Sáng 19/12, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính và Đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam đã về tới Hà Nội, kết thúc tốt đẹp chuyến công tác dự Hội nghị Cấp cao kỷ niệm 50 năm quan hệ ASEAN - Nhật Bản và tiến hành các hoạt động song phương tại Nhật Bản từ ngày 15-18/12 theo lời mời của Thủ tướng Nhật Bản Kishida Fumio. Nhân dịp này, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Đỗ Hùng Việt đã trả lời phỏng vấn báo chí về kết quả chuyến công tác của Thủ tướng.
PV: Xin Thứ trưởng cho biết ý nghĩa và kết quả của Hội nghị Cấp cao kỷ niệm (CCKN) 50 năm quan hệ ASEAN-Nhật Bản?
Thứ trưởng Ngoại giao Đỗ Hùng Việt: Với khẩu hiệu “Tình hữu nghị vàng, những cơ hội vàng”, Hội nghị Cấp cao ASEAN – Nhật Bản vừa qua có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong bối cảnh hai bên kỷ niệm 50 năm thiết lập quan hệ. Đây là “thời điểm vàng” để các nhà lãnh đạo ASEAN và Nhật Bản cùng nhìn lại quá trình hợp tác trong 05 thập kỷ vừa qua, từ đó đề ra tầm nhìn và định hướng phát triển, tạo thêm xung lực mới cho quan hệ, phù hợp với tầm mức mối quan hệ Đối tác Chiến lược Toàn diện vừa được nâng cấp kể từ tháng 9 năm nay.
Trước những diễn biến phức tạp của tình hình quốc tế và khu vực, Hội nghị lần này cũng là dịp để người dân ASEAN và Nhật Bản, cũng như khu vực và thế giới hiểu rõ hơn về giá trị và đóng góp quan trọng của quan hệ ASEAN-Nhật Bản đối với và hòa bình, hợp tác và phát triển trong khu vực.
Có thể nói rằng Hội nghị CCKN đã thành công tốt đẹp với những kết quả đáng chú ý.
Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Đỗ Hùng Việt. Ảnh BNG
Thứ nhất, ASEAN và Nhật Bản đã cùng đề cao vai trò và giá trị của mối quan hệ hai bên; thống nhất tăng cường phối hợp trong xây dựng một cấu trúc khu vực mở dựa trên luật lệ để đóng góp vào việc duy trì, thúc đẩy hòa bình, ổn định và thịnh vượng chung ở khu vực.
Thứ hai, ASEAN và Nhật Bản đạt nhất trí cao về các biện pháp hợp tác “đồng kiến tạo” kinh tế và xã hội tương lai, đẩy mạnh thương mại và đầu tư đi đôi với củng cố các chuỗi cung ứng, tạo thuận lợi hơn cho hàng hóa xuất khẩu vào thị trường của nhau, thúc đẩy hơn nữa các lĩnh vực hợp tác mới nổi, nhiều tiềm năng như kinh tế xanh, kinh tế số, kinh tế tuần hoàn... Phía Nhật Bản cũng cam kết hỗ trợ các doanh nghiệp ở khu vực tham gia sâu rộng hơn vào chuỗi cung ứng của doanh nghiệp Nhật Bản nói riêng và chuỗi cung ứng toàn cầu nói chung.
Hai bên cũng nhất trí sẽ dành ưu tiên cao hơn cho hợp tác văn hóa-xã hội và giao lưu nhân dân; tăng cường trao đổi giáo dục, hợp tác phát triển nguồn nhân lực, du lịch, môi trường, quản lý thiên tai, biến đổi khí hậu, chuyển đổi năng lượng, quản lý và sử dụng bền vững tài nguyên thiên nhiên… ASEAN đánh giá cao việc Nhật Bản công bố khoản hỗ trợ 40 tỷ Yên cho các chương trình giao lưu nhân dân trong 10 năm tới, 15 tỷ Yên cho chương trình trao đổi cán bộ nghiên cứu và nghiên cứu quốc tế chung và cam kết sẽ huy động 35 tỷ USD trong vòng 5 năm tới từ các quỹ công - tư để thúc đẩy hợp tác kết nối, hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ, chuyển đổi số, chuyển đổi năng lượng, ứng phó biến đổi khí hậu…
Thứ ba, Lãnh đạo hai bên thống nhất làm sâu sắc hơn nữa hợp tác chính trị-an ninh, phát huy vai trò trung tâm của ASEAN, tăng cường phối hợp trên các vấn đề quốc tế nhằm chung tay ứng phó với các thách thức khu vực và toàn cầu. Trong đó, hai bên tái khẳng định tầm quan trọng của tôn trọng luật pháp quốc tế, nhấn mạnh giải quyết tranh chấp bằng biện pháp hoà bình, bảo đảm hoà bình, ổn định, an ninh, an toàn, tự do hàng hải và hàng không ở Biển Đông. Nhật Bản khẳng định ủng hộ nỗ lực của ASEAN triển khai đầy đủ và hiệu quả Tuyên bố DOC và sớm hoàn tất Bộ Quy tắc COC hiệu lực, hiệu quả, phù hợp luật pháp quốc tế, nhất là UNCLOS 1982.
Kết thúc Hội nghị, các Lãnh đạo ASEAN và Nhật Bản đã nhất trí thông qua “Tuyên bố Tầm nhìn về Quan hệ Hữu nghị và Hợp tác ASEAN-Nhật Bản: Đối tác tin cậy” và “Kế hoạch triển khai Tuyên bố tầm nhìn” làm cơ sở để triển khai quan hệ ĐTCLTD ASEAN-Nhật Bản thời gian tới.
PV: Sự tham gia và đóng góp của đoàn Việt Nam tại Hội nghị là gì thưa Thứ trưởng?
Thứ trưởng Ngoại giao Đỗ Hùng Việt: Ngay từ khi khởi xướng, Việt Nam đã luôn ủng hộ đề xuất của Nhật Bản về tổ chức Hội nghị CCKN 50 năm quan hệ ASEAN-Nhật Bản. Việt Nam đã tham gia chủ động, tích cực, đóng góp quan trọng vào thành công chung của Hội nghị, cả trong quá trình chuẩn bị, xây dựng chương trình nghị sự, cũng như trong phát biểu thảo luận tại Hội nghị. Đặc biệt, các phát biểu sâu sắc, toàn diện vừa mang tính tổng hợp, đúc kết 50 năm quan hệ vừa mang tầm chiến lược trong đề xuất định hướng tương lai quan hệ được các nước đánh giá cao.
Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã đề cao ý nghĩa lịch sử của Hội nghị, đánh giá cao tinh thần đoàn kết và hợp tác giữa ASEAN và Nhật Bản giúp vượt qua những thời điểm khó khăn, thử thách xuyên suốt nửa thế kỷ qua. Thủ tướng Chính phủ đã đề xuất 3 phương hướng lớn để quan hệ ASEAN-Nhật Bản trở thành hình mẫu, nhân tố tích cực, đóng vai trò quan trọng vào bảo đảm môi trường hòa bình, ổn định, cùng phát triển ở khu vực.
Thủ tướng Chính phủ đề nghị hai bên tăng cường hợp tác chiến lược, cùng xây dựng cấu trúc khu vực mở, bao trùm, dựa trên luật lệ, với ASEAN đóng vai trò trung tâm; khuyến khích Nhật Bản tiếp tục tích cực hỗ trợ các nước tiểu vùng Mekong ứng phó hiệu quả với các thách thức an ninh phi truyền thống, sớm khởi động lại cơ chế hợp tác Mekong, ưu tiên thúc đẩy các chương trình, dự án hỗ trợ phát triển bền vững trên tinh thần “không để ai bị bỏ lại phía sau”.
Thủ tướng Chính phủ nhấn mạnh nhu cầu đầu tư cho nhân tố con người, hoan nghênh các hoạt động trao đổi văn hóa, giao lưu nhân dân trong khuôn khổ “đối tác từ trái tim đến trái tim” ASEAN-Nhật Bản và đề nghị cần cụ thể hóa thành các dự án, chương trình, kế hoạch hợp tác thiết thực.
Thủ tướng Chính phủ cũng nhấn mạnh 4 kết nối, trong đó đề nghị hai bên tăng cường kết nối về kinh tế - thương mại, đầu tư coi đây là trọng tâm và động lực phát triển của quan hệ ĐTCLTD ASEAN – Nhật Bản; đẩy mạnh kết nối về cơ sở hạ tầng, nhất là hạ tầng chiến lược; mở rộng kết nối trong các lĩnh vực mới, nhất là đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, kinh tế tri thức và nông nghiệp thông minh…, đưa các lĩnh vực này trở thành sức sống mới cho hợp tác ASEAN-Nhật Bản; ưu tiên kết nối thực hiện các mục tiêu về phát triển bền vững, không hy sinh tiến bộ, công bằng xã hội và môi trường để chạy theo tăng trưởng đơn thuần.
Nhân dịp này, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính cũng đã tham dự Hội nghị Thượng đỉnh đầu tiên giữa các Lãnh đạo ASEAN và Nhật Bản về “Cộng đồng phát thải ròng bằng 0 Châu Á” (AZEC); đưa ra thông điệp mạnh mẽ về sự quyết tâm và hành động quyết liệt của Việt Nam trong thực hiện các cam kết đề ra, trong đó có chủ động tăng cường hợp tác nhằm đạt được cả ba mục tiêu là giảm phát thải các-bon, bảo đảm an ninh năng lượng và tăng trưởng kinh tế tại Châu Á.
PV: Xin Thứ trưởng cho biết những đánh giá về kết quả, những điểm nổi bật trong các hoạt động song phương của Thủ tướng Chính phủ tại Nhật Bản?
Thứ trưởng Ngoại giao Đỗ Hùng Việt: Chuyến công tác Nhật Bản của Thủ tướng Chính phủ là hoạt động quan trọng khép lại một năm hết sức sôi động kỷ niệm 50 năm quan hệ Việt Nam – Nhật Bản và được tiến hành chỉ 2 tuần sau khi hai nước nâng cấp quan hệ lên Đối tác chiến lược toàn diện vì hòa bình và thịnh vượng tại châu Á và trên thế giới.
Có lẽ điều lớn nhất có thể cảm nhận được qua chuyến thăm chính là bầu không khí chân thành, tình cảm, tin cậy, thực chất và hiệu quả trong quan hệ hai nước. Đồng thời, chuyến thăm của Thủ tướng Chính phủ đã đạt nhiều kết quả thực chất, quan trọng.
Trước hết, chuyến công tác làm sâu sắc hơn nữa tin cậy chính trị, củng cố quan hệ cá nhân tốt đẹp với lãnh đạo chính giới của Nhật Bản, đồng thời là bước triển khai đầu tiên đối với việc cụ thể hóa khuôn khổ hợp tác mới.
Hai là, chuyến công tác đạt nhiều kết quả nổi bật, thực chất trong hợp tác kinh tế song phương, thúc đẩy hợp tác liên kết kinh tế đi vào chiều sâu. Hai bên cùng nhất trí mở rộng hợp tác bảo đảm an ninh kinh tế, chú trọng thúc đẩy tăng cường sự tham gia của doanh nghiệp Việt Nam vào chuỗi cung ứng toàn cầu của doanh nghiệp Nhật Bản, đặc biệt trong các lĩnh vực sản xuất ô tô, điện tử, thiết bị y tế, dệt may... Thủ tướng Kishida, lãnh đạo các giới Nhật Bản đều tiếp tục khẳng định hỗ trợ Việt Nam thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa thành công, xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ.
Tại diễn đàn kinh tế Việt Nam – Nhật Bản với sự tham gia của hơn 500 doanh nghiệp tiêu biểu của Nhật Bản, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã truyền tải thông điệp đề nghị doanh nghiệp Nhật Bản tăng cường đầu tư hơn nữa vào Việt Nam, đồng thời chứng kiến các Bộ, ngành và doanh nghiệp hai nước trao đổi hơn 30 văn kiện hợp tác, trị giá gần 3 tỷ USD, tập trung vào các lĩnh vực quan trọng như tài chính, giáo dục, y tế, đầu tư khu công nghiệp...
Nỗ lực làm sôi động hơn hợp tác ODA của hai nước cũng đạt kết quả cụ thể, thực chất khi hai Thủ tướng chứng kiến trao đổi văn bản ký kết 3 dự án hợp tác ODA với tổng trị giá hơn 200 triệu USD, góp phần đưa tổng giá trị hợp tác ODA giữa hai nước trong năm 2023 đạt hơn 100 tỷ yên (tương đương gần 800 triệu USD), cao nhất kể từ năm 2017; đồng thời khẳng định việc sớm triển khai các dự án ODA mới của Nhật Bản với tính ưu đãi cao, thủ tục đơn giản, linh hoạt trong các lĩnh vực Việt Nam có nhu cầu, nhất là trong xây dựng hạ tầng chiến lược.
Tại các cuộc tọa đàm với lãnh đạo các tập đoàn hàng đầu của Nhật Bản, giới kinh tế Nhật Bản đánh giá cao sự phát triển, ổn định của kinh tế Việt Nam cũng như triển vọng kinh doanh và đầu tư tại Việt Nam, sẵn sàng đầu tư, mở rộng kinh doanh trong các lĩnh vực Việt Nam ưu tiên, đề xuất một số biện pháp cụ thể nhằm tiếp tục cải thiện môi trường đầu tư, nâng cao năng lực cạnh tranh của thị trường Việt Nam.
Ba là, chuyến công tác đã góp phần thúc đẩy liên kết nguồn nhân lực, tăng cường hợp tác địa phương và giao lưu nhân dân hai nước. Trong dịp này, Chính phủ Việt Nam đã lần đầu tiên chủ trì, tổ chức hội nghị xúc tiến lao động tại nước ngoài với sự tham dự của hơn 200 doanh nghiệp hai phía và gần 200 người lao động Việt Nam. Qua đó, một mặt chúng ta thúc đẩy hợp tác hơn nữa giữa hai bên trong lĩnh vực quan trọng và còn nhiều tiềm năng này, mặt khác thể hiện sự quan tâm sâu sắc của lãnh đạo Đảng và Nhà nước đối với người lao động Việt Nam tại Nhật Bản nói riêng và trên toàn thế giới nói chung.
Về hợp tác địa phương và giao lưu nhân dân, Thủ tướng Chính phủ đã thăm tỉnh Gunma ngay sau khi đến Nhật Bản và như Thủ tướng nói “đây là vùng đất địa linh nhân kiệt”, quê hương của 4 Thủ tướng Nhật Bản. Thủ tướng cũng đã tiếp Thống đốc 5 tỉnh của Nhật Bản và qua đó thúc đẩy, khuyến khích các địa phương hai nước tăng cường hợp tác không chỉ về đầu tư, thương mại, lao động, giao lưu văn hóa mà còn đẩy mạnh thiết lập các cơ sở sản xuất của Nhật Bản hay các trung tâm nghiên cứu mới của Nhật Bản tại các địa phương của Việt Nam.
Bốn là, chuyến công tác đã mở ra cơ hội hợp tác giữa hai nước trong các lĩnh vực mới như chuyển đổi năng lượng, chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo... Các doanh nghiệp Nhật Bản quan tâm cao đến các chính sách, nhu cầu của Việt Nam và cam kết mạnh mẽ về thúc đẩy đầu tư, hợp tác với Việt Nam trong lĩnh vực mới. Hơn một nửa số văn kiện ký kết giữa các Bộ, ngành, địa phương, doanh nghiệp hai nước tại Diễn đàn kinh tế Việt Nam – Nhật Bản thuộc các lĩnh vực hợp tác mới, bao gồm xây dựng thành phố thông minh, chuyển đổi xanh, chuyển đổi số, logistics, ứng dụng trí tuệ nhân tạo, robot... Đây có thể là bước khởi đầu cho một làn sóng đầu tư của doanh nghiệp Nhật Bản vào các lĩnh vực mới tại Việt Nam trong tương lai gần.
Những kết quả thiết thực của chuyến công tác và các hoạt động song phương của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính tại Nhật Bản lần này là hoạt động cấp cao quan trọng để khép lại năm 2023, năm kỷ niệm 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam – Nhật Bản thành công rực rỡ với khoảng 500 sự kiện tổ chức tại cả hai nước.
Xin cảm ơn Thứ trưởng!
