Đặc sản thứ thiệt
“Nghe nói Cà Mau xa lắm, ở cuối cùng bản đồ Việt Nam…” – lời bài hát: “Áo mới Cà Mau” vang lên khiến cho không chỉ những người con Đất Mũi xa quê, mà lữ khách thập phương cũng bồi hồi xao xuyên, nhớ thương. Nhớ Cà Mau có người em gái dễ thương dễ mến, nhớ Cà Mau nơi cuối trời bát ngát rừng tràm U Minh.
Và nhớ cái hương vị ngọt bùi thấm đượm tình người, hương phù sa lắng đọng trong các sản vật của mảnh đất Cà Mau. Rất nhiều sản phẩm của tỉnh đã xây dựng được thương hiệu, được nhiều người biết đến như: Mật ong U Minh hạ, cua Năm Căn, tôm khô, ba khía của Rạch Gốc…
Vào giữa năm 2020, nghề muối ba khía của người dân Cà Mau được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia.
“Mật ong U Minh hạ” là một trong những sản vật nổi tiếng nhất của người dân Cà Mau. Mật ong nơi đây ngon vì được khai thác trong chính những tán rừng tràm U Minh hạ bạt ngàn. Mật ong U Minh hạ còn gắn liền với nghề gác kèo ong truyền thống bao đời nay của người nơi đây. Đây là nghề đã được công nhận Di sản văn hóa phi vật thể cấp Quốc gia.
Nếu mật ong là sản vật đặc trưng dưới tán rừng tràm thì sản phẩm “Tôm khô Rạch Gốc” của người dân Đất Mũi lại mang nét đặc trưng của tán rừng ngập mặn. Chính những con tôm đất dưới tán rừng đước, mắm đã làm lên thương hiệu tôm khô của tỉnh Cà Mau. Các sản phẩm tôm khô của tỉnh đã khẳng định được thương hiệu, có giá trị rất cao và đã có mặt trong các siêu thị lớn trên cả nước.
Gác kèo ong là một trong những nghề rất đặc biệc được truyền từ đời này, sang đời khác và là một trong những nét văn hóa đặc sắc của cư dân vùng rừng tràm U Minh Hạ Cà Mau.
Là thương hiệu quốc gia và là đặc sản địa phương, cua Cà Mau được tỉnh này “đúc tượng” đặt tại khu du lịch Đất Mũi Cà Mau. Nói đến cua Cà Mau thì không đâu sánh bằng chất lượng và mùi vị của cua Năm Căn. Và Hội đồng thẩm định Top Việt Nam, Viện Kỷ lục Việt Nam chính thức xác lập cua Năm Căn Cà Mau lọt vào top 100 món ăn đặc sản Việt Nam (2020 - 2021) theo Bộ tiêu chí Top món ăn đặc sản Việt Nam.
Về Cà Mau, ăn cua Cà Mau mà không thử Lẩu mắm U Minh thì chưa trọn chuyến đi. Nói vậy là biết lẩu mắm ngon đến cỡ nào, đặc biệt đến cỡ nào. Mùi mắm nồng, thậm chí khá khó ăn nhưng cũng là một mùi gây nghiện, mà nghiện rồi là khó cai. Nếu nó được chế biến khéo như “Lẩu Mắm U Minh” thì chẳng khác gì liều thuốc kích thích khứu giác, vị giác, thị giác, xúc giác.
Món ăn hàng ngày của người dân
Cùng với các loại đặc sản nêu trên, “Dưa bồn bồn Cái Nước” cũng được Cục Sở hữu Trí tuệ công nhận nhãn hiệu tập thể cho người dân Cà Mau. Tuy nhiên, ít người đến với vùng đất Mũi, thưởng thức dưa bồn bồn biết rằng, trước đây loại cây này là cây gây hại, người dân phải ra sức tiêu diệt.
Thưởng thức mật ong.
Giờ đây, “món ngon dân dã” ấy lại giúp người nông dân hái ra tiền, từ đó, cây bồn không phải tự mọc nữa mà người dân bắt đầu nhân giống trồng để làm dưa và bán tươi cho khách qua đường. Cứ thế, một người bán, 10 người bán, 100 người bán,… còn người mua thì rất nhiều.
Trong đó, có mấy người ở Vĩnh Long, vài người ở Cần Thơ, chục người ở Sài Gòn, đôi người ở Hà Nội,… Tiếng lành đồn xa và theo quy luật của tự nhiên “món ngon dân dã” bằng những mùi vị đặc trưng đã khẳng định được vị thế, chuyển mình thành đặc sản “Dưa bồn bồn”.
Ngoài ra, một trong những đặc sản nổi tiếng của vùng đất Mũi còn phải kể đến một “đặc sản mới nổi” của người dân Cà Mau là loài cá vừa có thể
Những ngày Tết bận rộn, tôm khô củ kiệu sẽ là món lai rai đãi ông xã cùng bạn bè, tuy đơn giản nhưng vẫn đủ vị.
bơi dưới nước, chạy trên bờ và leo được cả trên cây - cá thòi lòi (người dân địa phương còn gọi cá leo cây). Trước đây, “cá leo cây” không có giá trị kinh tế. Tuy nhiên, khi du lịch phát triển mạnh vài năm qua, loài cá này dần trở thành món ngon mà ai đến Cà Mau cũng muốn thưởng thức.
Cuối cùng là món ngon “Ba khía muối Rạch Gốc”. Nhắc đến ba khía ở Cà Mau, người ta thường nghĩ ngay đến ba khía Rạch Gốc, bởi chỉ có vùng đất này mới có nguồn thức ăn và điều kiện tự nhiên tạo nên chất lượng con ba khía mà không nơi đâu sánh bằng.
Ba khía Rạch Gốc nổi tiếng là nhờ địa hình ở đây, như trời phú cho hương vị ngon khó cưỡng. Các cây đước, cây mắm, phù sa ở đây là những thức ăn để tạo nên gạch có màu vàng. Ba khía ăn những thức ăn đặc biệt từ thiên nhiên nên có vị ngọt và chắc. Cùng với “Nghề gác kèo ong”, “Nghề muối ba khía” của tỉnh Cà Mau đã được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể cấp Quốc gia.
Mới đây, Hội đồng Xác lập kỷ lục Việt Nam đã công nhận lẩu mắm U Minh lọt tốp 100 món ăn đặc sản Việt Nam.
Ngày nay, nhìn vào những quyển thực đơn tại các nhà hàng, quán ăn gia đình, mọi người dễ dàng bắt gặp cụm từ “Đặc sản Cà Mau”. Khi đến Cà Mau, du khách có thể thưởng thức qua “đặc sản” này ở các điểm du lịch Mũi Cà Mau, Vườn Quốc gia U Minh Hạ, Hòn Đá Bạc hoặc các quán ăn gia đình trên địa bàn Tp.Cà Mau.
