Nguồn gốc, ý nghĩa và mâm lễ cúng Tết Đoan Ngọ

Nguồn gốc, ý nghĩa và mâm lễ cúng Tết Đoan Ngọ

Thứ 2, 18/06/2018 | 10:44
1
Tết Đoan Ngọ hay còn gọi là Tết Đoan Dương diễn ra vào mùng 5 tháng 5 Âm lịch. Đây là ngày Tết có ý nghĩa quan trọng, không thể bỏ qua với người Việt xưa, chỉ sau Tết Nguyên đán và ngang hàng rằm tháng Bảy.

Nguồn gốc Tết Đoan Ngọ

Vào một ngày sau vụ mùa, nông dân đang ăn mừng vì trúng mùa, nhưng sâu bọ năm ấy kéo dày, ăn mất cây trái, thực phẩm đã thu hoạch.

Người dân đau đầu không biết làm cách nào để có thể giải được nạn sâu bọ này, bỗng nhiên có một ông lão từ xa đi tới tự xưng là Đôi Truân. Ông chỉ dân chúng mỗi nhà lập một đàn cúng đơn giản gồm có bánh gio, trái cây, sau đó ra trước nhà mình mà vận động thể dục.

Nhân dân làm theo, chỉ một lúc sau đó, sâu bọ đàn lũ té ngã rã rượt. Lão ông còn bảo thêm: Sâu bọ hằng năm vào ngày này rất hung hăng, mỗi năm vào đúng ngày này cứ làm theo những gì ta đã dặn thì sẽ trị được chúng. Dân chúng biết ơn định cảm tạ thì ông lão đã đi đâu mất.

Để tưởng nhớ việc này, dân chúng đặt cho ngày này là ngày "Tết diệt sâu bọ", có người gọi là "Tết Đoan Ngọ", vì giờ cúng thường vào giữa giờ Ngọ.

Ý nghĩa ngày Tết Đoan Ngọ

Người Việt Nam còn gọi Tết Đoàn Ngọ là "Tết diệt sâu bọ" vì trong giai đoạn chuyển mùa, chuyển tiết, dịch bệnh dễ phát sinh. Vào ngày này, dân gian có nhiều tục trừ trùng phòng bệnh.

Hiện ở một số làng quê Việt Nam vẫn còn giữ nếp xưa, rất coi trọng ngày Tết này. Sau Tết Nguyên Đán, có lẽ “Tết diệt sâu bọ” là cái Tết sum họp đầm ấm nhất và có nhiều tục lệ gắn kết với đời sống của người dân… vì vậy con cháu dù làm ăn xa xôi mấy cũng cố thu xếp để về.

Vào thời điểm này, trái cây, hoa lá bắt đầu đơm hoa kết trái mong một mùa bội thu, vì vậy, hoa quả là thứ đồ cúng không thể thiếu. Ngoài ra còn có những món ăn khác tùy theo tập quán của từng địa phương.

Vào ngày này, cả làng nhộn nhịp hẳn lên, nhà nào cũng dậy từ sớm chuẩn bị phẩm vật cúng tổ tiên và hoa quả là thứ đồ cúng không thể thiếu. Người ta quan niệm rằng, đây là thời điểm quả trên cây, lá trên cành bắt đầu đơm hoa kết trái và cúng tổ tiên để mong một mùa bội thu.

Sau lễ cúng là các tục lệ giết sâu bọ. Cả nhà quây quần ăn những thứ quả chua, rượu nếp, bánh tro... để diệt trừ" sâu bọ", xua đuổi hết bệnh tật…

Cách đón "Tết diệt sâu bọ" của từng vùng miền

Với người Mường vùng Mường Khương có món đặc sản bánh khúc truyền thống. Nguyên liệu làm bánh là gạo nếp ngon, rau khúc (một chi của họ hoa Cúc), đậu xanh, hạt vừng (mè) rang. Gạo ngâm kỹ, xay nhuyễn cùng rau khúc rồi nhào thành bột, làm thành bánh có bỏ nhân đậu xanh trộn vừng rang. Bánh được hấp hoặc rán.

Người miền Trung và miền Nam thì có món bánh ú lá tre hoặc bánh tro với nguyên liệu cũng là gạo nếp, đậu xanh và một vài thức khác.

Trong mùng 5 tháng 5, nhiều nơi có tục làm mâm cỗ cúng gia tiên; treo lá ngải cứu trước cửa nhà; làm túi ngũ sắc đeo cho trẻ em; lên rừng hái thuốc; khảo cây lấy quả (một người trèo lên cây, một người ở dưới dùng sống dao gõ vào thân cây hỏi lý do ít quả và đe dọa chặt cây nếu cây không sai quả, người trên cây sẽ hứa cho quả sai); hoặc có nơi làm thịt vịt, thịt ngan để mang về bên nhà mẹ, nhà vợ…

Người miền Bắc thường giết sâu bọ ngay khi thức dậy vào sáng sớm và giết sâu bọ bằng thức ăn, nhất là bằng rượu nếp, bánh tro và hoa quả…

Nguồn gốc, ý nghĩa và mâm lễ cúng Tết Đoan Ngọ

Với người miền Bắc, rượu nếp, trứng luộc, hoa quả là món ăn không thể thiếu trong ngày Tết Đoan Ngọ.

Với trẻ em: sáng sớm ngủ dậy khi trẻ còn ở trên giường cho trẻ ăn hoa quả, ít rượu nếp, trứng luộc, bôi hồng hoàng vào thóp đầu, vào ngực, vào rốn để giết sâu bọ. Sau đó mới đi rửa mặt mũi, chân tay, đánh răng rửa mặt.

Với người lớn: sáng ngủ dậy không được đặt chân xuống đất mà phải súc miệng 3 lần cho sạch sâu bọ, tiếp đó ăn một quả trứng vịt luộc. Sau đó bước chân ra khỏi giường uống một ít rượu (hoặc ăn một bát rượu nếp) cho sâu bọ say, tiếp đó ăn trái cây cho sâu bọ chết.

Mâm lễ cúng gia tiên ngày Tết Đoan Ngọ

Mâm lễ cúng gia tiên ngày Tết Đoan Ngọ gồm:

- Hương, hoa, vàng mã, nước, rượu nếp.

- Các loại hoa quả gồm các loại quả mùa hè như mận, hồng xiêm, dưa hấu, vải, chuối...Tuy nhiên mận và vải là hai loại quả không thể thiếu trong mâm lễ cúng Tết Đoan Ngọ.

- Xôi, chè, bánh ú tro (còn gọi là bánh tro hay bánh gio).

Theo nghệ nhân ẩm thực ưu tú quốc gia Phạm Thị Ánh Tuyết, trong mâm cúng Tết Đoan Ngọ của người Hà Nội xưa thường có thêm bánh trôi, bánh chay (hai món ăn có vị mát, tính hàn nhằm làm giảm bớt cái nóng của thời tiết mùa hè).

Phong Linh (tổng hợp)

Tết Đoan Ngọ nên cúng gì?

Thứ 3, 30/05/2017 | 10:57
Tết Đoan Ngọ là một trong những ngày lễ tết truyền thống của người Việt, vào ngày 5/5 âm lịch hàng năm. Vậy Tết Đoan Ngọ cúng gì? Văn cúng khấn ngày Tết Đoan Ngọ như thế nào?

Cách làm rượu nếp cẩm cúng Tết Đoan Ngọ

Thứ 2, 29/05/2017 | 20:04
Ngày Tết Đoan Ngọ (5/5 âm lịch) không thể thiếu món rượu nếp cẩm để diệt sâu bọ. Món này bạn hoàn toàn có thể tự làm tại nhà để vừa ngon, vừa đảm bảo an toàn sức khỏe.
Cùng tác giả

Có mặt bằng cho thuê trong phố, làm sao để không ế ẩm?

Thứ 6, 11/02/2022 | 16:32
Theo chuyên gia của Savills, ngoài việc chủ cho thuê cân nhắc giảm giá thuê 20-30% thì còn nên tạo ra những chương trình ưu đãi để hút khách thuê.

Công ty bầu Đức bán tiếp 25,4 triệu cổ phiếu HNG để trả nợ ngân hàng

Thứ 6, 11/02/2022 | 12:03
Bán thành công 48,1 triệu cổ phiếu HNG thu về gần 500 tỷ đồng, Hoàng Anh Gia Lai bán tiếp 25,4 triệu cổ phiếu HNG để trả nợ ngân hàng.

Nhà Thủ Đức bầu Chủ tịch tạm thời thay ông Lê Chí Hiếu

Thứ 6, 11/02/2022 | 11:22
Ông Lữ Minh Sơn, Phó Tổng Giám đốc Nhà Thủ Đức được bầu làm Chủ tịch HĐQT tạm thời cho đến khi công ty tổ chức họp cổ đông thường niên 2022.

Ai đang là chủ nợ lớn nhất của Xây dựng Hòa Bình?

Thứ 5, 10/02/2022 | 16:26
Ngân hàng BIDV đang là chủ nợ lớn nhất của Xây dựng Hòa Bình khi cho vay hơn 2.000 tỷ đồng, chiếm gần 40% nợ vay tài chính của Tập đoàn này.

Dấu hỏi về dòng tiền của Khải Hoàn Land

Thứ 5, 10/02/2022 | 14:20
Doanh thu tăng mạnh, Khải Hoàn Land lãi kỷ lục hơn 400 tỷ đồng trong năm 2021, gấp 4 lần năm 2020 nhưng dòng tiền kinh doanh lại âm gần 2.500 tỷ đồng.
Cùng chuyên mục

Trắng đêm giải cứu thanh niên bị mắc kẹt giữa 2 bức tường

Thứ 4, 29/11/2023 | 09:11
Một thanh niên đi trên mái nhà bị trượt chân rơi xuống khe hở, mắc kẹt giữa 2 bức tường của 2 căn nhà.

Thu nhập 10 triệu đồng/tháng ở Hà Nội: Cả tháng không dám ăn bát phở ngoài quán

Thứ 4, 29/11/2023 | 05:44
Cho rằng, bỏ ra 45 nghìn đồng để ăn một bát phở vào buổi sáng là quá “sang” và tốn kém với mức thu nhập 10 triệu đồng của mình, để tiết kiệm chi phí, chị Quỳnh có thói quen ăn sáng bằng mì tôm, tự rang cơm ăn hoặc mua gói xôi 10 nghìn đồng.

Công an tỉnh Đắk Nông và những sáng kiến thiết thực

Thứ 3, 28/11/2023 | 14:16
Phó Chủ tịch UBND tỉnh Đắk Nông vừa ký quyết định về việc, công nhận hiệu quả áp dụng của 2 sáng kiến thuộc Công an tỉnh Đắk Nông trên địa bàn.

TP.HCM: Bị phát hiện nồng độ cồn, 2 tài xế xe buýt nói đã nhậu từ hôm trước

Thứ 3, 28/11/2023 | 13:47
2 xe buýt chuẩn bị xuất bến thì CSGT phát hiện 2 tài xế vi phạm nồng cồn. Xe buýt bị tạm giữ, nhiều hành khách phải chuyển sang xe khác.

Biển số đấu giá 30K-567.89 tiếp tục bị "bom hàng"

Thứ 3, 28/11/2023 | 09:55
Người trúng đấu giá biển số sảnh rồng 30K-567.89 đã không hoàn thành nghĩa vụ tài chính sau thời hạn 15 ngày.
     
Nổi bật trong ngày

Đã tìm thấy thi thể 2 học sinh trượt chân ngã xuống sông ở Nam Định

Thứ 3, 28/11/2023 | 14:59
Sau những ngày nỗ lực tìm kiếm, lực lượng chức năng đã tìm thấy thi thể 2 học sinh bị trượt chân ngã xuống sông Ninh Cơ mất tích.

Dự báo thời tiết ngày 28/11/2023: Miền Bắc vẫn nắng hanh, gió nhẹ

Thứ 3, 28/11/2023 | 05:00
Tin tức dự báo thời tiết mới nhất trong hôm nay (28/11). Cập nhật tin tức dự báo thời tiết nhanh và chính xác nhất trên Người Đưa Tin.

Ngắm cây chè shan tuyết cổ thụ, trả giá 6 tỷ không bán

Thứ 3, 28/11/2023 | 08:40
Được biết đến là cây chè cổ thụ 500 tuổi di sản đẹp nhất Việt Nam, có người trả giá 6 tỷ đồng, tuy nhiên chủ nhân không bán.

Bản tin 28/11: Giải pháp gỡ khó cho công tác tuyển sinh đầu cấp

Thứ 3, 28/11/2023 | 06:00
Giải pháp gỡ khó cho công tác tuyển sinh đầu cấp; Chưa lập gia đình thiếu nữ 18 tuổi có khối u buồng trứng như quả bóng đá...

Công an tỉnh Đắk Nông và những sáng kiến thiết thực

Thứ 3, 28/11/2023 | 14:16
Phó Chủ tịch UBND tỉnh Đắk Nông vừa ký quyết định về việc, công nhận hiệu quả áp dụng của 2 sáng kiến thuộc Công an tỉnh Đắk Nông trên địa bàn.