Thanh long cuối mùa giá cao gấp 3 lần: Giải pháp nào phát triển bền vững?

Thanh long cuối mùa được giá cao 

Mặc dù đang vào thời điểm cuối mùa thuận nhưng giá thanh long vẫn đang ở mức cao. Cụ thể, tại huyện Chợ Gạo, vùng chuyên canh trồng thanh long lớn nhất tỉnh Tiền Giang, thương lái hiện thu mua tại vựa với giá 42.000 đồng/kg (loại I), 37.000 đồng (loại II), 32.000 đồng/kg (loại III), 23.000 đồng/kg (loại III), riêng thanh long ruột trắng có giá từ 14.000 – 16.000 đồng/kg.

Thời điểm hiện tại giá thu mua thanh long cuối mùa chính vụ năm nay cao gấp 3 lần so cùng thời điểm năm trước. Thanh long hiện nay có giá cao vì mùa chính vụ đã sắp hết, hầu hết các vườn đã sắp hết trái nên nguồn cung thấp hơn cầu. Với giá này, nông dân vùng chuyên canh thu lãi từ 300 - 350 triệu đồng/ha.

Trao đổi với TTXVN, anh Võ Phú Cường, xã Bình Phục Nhứt, huyện Chợ Gạo, tỉnh Tiền Giang, trồng 0,4 ha thanh long, vừa thu hoạch 7 tấn thanh long cuối mùa với giá 24.000 đồng/kg được gần 170 triệu đồng, sau khi trừ chi phí còn lãi hơn 100 triệu đồng. Anh cho biết, thanh long chính vụ năm nay có giá cao gấp 2-3 lần năm 2022 nên người trồng có thu nhập cao, yên tâm đầu tư cho cây thanh long, tiếp tục chăm sóc vườn để chuẩn bị cho sản xuất nghịch vụ (xử lý ra hoa trái vụ bằng cách xông đèn).

Tỉnh Tiền Giang là vùng chuyên canh thanh long lớn ở nước ta. Đặc biệt, huyện Chợ Gạo có 6.700 ha thanh long, diện tích thanh long đang cho trái là 5.850 ha với sản lượng thu hoạch 190.000 tấn/năm. Trong số đó, diện tích thanh long sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP khoảng 2.200 ha, theo tiêu chuẩn GlobalGAP trên 300 ha. Thanh long Chợ Gạo đã được Cục Sở hữu trí tuệ cấp bảo hộ nhãn hiệu tập thể. Tại vùng chuyên canh, địa phương hình thành các hợp tác xã, tổ hợp tác quy tụ nông dân, tập huấn, chuyển giao kỹ thuật canh tác theo hướng GAP cho ra sản phẩm an toàn và truy xuất nguồn gốc, tăng cường quảng bá sản phẩm và xúc tiến thương mại cho nông sản hàng hóa...

Theo Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Tiền Giang, vùng trồng thanh long xuất khẩu của tỉnh đã đạt gần 9.000 ha, chủ yếu trồng giống thanh long ruột đỏ, cho sản lượng thu hoạch mỗi năm trên 200.000 tấn trái cung ứng thị trường xuất khẩu. Đến nay, toàn tỉnh đã có trên 2.300 ha diện tích thanh long được cấp chứng nhận đạt tiêu chuẩn GAP; trong đó có 2.196 ha đạt chứng nhận VietGAP và 110 ha đạt chứng nhận GlobalGAP.

Tiền Giang đã có 33 mã số vùng trồng cấp xuất sang thị trường Trung Quốc cùng 5.493 ha, 92 mã số vùng trồng xuất sang thị trường Nhật Bản, Hoa Kỳ, Hàn Quốc, Australia với 1.271 ha. Đây được coi là giấy thông hành quan trọng để thanh long Tiền Giang có thể thâm nhập mạnh mẽ vào các thị trường khó tính trên khắp thế giới. Tỉnh đang đặt ra mục tiêu đến năm 2025 có 3.600 ha diện tích thanh long đạt tiêu chí GAP.

Hiện toàn tỉnh có 11 hợp tác xã sản xuất, tiêu thụ thanh long, 80 kho lạnh bảo quản nông sản với công suất 16.000 tấn, trên 2.300 ha sản xuất theo tiêu chuẩn GAP.

Xuất khẩu thanh long không còn giữ được vị thế "trái cây tỷ đô" của Việt Nam

Sau 5 năm liên tục là sản phẩm chủ lực của ngành rau quả có kim ngạch xuất khẩu đạt trên 1 tỷ USD, từ năm 2022, xuất khẩu thanh long bắt đầu "tuột dốc", không còn giữ được vị thế "trái cây tỷ đô" của Việt Nam.

Theo Hiệp hội Rau quả Việt Nam, trước tháng 7/2022, thanh long luôn là sản phẩm chủ lực của ngành rau quả Việt Nam với kim ngạch xuất khẩu 5 năm đạt trên 1 tỷ USD. Ngoài thị trường chính Trung Quốc, thanh long xuất khẩu đến các nước: Ấn Độ, Mỹ, EU, Thái Lan, Canada, Hàn Quốc, Nhật Bản, Úc, New Zealand…

Lần đầu tiên thanh long lên "ngôi vương" trong nhóm trái cây xuất khẩu khi đạt 1,157 tỷ USD vào năm 2017 và liên tục duy trì vị thế "trái cây tỷ đô" đến năm 2021. Sau đó, xuất khẩu thanh long bắt đầu lao dốc. Trong 7 tháng đầu năm nay, xuất khẩu thanh long chỉ đạt 402 triệu USD.

Chia sẻ xoay quanh vấn đề này với báo Thanh Niên, ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam, cho rằng, nếu như 6 - 7 năm trước đây, Việt Nam là nguồn cung thanh long chủ yếu cho thị trường Trung Quốc và Thái Lan, nhưng gần đây, các nước này xác định thanh long là cây trồng chính, đang tập trung phát triển thành cây chủ lực.

Điển hình Trung Quốc, từng là thị trường xuất khẩu thanh long lớn nhất của Việt Nam, luôn chiếm hơn 80% sản lượng hàng năm, những năm gần đây đã mở rộng diện tích trồng thanh long. Mới đây, Trung Quốc công bố trồng được 67.000 ha thanh long, sản lượng 1,6 triệu tấn, nhiều hơn Việt Nam cả về diện tích, sản lượng. "Đây là nguyên nhân xuất khẩu thanh long của Việt Nam mất dần ưu thế tại Trung Quốc", ông Nguyên nói.

Ngoài Trung Quốc, các nước Nam Mỹ như Peru, Mexico, nhất là Ecuador đã trồng nhiều thanh long. Họ áp dụng công nghệ thắp đèn để thanh long cho thu hoạch quanh năm. Có ưu thế về vị trí địa lý, chi phí logistics thấp hơn nhiều so với Việt Nam nên thanh long từ các nước này đã chiếm lĩnh thị trường Mỹ, EU, thu hẹp thị phần của thanh long Việt Nam.

Ấn Độ, trước đây thị trường này chiếm 8 - 10% kim ngạch xuất khẩu thanh long Việt Nam, cũng đang phát triển mạnh diện tích và đã trồng được 50.000 ha thanh long.

"Các vùng trồng thanh long gia tăng ở nhiều khu vực trên thế giới. Họ nghiên cứu thêm những giống thanh long có chất lượng cao, đây là áp lực rất lớn với thanh long Việt Nam", ông Nguyên nói.

Để tăng cường xuất khẩu chính ngạch, thanh long cần phải đáp ứng các tiêu chuẩn của nước nhập khẩu. Bên cạnh đó, đề xuất giải pháp giữ thị trường xuất khẩu thanh long, ông Đặng Phúc Nguyên cho rằng, các địa phương không mở rộng thêm diện tích trồng mới; chỉ thay thế các vườn thanh long già cỗi để có năng suất, chất lượng trái tốt hơn. Các địa phương, doanh nghiệp cũng cần hướng dẫn người dân nâng cao kỹ thuật canh tác, đảm bảo tuân thủ quy định của thị trường nhập khẩu, tránh tình trạng bị nâng tỉ lệ kiểm tra như EU đang áp dụng.

"Bên cạnh sản phẩm nước ép, sấy khô hiện nay, các doanh nghiệp, nhà khoa học nghiên cứu thanh long để chế biến thanh long thành sản phẩm mỹ phẩm phục vụ làm đẹp như mặt nạ , kem dưỡng da… cho tiêu dùng trong nước và xuất như các nước Nam Mỹ đang làm", ông Nguyên nói.

Trúc Chi (t/h)