3 thách thức của DN khi tăng trưởng xanh
Tại Diễn đàn doanh nghiệp Việt Nam thường niên (VBF) sáng 19/3, ông Đậu Anh Tuấn - Phó Tổng Thư ký kiêm Trưởng ban Pháp chế VCCI cho biết, việc hiện thực hóa các định hướng chính sách quốc gia và các cam kết quốc tế của Việt Nam hướng tới đạt mục tiêu phát thải ròng bằng 0 cần sự chung tay của tất cả các bên - chính quyền trung ương và địa phương, cộng đồng doanh nghiệp, nhân dân, các tổ chức quốc tế, các tổ chức chính trị, xã hội.
Tuy nhiên, ông Tuấn nhấn mạnh, với cộng đồng doanh nghiệp hiện nay đang có 3 thách thức là không nhỏ.
Trước hết là mức độ hiểu biết, quy định môi trường của doanh nghiệp Việt Nam mới ở giai đoạn ban đầu. Dẫn khảo sát doanh nghiệp của VCCI, ông Tuấn cho biết mặc dù ô nhiễm môi trường ảnh hưởng nghiêm trọng đến hoạt động sản xuất, kinh doanh song mức độ hiểu biết của doanh nghiệp về các quy định môi trường còn thấp.
Theo đó, chỉ có 31,8% doanh nghiệp tư nhân trong nước cho biết họ hiểu rõ các quy định môi trường. Bên cạnh đó, có đến 68% doanh nghiệp cho biết đã bị ảnh hưởng tiêu cực bởi biến đổi khí hậu.
Phiên cấp cao của Diễn đàn doanh nghiệp Việt Nam thường niên diễn ra sáng 19/3 (Ảnh: MPI).
Thứ hai, theo ông Tuấn, là mức độ tuân thủ quy định môi trường chưa cao dù đang được cải thiện, lý do là bởi khu vực kinh tế tư nhân Việt Nam hiện nay chủ yếu là doanh nghiệp vừa và nhỏ.
Nhiều doanh nghiệp chưa nhận thức được trách nhiệm với môi trường, bởi họ cho rằng quy mô doanh nghiệp quá nhỏ để gây hại cho môi trường, nhiều doanh nghiệp không có nhân lực am hiểu về pháp luật môi trường trong khi các quy định môi trường còn phức tạp, chưa dễ tiếp cận, chi phí tuân thủ các quy định môi trường còn cao.
Số liệu khảo sát của VCCI cho thấy 44% doanh nghiệp trong nước và 38% doanh nghiệp FDI thừa nhận chưa tuân thủ đầy đủ các quy định môi trường. Mức độ tham gia các chương trình bảo vệ môi trường tại địa phương của doanh nghiệp còn hạn chế (37%).
“Đáng chú ý là mặc dù tới 91% doanh nghiệp cho rằng bảo vệ môi trường là trách nhiệm của chính quyền địa phương nhưng tỉ lệ doanh nghiệp cho rằng chính họ cũng cần có trách nhiệm lại thấp hơn”, ông Tuấn chỉ ra.
Thách thứ 3 là mức độ đầu tư của doanh nghiệp cho đổi mới, thực hành xanh mới ở mức độ khởi đầu. Theo báo cáo năm 2021 của UNDP, ngay cả trong các lĩnh vực thâm dụng năng lượng như sản xuất, vận tải, xây dựng, cũng chỉ có khoảng 1⁄2 doanh nghiệp áp dụng các giải pháp tiết kiệm năng lượng và tài nguyên.
6 kiến nghị
Để góp phần hiện thực hóa các định hướng phát triển và triển khai hiệu quả các nhiệm vụ, giải pháp mà Chính phủ đã đặt ra hướng tới kinh tế xanh và phát triển bền vững, Phó Tổng thư ký VCCI nêu ra 6 kiến nghị.
Thứ nhất, tăng cường sự tham gia của cộng đồng doanh nghiệp trong xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật và thực thi pháp luật, quy định về môi trường, tới kinh tế xanh và phát triển bền vững.
Thứ hai, tạo thuận lợi cho việc tiếp cận thông tin chính sách, quy định về môi trường, kinh tế xanh và phát triển bền vững cho doanh nghiệp. Theo ông Tuấn, các cơ quan Nhà nước cần nâng cao hiệu quả công tác phổ biến các chính sách, quy định để các doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp quy mô siêu nhỏ, nhỏ dễ dàng tiếp cận thông tin.
“Hiện các quy định, chính sách trong lĩnh vực này nằm ở nhiều văn bản pháp luật, dẫn đến khó tra cứu, tìm hiểu. Việc phổ biến chính sách, quy định cần thực hiện theo hướng tập trung trên cổng thông tin của chính quyền tỉnh, thành phố, cơ quan quản lý chuyên ngành về môi trường, đầu tư, kinh doanh là cần thiết, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp nâng cao hiểu biết về quy định môi trường thuận tiện, dễ dàng và đầy đủ”, ông kiến nghị.
Ông Đậu Anh Tuấn - Phó Tổng Thư ký VCCI phát biểu tại diễn đàn (Ảnh: VGP).
Thứ ba, xây dựng và hoàn thiện thể chế, chính sách về tăng trưởng xanh, các chính sách khuyến khích, ưu đãi nhà đầu tư, doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ cao, công nghệ sạch.
Phía VCCI cho rằng, chính quyền các tỉnh, thành phố cần xây dựng kế hoạch, chiến lược tăng trưởng xanh triển khai khung chính sách, chiến lược cấp trung ương, bao gồm Chiến lược tăng trưởng xanh quốc gia và kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm với các giải pháp cụ thể đảm bảo huy động sự tham gia của cộng đồng doanh nghiệp.
Thứ tư, theo dõi, đánh giá thực thi chính sách về kinh tế xanh, phát triển bền vững ở cấp địa phương. Ông Tuấn cho biết, VCCI đang xây dựng và sẽ công bố Chỉ số Xanh cấp tỉnh (PGI) trong năm 2023. Chỉ số Xanh cấp tỉnh sử dụng cách tiếp cận từ dưới lên đã đạt nhiều thành công qua Chỉ số Năng lực cạnh tranh cấp tỉnh PCI.
“Từ góc nhìn của doanh nghiệp, đây là bộ chỉ số độc lập đánh giá môi trường kinh doanh xanh cấp tỉnh, mức độ tuẩn thủ pháp luật về môi trường, thực trạng ứng dụng công nghệ thân thiện môi trường của các doanh nghiệp tại địa phương, trình độ quản lý và ứng xử với môi trường của doanh nghiệp, mức độ quan tâm, chính sách khuyến khích hoạt động đầu tư xanh của chính quyền địa phương và nhiều vấn đề quan trọng liên quan đến môi trường”, ông Tuấn cho hay.
Thứ năm, tăng cường khả năng tiếp cận nguồn vốn cho tăng trưởng xanh cho doanh nghiệp. Theo tính toán của Bộ KH&ĐT và Ngân hàng Thế giới, Việt Nam dự kiến cần khoảng 30 tỷ USD để thực hiện Chiến lược tăng trưởng xanh đến năm 2030, trong đó hiện nay ngân sách Nhà nước chỉ có thể đáp ứng tối đa 30% nguồn lực và chủ yếu tập trung cho đầu tư hạ tầng giao thông vận tải và nhiều mục tiêu ưu tiên khác.
Kiến nghị cuối cùng, VCCI cho rằng cần tiếp tục đẩy mạnh cải thiện môi trường kinh doanh xanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, với trọng tâm là cải cách về thủ tục hành chính, điều kiện kinh doanh, cắt giảm chi phí cho doanh nghiệp.
“Trong bối cảnh tương lai có nhiều yếu tố rất bất ổn, Việt Nam cần đưa ra thông điệp mạnh mẽ về đảm bảo ổn định chính sách trong nước, lấy ổn định chính sách trong nước để bù đắp cho những bất ổn trên thế giới. Đây là nền tảng quan trọng cho sự phát triển bứt phá của Việt Nam trong thời gian tới”, ông Đậu Tuấn nhấn mạnh.
