Nếu nhắc đến An Giang, người ta thường nghĩ ngay đến vùng đất tâm linh với miếu Bà Chúa Xứ, những cánh đồng thốt nốt bạt ngàn hay núi rừng hùng vĩ. Nhưng có một điều ít ai biết: ẩm thực An Giang không chỉ ngon mà còn cực kỳ đa dạng, phong phú và gần gũi với thiên nhiên.
Nếu ẩm thực Hà Nội mang nét thanh tao, nhẹ nhàng; ẩm thực Huế cầu kỳ và tinh tế, thì ẩm thực An Giang lại mang đến một trải nghiệm đầy bất ngờ với những món ăn độc lạ, dân dã nhưng đậm đà hương vị. Ở đây có những món ăn nghe tên thôi cũng đủ khiến nhiều người e dè, nhưng ai đủ dũng cảm thử một lần lại mê mẩn, trong đó phải kể tới con bọ rầy.
Bọ rầy là "phiên bản" trưởng thành của đuông đất - loài sinh sôi nảy nở khi những trận mưa đầu tiên ngấm vào đất, cây cỏ bắt đầu vươn lên tìm nguồn sống. Đuông đất sống trong lòng đất, nhưng mưa xuống là chui lên và được gọi là bọ rầy. Loài côn trùng này có hình dạng giống bọ hung, nhưng to cỡ ngón tay cái người lớn. Cánh, đầu và chân bọ rầy rất cứng nhưng thân lại mềm và tròn. Chúng có màu nâu, giống gián đất, nhưng thân ngắn hơn.
Dù có vẻ ngoài đáng sợ nhưng nếu một lần lấy can đảm để thử, bạn sẽ thấy loài côn trùng này có hương vị riêng, khá thơm ngon. Vì vậy, những năm gần đây bọ rầy trở thành món ăn khoái khẩu cho những ai yêu thích đặc sản vùng miền.
Theo tìm hiểu, bọ rầy được tìm thấy nhiều nhất ở vùng Bảy Núi, thuộc hai huyện Tịnh Biên, Tri Tôn (An Giang).
Bọ rầy sinh sôi với số lượng lớn vào đầu mùa mưa và kéo dài trong khoảng 1 tháng. Thời điểm này thường là tháng 4-5 âm lịch, tùy năm mưa sớm hay muộn. Vào khoảng thời gian này, cây cối đâm chồi nẩy lộc, đuông đất từ dưới lòng đất chui lên, trưởng thành và biến thành bọ rầy tìm đến các ngọn cây để sinh sống.
Trước kia bọ rầy được coi là loại côn trùng có hại cho nhà nông vì chúng thường hay cắn phá các đọt non, nhất là ở cây xoài, cây dâu, cây điều... Nhưng gần đây, bà con vùng biên giới đã khám phá ra cách chiên bọ rầy, biến loài côn trùng này món ăn thơm ngon và béo bổ. Từ đó, nhiều người tìm cách săn bắt để chế biến bọ rầy thành món ngon độc đáo.
Chia sẻ với Tri thức & Cuộc sống, một người dân ở vùng Bảy Núi, cho biết: "Trước đây chỉ có người dân địa phương đi bắt bọ rầy về chế biến món ăn. Những năm gần đây, loài này được biết đến nhiều hơn, khách du lịch và dân nhậu rất thích hương vị của bọ rầy nên đặt mua tới tấp, dân bắt được đến đâu bán hết đến đó.
Thời điểm tháng 4-5 âm lịch, khi xuất hiện lác đác những cơn mưa đầu mùa, cây rừng đâm chồi, nảy lộc xanh tốt nên bọ rầy sinh sôi nảy nở nhiều vô kể. Bọ rầy sống lẩn khuất trên những chồi lá xoài, điều, mít… để ăn đọt non. Con nào con nấy mập ú. Sau khi bắt xong, người dân sẽ bán lại cho các nhà hàng, quán nhậu, hoặc mang ra chợ bán cho người dân địa phương hoặc du khách".
Một nông dân có thâm niên bắt bọ rầy cho biết, cách bắt bọ rầy là nhặt phân bò, phân trâu khô đốt cho khói tỏa lên trời. Một lúc sau, bọ ngửi được mùi và cứ thế bay đến, vần vũ trong đám khói. Người dân sẽ cầm chổi đập rớt xuống đất, bắt bỏ vào giỏ.
Ban đêm, việc bắt sẽ đơn giản hơn. Người ta đặt những chiếc đèn măng - xông sáng dưới đất rồi leo lên các tán cây rung mạnh, chúng bay tứ tán nhưng sẽ tập trung lại ở chỗ có ánh sáng, chỉ việc bắt bỏ vào giỏ. Vào mùa, một người mỗi đêm có thể bắt được khoảng 5 kg.
Theo báo An Giang, bọ rầy sau khi mang về sẽ được ngắt bỏ chân, moi sạch ruột. Người kỹ tính sẽ trụng nước sôi để loại hết tạp chất trên thân loài côn trùng này. Sau đó, người ta ngâm muối rồi xả lại bằng nước sạch, sau vài ba lần thao tác như vậy mới bắt đầu chế biến các món ăn.
Với bọ rầy, cách chế biến duy nhất là chiên giòn. Người ta có thể chiên không hoặc nhét vào bụng bọ rầy hỗn hợp thịt, đậu phộng, tiêu hột để tăng hương vị của món ăn. Dù chế biến theo cách nào thì cái đọng lại sau cùng vẫn là hương vị giòn thơm khi cho bọ rầy vào miệng.
Do mỗi năm bọ rầy chỉ xuất hiện trong thời gian ngắn, nên giá bán của loại côn trùng này tương đối cao, khoảng 300.000 đồng/kg. Với bọ rầy đã qua chế biến, mức giá sẽ cao hơn nhiều.
Thực tế, khi nhìn thấy những con bọ rầy còn sống, khách lạ sẽ "nhăn mặt", bởi hình dáng rất "khó nuốt" của chúng. Tuy nhiên, qua bàn tay chế biến của những đầu bếp vùng Bảy Núi, chúng sẽ trở nên hấp dẫn, nhất là với những thực khách ưa khám phá các món ăn độc, lạ.
Minh Hoa (t/h)
