Đắm mình trong không gian văn hóa đặc sắc của Giá đồng đầu xuân

Phạm Trọng Tùng
Thứ 2, 20/02/2023 | 07:57
0
Giữa tiết xuân tươi mới, trong không gian linh thiêng hương trầm khói tỏa, những giá đồng ngày xuân thường mang đến cảm giác thăng hoa đặc biệt.
Văn hoá - Đắm mình trong không gian văn hóa đặc sắc của Giá đồng đầu xuân

Trong không khí những ngày đầu xuân, thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt với nghi lễ hầu đồng là hình thức diễn xướng tâm linh thường diễn ra ở các điện, đền, phủ.

Văn hoá - Đắm mình trong không gian văn hóa đặc sắc của Giá đồng đầu xuân (Hình 2).

Nghi lễ hầu đồng rất nhiều tiết lễ, cách thức, quy mô và thời điểm của từng nghi lễ ở mỗi nơi khác nhau và mang ý nghĩa khác nhau. Theo đó, trong một năm sẽ có 4 tiết lễ chính, bao gồm: Tiết lễ hầu thượng nguyên (tháng Giêng) nhằm cầu an cho cả năm; Tiết lễ hầu vào hè (tháng tư) nhằm cầu mong sự mát mẻ, tránh ôn dịch; Tiết hầu ra hè (tháng Bảy) cầu bình an khang thái; và Tiết hầu tất niên tạ Phật Thánh đã phù trợ trong một năm qua.

Văn hoá - Đắm mình trong không gian văn hóa đặc sắc của Giá đồng đầu xuân (Hình 3).

Với ý nghĩa đó, tiết lễ hầu Thượng nguyên hay còn gọi là vấn hầu đồng đầu năm rất được coi trọng và được các thành đồng (người có căn số hầu bóng) tổ chức rất chu đáo, trọng thị. 

Văn hoá - Đắm mình trong không gian văn hóa đặc sắc của Giá đồng đầu xuân (Hình 4).

Những ngày đầu xuân, về với Quần thể Di tích Lịch sử - Văn hóa Phủ Dầy (xã Kim Thái, huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định) - vốn được xem là Trung tâm của tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ, du khách sẽ được hòa mình vào không gian văn hóa tâm linh đầy sắc màu của những canh hầu đầu xuân. 

Văn hoá - Đắm mình trong không gian văn hóa đặc sắc của Giá đồng đầu xuân (Hình 5).

Trong không gian văn hóa tâm linh Phủ chính Tiên Hương (Phủ Dầy), thanh đồng, Nghệ nhân ưu tú Trần Thị Huệ – Thủ nhang Phủ chính Tiên Hương chia sẻ: "Tết đến, xuân về, chúng ta đều cầu mong những điều an lành. Đối với những người có niềm tin về tâm linh thì khóa lễ hầu đồng đầu năm rất quan trọng. Khóa lễ Thương Nguyên không chỉ mang ý nghĩa cầu mong điều tốt đẹp, mà còn thể hiện tấm lòng thành kính với Phật, Thánh".

Văn hoá - Đắm mình trong không gian văn hóa đặc sắc của Giá đồng đầu xuân (Hình 6).

Để tổ chức được một khóa lễ đầu năm, các Thanh đồng phải dày công chuẩn bị đồ lễ. Vật phẩm cơ bản gồm: trầu, cau, xôi, thịt, hoa quả, rượu, thuốc, vàng mã và những đồ lễ khác tùy theo văn hóa, tập, vùng miền.

Văn hoá - Đắm mình trong không gian văn hóa đặc sắc của Giá đồng đầu xuân (Hình 7).

"Lo khóa lễ thì vất vả thật nhưng tôi coi đó là bổn phận và trách nhiệm của mình trong việc hầu Thánh. Mỗi lần vào khóa lễ tôi đều cảm thấy rất vui vẻ, mọi mệt mỏi đều tan biến hết. Đặc biệt là khóa lễ đầu năm tạo cho tôi tâm thái an vui. Đầu năm chúng ta phấn khởi thì cả năm mọi việc sẽ suôn sẻ", Nghệ nhân ưu tú Trần Thị Kim Huệ chia sẻ.

Văn hoá - Đắm mình trong không gian văn hóa đặc sắc của Giá đồng đầu xuân (Hình 8).

Ấn tượng đầu tiên đối với người xem là các trang phục được sử dụng trong mỗi giá đồng. (Trong hình là trang phục trong giá Chầu Đệ tam với khăn áo màu trắng cầm quạt trắng lấp lánh tượng trưng cho miền Thoải Phủ.)

Văn hoá - Đắm mình trong không gian văn hóa đặc sắc của Giá đồng đầu xuân (Hình 9).

Ngoài trang phục thì trang sức và các vật đi kèm như quạt, khăn đội đầu, mũ, hài trong buổi lễ hầu đồng cũng được gia công theo truyền thống.

Văn hoá - Đắm mình trong không gian văn hóa đặc sắc của Giá đồng đầu xuân (Hình 10).

Ngoài ra, nghệ thuật trang điểm tinh tế, sự khéo léo phối hợp nhịp nhàng của hầu dâng phụ giúp cho thanh đồng chuẩn bị, thay đổi khăn áo cũng góp phần vào sự thành công của giá đồng.

Văn hoá - Đắm mình trong không gian văn hóa đặc sắc của Giá đồng đầu xuân (Hình 11).

Một điểm ấn tượng với người xem là các điệu múa của thanh đồng được thay đổi đa dạng theo các giá hầu. Các giá Quan Lớn thường có các điệu múa cờ, múa kiếm, long đao, kích… Giá của các Chầu Bà thì múa quạt, múa mồi, múa tay không. Giá Ông Hoàng có múa khăn tấu, múa tay không, múa cờ. Đẹp mắt và được yêu thích nhất là giá các Cô múa quạt, múa hoa, múa chèo đò, múa thêu thùa, múa khăn lụa, múa đàn…

Văn hoá - Đắm mình trong không gian văn hóa đặc sắc của Giá đồng đầu xuân (Hình 12).

Bên cạnh nghệ thuật hình ảnh, người xem còn đắm chìm trong âm nhạc và lời hát văn mượt mà lại cuốn hút, tạo cảm xúc rộn ràng với những người tham dự.

Văn hoá - Đắm mình trong không gian văn hóa đặc sắc của Giá đồng đầu xuân (Hình 13).

Trong âm nhạc rộn rã, giọng hát văn ngọt ngào cùng khói hương huyền ảo, những bước chân, động tác múa của thanh đồng thoăn thoắt nhịp nhàng.

Văn hoá - Đắm mình trong không gian văn hóa đặc sắc của Giá đồng đầu xuân (Hình 14).

Đông đảo người dân và du khách để trải nghiệm lễ hầu đồng đầu năm với mong ước một năm mới tốt đẹp. 

Văn hoá - Đắm mình trong không gian văn hóa đặc sắc của Giá đồng đầu xuân (Hình 15).

Nghi lễ diễn ra theo thứ tự Thánh giáng từ cao đến thấp nên các điệu múa cũng đi từ sự uy nghi tới uyển chuyển sang tươi vui nhí nhảnh, càng về cuối càng thu hút người xem.

Văn hoá - Đắm mình trong không gian văn hóa đặc sắc của Giá đồng đầu xuân (Hình 16).

Trong các vấn hầu chứa đựng rất nhiều giá trị truyền thống của người Việt, những lời văn, nghi thức trong khóa lễ đã phần nào lột tả văn hóa của các dân tộc Việt Nam.

Văn hoá - Đắm mình trong không gian văn hóa đặc sắc của Giá đồng đầu xuân (Hình 17).

Ngoài ra, vấn hầu đồng đầu năm còn góp phần lan tỏa Tín ngưỡng thờ Mẫu. Bởi đầu năm, nhiều người thường đi lễ tại các đền, phủ mà những nơi đó là địa điểm diễn xướng hầu đồng.

Văn hoá - Đắm mình trong không gian văn hóa đặc sắc của Giá đồng đầu xuân (Hình 18).

Tất cả những yếu tố trong nghi lễ hầu đồng, hát văn mang tới nét độc đáo từ sự tinh tế của nghệ thuật âm nhạc, trang phục và diễn xướng sân khấu dân gian đến nét huyền bí tâm linh được coi là nghi thức tiêu biểu nhất của thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu. 

Thăm đền thiêng thờ "vị Thánh thuốc Nam” Tuệ Tĩnh

Thứ 6, 17/02/2023 | 14:36
Đền Bia thuộc huyện Cẩm Giàng, tỉnh Hải Dương, là nơi thờ đại Danh y, Thiền sư Tuệ Tĩnh, người có công mở đầu và đóng góp lớn cho nền y dược cổ truyền dân tộc.

Về Hải Dương, chiêm bái ngôi đền thiêng thờ thân phụ Đức Thánh Trần

Thứ 4, 15/02/2023 | 09:24
Đền Cao An Phụ không chỉ độc đáo ở nét đẹp văn hóa tâm linh, mà ở đó còn là sự hiện hữu của những nét kiến trúc và thiên nhiên kỳ thú của non nước xứ Đông.

Chiêm ngưỡng tượng Đức Thánh Trần trên núi cao nhất cả nước

Thứ 2, 13/02/2023 | 14:51
Tượng đài Hưng Đạo Đại Vương đứng sừng sững trên trên ngọn núi thuộc dãy An Phụ, tư thế hiên ngang, toát lên thần thái, khí phách đại diện cho một dân tộc tự cường.
Cùng tác giả

Người dân thích thú check in bên đường hoa phong linh rực vàng

Thứ 7, 02/03/2024 | 17:40
Những ngày đầu Xuân, cung đường hoa phong linh vàng rực tại Hà Đông, Hà Nội đang trở thành điểm đến thu hút đông đảo người dân và du khách.

Dòng người tiễn biệt "báu vật nhân văn" thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu

Thứ 6, 01/03/2024 | 19:28
Hàng dài người đã tiễn biệt đại lão đồng đền Phủ Dầy Trần Thị Duyên - "báu vật nhân văn" của thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu về nơi an nghỉ cuối cùng.

Hoa lê rừng xuống phố hút khách sau Tết

Thứ 4, 28/02/2024 | 16:21
Sau Tết Nguyên đán, để thay thế đào, quất,… người dân lại chuyển sang chọn hoa lê rừng để trang trí nhà.

Xử lý hàng loạt xe chở hàng cồng kềnh

Thứ 4, 28/02/2024 | 16:18
Ngày 28/2, Cảnh sát giao thông Hà Nội đã tiến hành xử lý hàng loạt xe ba gác, xe tự chế, xe chở hàng cồng kềnh.

Hà Nội: Xử lý hơn 100 vi phạm giao thông từ Zalo

Thứ 3, 27/02/2024 | 14:05
Ngày 27/2, Phòng CSGT (Công an thành phố Hà Nội) cho biết, từ đầu năm 2024 đến nay, qua trang Zalo, đơn vị đã xử phạt đối với 109 trường hợp vi phạm.
Cùng chuyên mục

Lucie và Tuấn Dương trình làng đội hình “tắc kè hoa”

Thứ 2, 29/04/2024 | 21:01
Phong thái điềm đạm đã giúp Lucie và Tuấn Dương nhanh chóng chiêu mộ được sáu thí sinh về đội.

“Nam thần trong mơ” của bao người, từng phải phẫu thuật 20 lần vì tai nạn giờ ra sao?

Thứ 2, 29/04/2024 | 20:00
Với ngoại hình điển trai cùng nhiều vai diễn ấn tượng, nhưng khi đang ở đỉnh cao của sự nghiệp thì nam diễn viên này gặp phải tai nạn bất ngờ và đã phải trải qua 20 lần phẫu thuật năm 2017.

Nghệ sĩ Vân Dung: Hạnh phúc khi có con trai nối nghiệp

Thứ 2, 29/04/2024 | 07:20
Nghệ sĩ Vân Dung không chỉ gây ấn tượng với khán giả qua hình ảnh một nghệ sĩ hài vô cùng duyên dáng và tài năng mà còn có cuộc sống riêng nhiều người mơ ước.

"Những cuộc trà trên căn gác cũ" - Vết khắc trên từng kỷ niệm

Chủ nhật, 28/04/2024 | 18:43
Sách của anh mở ra những điều từ cuộc trà trên căn gác cũ, mà ở đó là những gương mặt thân quen và không gian không xô bồ, bụi bặm như phố phường. Và đó là điều mà một kẻ muốn biết về Hà Nội như tôi luôn thấy háo hức.

Nhà sản xuất Janet Ngô: "Chỉ có người Việt mới hiểu lịch sử của họ tốt nhất"

Chủ nhật, 28/04/2024 | 14:00
Janet Ngô là người gốc Việt, lớn lên ở Úc. Chị trở về nước theo tiếng gọi thôi thúc từ niềm đam mê văn hóa, lịch sử dân tộc.
     
Nổi bật trong ngày

Bản tin 29/4: Học sinh Tp.HCM đăng ký nguyện vọng vào lớp 10 từ ngày 3/5

Thứ 2, 29/04/2024 | 06:10
Học sinh Tp.HCM đăng ký nguyện vọng vào lớp 10 từ ngày 3/5; Bé trai 8 tháng suýt tử vong do hóc cuống trái xoài...

Không khí lạnh sắp tràn về, chấm dứt đợt nắng nóng kỷ lục chưa từng có trong 10 năm qua

Thứ 2, 29/04/2024 | 09:01
Dự báo đợt không khí lạnh yếu sắp tràn về vào ngày 1/5 chấm dứt chuỗi ngày nắng như đổ lửa trên cả 3 miền đất nước, trời dịu mát, nền nhiệt hạ liền 8 độ.

Dự báo thời tiết ngày 29/4/2024: Bước vào nắng nóng "hiếm có"

Thứ 2, 29/04/2024 | 05:00
Tin tức dự báo thời tiết mới nhất trong hôm nay (29/4). Cập nhật tin tức dự báo thời tiết nhanh và chính xác nhất trên Người Đưa Tin.