Cân nhắc kỹ việc cho phép HĐND được phân cấp
Chiều 3/6, tại phiên họp thứ 46 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, cho ý kiến về việc tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi), Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà làm rõ về đề xuất bổ sung quy định HĐND cấp tỉnh được phân cấp cho UBND cùng cấp và HĐND cấp xã.
Theo dự thảo Luật đã tiếp thu, chỉnh lý, Bộ Nội vụ đã hoàn thiện dự thảo luật theo hướng trao quyền chủ động cho chính quyền địa phương trong việc giải quyết các vấn đề liên quan đến từ hai đơn vị hành chính trở lên, nhằm giảm thiểu tình trạng đùn đẩy trách nhiệm lên cấp trên, nâng cao hiệu quả điều hành ở cấp xã.
Dự thảo Luật bổ sung quy định về chủ thể được phân cấp là HĐND cấp tỉnh được phân cấp cho UBND cùng cấp và HĐND cấp xã, nhằm bảo đảm sự phù hợp với quy định tại các luật hiện hành và thực tiễn của các địa phương hiện nay.
Quang cảnh phiên họp thứ 46 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội chiều 3/6 (Ảnh: Phạm Thắng).
Thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cho rằng, cần cân nhắc kỹ việc cho phép HĐND được phân cấp các nhiệm vụ, quyền hạn của mình bởi HĐND là cơ quan đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của nhân dân ở địa phương.
Do đó, việc chuyển giao các nhiệm vụ, quyền hạn mà pháp luật quy định thuộc thẩm quyền, trách nhiệm của HĐND cho UBND là cơ quan hành chính Nhà nước ở địa phương là không phù hợp với vị trí, tính chất, chức năng và phương thức hoạt động của mỗi cơ quan.
"Điều này có thể dẫn đến cơ quan hành chính làm thay nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan dân cử ở địa phương, không phù hợp với nguyên tắc tổ chức quyền lực nhà nước có sự phân công, phối hợp và kiểm soát quyền lực", ông Tùng nêu.
Trường hợp Chính phủ, chính quyền địa phương thấy rằng, có những việc UBND hay HĐND cấp xã có thể thực hiện tốt hơn, hiệu quả hơn HĐND cấp tỉnh thì cần đề xuất cơ quan có thẩm quyền điều chỉnh việc phân quyền, phân định thẩm quyền của HĐND ngay trong các luật, nghị quyết của Quốc hội hoặc các nghị định tương ứng của Chính phủ chứ không nên thêm cơ chế phân cấp của HĐND.
Hội đồng nhân dân sẽ quá tải
Giải trình làm rõ hơn về việc đề xuất HĐND cấp tỉnh được phân cấp cho UBND cùng cấp và HĐND cấp xã, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà cho biết, những nội dung nêu trong báo cáo của Ủy ban Pháp luật và Tư pháp rất chính xác, có cơ sở về pháp lý, rất chặt chẽ, đúng với thiết chế vận hành của mỗi một đơn vị trong cấp chính quyền địa phương.
Tuy nhiên, Bộ trưởng cho hay chúng ta đang đứng trước bối cảnh mới với yêu cầu phát triển rất đặc biệt.
Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà (Ảnh: Phạm Thắng).
Theo Bộ trưởng, đề xuất trên được đưa ra căn cứ vào cơ sở chính trị; xuất phát từ yêu cầu thực tiễn đó là chuyển từ mô hình chính quyền địa phương 3 cấp sang chính quyền địa phương 2 cấp, yêu cầu phải thông suốt, đồng bộ, linh hoạt, năng động, sáng tạo, nhanh nhạy để quyết định những vấn đề thuộc quản lý Nhà nước.
"Nếu không mở rộng cơ chế của Hội đồng nhân dân thì rất khó", Bộ trưởng nói.
Theo thống kê bước đầu, để phân cấp cho chính quyền địa phương, hiện nay sau khi rà soát 5.076 các văn bản quy phạm pháp luật bao gồm có 199 luật, còn lại là nghị định của các bộ và một số nghị quyết Quốc hội, tổng số nhiệm vụ sẽ phân cấp, phân quyền cho các cấp là 1.470.
"Riêng đối với chính quyền địa phương là 1.065 nhiệm vụ và thẩm quyền. Trong đó, có tới gần 40% khối lượng công việc được phân cấp cho HĐND, còn lại khoảng 60% phân cấp cho UBND và Chủ tịch UBND. Với một khối lượng công việc rất lớn như vậy thì HĐND sẽ rất quá tải", Bộ trưởng cho hay.
Bộ trưởng cho rằng, việc phân cấp, phân quyền cũng thể hiện tư duy cải cách, phù hợp với xu thế của quốc tế. Nhật Bản, Hàn Quốc, Canada, Pháp… đã thực hiện phân cấp từ Hội đồng cho chính quyền địa phương để quyết định những vấn đề thuộc quốc kế dân sinh cụ thể, đảm bảo phục vụ người dân một cách kịp thời, linh hoạt, năng động, sáng tạo và tốt nhất.
Do đó, Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà bày tỏ mong muốn Uỷ ban Thường vụ Quốc hội đồng tình với phương án Chính phủ đã thống nhất rất cao.
