"Thần khuyển" bảo vệ dân làng
Chúng tôi tìm về thôn Thượng (xã Viên Nội, huyện Ứng Hòa, TP. Hà Nội), nằm sát con đường lớn trải nhựa, ngay lối vào làng đã thấy cặp chó đá án ngữ sừng sững hai bên, hướng nhìn thẳng ra đường. Nhìn cặp chó đá rất oai phong và hùng dũng, điều này càng khiến chúng tôi tin vào sự linh thiêng và câu chuyện về những tên trộm, toán cướp có ý định vào làng làm một mẻ nhìn thấy hai "ông khuyển" trong đêm tối mà giật mình kinh hãi từ bỏ ý định ra về.
Cụ Duyên và cặp chó đá ở cổng làng Thượng (Ảnh: Thiên Vũ).
Cụ Kim Văn Duyên, 81 tuổi, người trông nom và hương khói đình làng Thượng vẫn còn khá minh mẫn, hỏi những chuyện từ ngày xửa ngày xưa, cụ vẫn kể vanh vách. Cụ Duyên cho biết: "Tôi được các cụ kể lại bởi cặp chó đá trấn giữ đầu làng có từ rất lâu rồi, khoảng trên 300 năm. Chúng được tạc bằng đá xanh nguyên khối với những đường nét hoa văn rất cầu kỳ và công phu từ những phần nhỏ nhất như đuôi, tai, mắt,.. Cặp chó đá có chiều cao gần 1m, khối lượng mỗi con nặng khoảng 3 tạ do một người trong làng cung tiến mang tận từ Thanh Hóa ra.
Theo thời gian và mưa nắng bào mòn, cặp chó đá đã phần nào bị hư hại và những nét văn hoa chỉ còn lại mờ mờ. Từ lâu, dân làng tôi đã coi đây như một linh vật có giá trị văn hóa độc đáo của làng, như một phần không thể thiếu trong đời sống sinh hoạt. Có người am hiểu về văn hóa cho rằng, những đường nét khắc trên cặp chó đá này thuộc kiến trúc, điêu khắc từ thời Lê".
Ngày nay, cụ Duyên và nhiều cao niên trong làng vẫn nhớ ngày giặc Pháp kéo về càn quét, đốt phá làng. Chuyện kể một tên lính Pháp nhìn thấy cặp chó đá do sợ hãi đã giương súng bắn vào phần đầu con bên trái dẫn đến bị biến dạng. Theo một cao niên trong làng, cặp chó đá được người cung tiến đặt ngay tại cổng đình làng nằm ở ngoài đê. Sau này khi đình được chuyển vào trong làng cho tiện việc trông nom và hương khói, cặp chó đá vì thế cũng được chuyển vào theo. Qua thời gian, dân làng quyết định không đặt cặp chó đá ở cổng đình nữa mà đặt ở ngay đầu làng với mong muốn chúng sẽ trấn giữ, bảo vệ dân làng và ước vọng về sự yên bình và thịnh vượng.
Sự thật không phải ngẫu nhiên dân làng chuyển cặp chó đá ra đầu làng mà liên quan đến một sự kiện. Vào khoảng năm 1946, chính phủ cách mạng lâm thời có sơ tán một kho hàng bí mật về cất giữ tại làng. Không biết bằng cách nào một toán trộm biết có hàng gì đó quý hiếm đang cất giữ trong làng đã lên kế hoạch cướp kho. Ngày chúng kéo ô tô về làng với đầy đủ trang bị vũ khí, trong khi đó lực lượng bảo vệ kho vừa yếu, lại thiếu nên đã đánh kẻng báo cho cả làng cùng bảo vệ kho. Tiếng kẻng vang lên, dân làng nhanh chóng cầm vũ khí, quốc xẻng bao vây toán cướp hòng không cho chúng chạy thoát. Một lực lượng khác được huy động khiêng cặp chó đá đặt trước và sau ô tô bọn chúng và bố trí nhiều chướng ngại vật khác nhằm cản lối. Đánh đuổi bọn cướp thành công, dân làng họp bàn và thống nhất rằng, vị trí cổng làng cần phải có vật gì trấn giữ nên quyết định đặt cặp chó đá yên vị từ đó đến nay.
Trải qua bao thăng trầm của lịch sử, cặp chó đá trấn giữ đầu làng Thượng vẫn như những vị thần bảo vệ dân làng (Ảnh: Thiên Vũ).
Chuyện chó đá bị mất “tìm đường” về làng
Chuyện về cặp chó đá làng Thượng hiển linh đuổi cướp được nhiều người đồn thổi và thêm thắt có khả năng xua đuổi tà ma, ngăn chặn tai ương đã khiến nhiều tên trộm nhòm ngó cặp "thần khuyển" canh cổng làng này. Theo cụ Nguyễn Thị Hạ, ở thôn Thượng, cách đây gần 7 năm, vào một đêm tối, trời lại mưa phùn, bọn trộm đã dùng hẳn loại ô tô có cẩu đào trộm con chó đá bên phải nguyên vẹn của làng đi mà không hề bị phát hiện. Sáng tinh mơ hôm sau, một người dân trong làng đi chợ sớm tá hỏa khi phát hiện một "ông thần" giữ của của làng đã bị đánh cắp. Cả làng xôn xao, ai cũng nhao đến xem cụ thể thế nào. Câu chuyện nhanh chóng trở thành chủ đề bàn tán khắp trong thôn ngoài xã.
Người dân đã báo cáo sự việc với chính quyền địa phương và chia nhau phải tìm kiếm bằng được bởi không thể để cặp chó đá bị khuyết, dân làng sẽ gặp chuyện chẳng lành. Gần một năm nỗ lực tìm kiếm của cả dân làng gần như vô vọng. May mắn thay, có một người phụ nữ lấy chồng ở huyện bên khi về làng chơi biết chuyện đã kể cho các cụ trong làng nghe chuyện về một con chó đá của một gia đình ở gần nhà chồng chị mới mua về. Ngay ngày hôm sau, các cụ trong làng tìm đến tận nơi để xem thực hư thế nào. Vui mừng khôn xiết, đến gần các cụ nhận ra đây chính là "thần khuyển" của làng. Người mua con chó đá này thấy đẹp, nên đã chịu chi một khoản tiền khá lớn mua về. Sau khi biết chuyện, người này đã sẵn sàng làm lễ trả lại chó đá thiêng cho dân làng về lại vị trí cũ.
Dân làng vui mừng mở hội ăn mừng tìm lại được vật linh của làng. Và cũng từ đó, câu chuyện về cặp chó đá này càng được người trong làng ngoài xã đồn thổi về sự linh thiêng đến kỳ lạ của nó. Nhiều người truyền tai rằng con chó đi đến đâu, bán cho ai cũng mang lại sự phiền phức và tai ương bởi "ngài" đã trừng phạt. Người chủ cuối cùng mua lại cũng vậy, công việc làm ăn ngày càng thất bát và trong gia đình liên tục xảy ra những chuyện tai ương. Nhưng sau khi làm lễ đưa "cụ" về với làng thì việc làm ăn đã xuôi chèo mát mái và trong gia đình cũng yên ấm hơn.
Câu chuyện về cặp chó đá linh ở thôn Thượng càng thêm phần bí ẩn khi có hai thanh niên tai nạn mất mạng ngay tại cổng làng gần vị trí cặp chó đá. Khoảng một năm trước, có hai thanh niên đi xe máy đến đoạn đường cổng thôn Thượng bị ngã xe dẫn đến tử vong. Câu chuyện sẽ chẳng có gì ngoài một vụ tai nạn nhưng khi hỏi ra mọi người đều bất ngờ bởi cả hai đều sinh năm Tuất, nhiều người thêu dệt và cho rằng hai thanh niên này xấu số do hợp vía đã bị hai "cụ" chọn "rước đi".
Tuy nhiên, cụ Trần Văn Biên, Hội trưởng hội người cao tuổi xã Viên Nội cho rằng, câu chuyện mang đậm yếu tố ly kỳ về cặp chó đá thôn Thượng, bí ẩn xung quanh cái chết của hai thanh niên tuổi Tuất không có gì kỳ lạ. Cái chết của hai thanh niên chỉ là sự ngẫu nhiên bởi đoạn đê này trước đây chưa làm, đường rất khó đi nên xảy ra tai nạn. Chuyện chó đá mất rồi lại tìm thấy cũng không có gì là kỳ lạ, bí ẩn cả bởi người mua đã mua phải đồ ăn trộm nên việc trả lại là bình thường.
Thiên Vũ
