

Thứ 6, 29/03/2024 | 07:00
Trong lễ cưới của Quang Hải - Chu Thanh Huyền được tổ chức ở nhà trai (Đông Anh, Hà Nội), có sự tham dự của vị khách đặc biệt Park Hang Seo, vợ chồng Văn Hậu.

Bình Phước: 2 anh em ruột đuối nước thương tâm

Thứ 5, 28/03/2024 | 22:08
2 anh em rủ nhau xuống rẫy của ông nội chơi, không may rơi xuống hồ nước dẫn đến tử vong.