1. Bóng đá là môn chơi của thể lực. Chạy nhanh hơn đối phương, chạy nhiều hơn đối phương, bật cao hơn đối phương, tì đè được đối phương... giờ đã là những yếu tố cơ bản để một đội bóng có thể giành chiến thắng. Đẹp mắt là tốt, nhưng quan trọng là thắng.
Thế nên những gì chúng ta vừa được chứng kiến từ Brazil trước Nhật Bản là một lối chơi nặng về thể lực, nặng về chiến thuật hơn là những màn múa may quay cuồng, nhìn có vẻ đẹp mắt nhưng chẳng mang lại ích lợi gì. Brazil giờ đã rời xa điệu Samba đặc trưng của mình để đi tìm những chiến thắng.
Brazil đã thực dụng từ lâu. Năm 1994, họ có Romario và Bebeto khuấy động cầu trường Mỹ nhưng nhân vật trung tâm của lối chơi là một Dunga càn quét mặt sân để lấy bóng, Jorginho chơi hậu vệ phải và Taffarel chấn giữ cầu môn. Năm 2002, Brazil tới Nhật Bản & Hàn Quốc với chủ lực là nhóm "3R" (Ronaldo, Rivaldo, Ronaldinho), nhưng điểm ấn tượng nhất là họ vô địch với chỉ 4 lần để thủng lưới, và điểm nhấn là trận thắng "xấu xí" Thổ Nhĩ Kỳ 1-0 ở bán kết trong thế hơn người (nhờ pha ăn vạ nổi tiếng của Rivaldo).
Alberto Parreira lên thay Felipe Scolari và tìm cách khôi phục lại lối tấn công hoa mỹ của Brazil ở World Cup 2006, nhưng "hình vuông ma thuật" của ông (Ronaldo - Adriano - Kaka - Ronaldinho) thua Pháp ở tứ kết. Do hàng phòng ngự quá chắc chắn của Pháp cộng thêm sơ đồ thi đấu "không giống ai" của mình, Brazil chỉ dứt điểm đúng 1 lần vào khung thành của Barthez.
Carlos Dunga sau đó đưa Brazil trở lại với sự thực dụng, mà điển hình là sơ đồ 4-2-3-1 chỉ với 1 trung phong. Sơ đồ này giúp họ vô địch Copa America 2007 và Confed Cup 2009, nhưng lại để thua ở tứ kết World Cup 2010 trước Hà Lan, đội bóng thực dụng không kém.
Sau khi Dunga rời chức vụ, Mano Menezes tiếp tục lối chơi phòng ngự của Dunga, nhưng Brazil thua ở tứ kết Copa America 2011, buộc Menezes trở lại với phong cách Joga Bonito (bóng đá đẹp) truyền thống bằng việc gọi lại Marcelo, Hulk và Ronaldinho. Họ đã trải qua một chuỗi 10 trận bất bại ấn tượng trước thềm Olympic 2012, tuy nhiên sau chuỗi kết quả thất vọng, Menezes bị sa thải và Brazil trở lại với Scolari, HLV đã vô địch Thế giới năm 2002 bằng phong cách thực dụng.
2. Thời thế đã khác. Joga Bonito không thể mang lại những danh hiệu cho Brazil như trong kỷ nguyên của Pele. Sau World Cup 1970, Brazil đã bị áp đảo bởi lần lượt thứ bóng đá tổng lực của Hà Lan, catenaccio của Italia, lối đá sức mạnh của Đức và thậm chí một đội tuyển Ba Lan có trình độ kỹ thuật rất cao. Giai đoạn hơn 20 năm khô hạn ở Cúp Thế giới đã làm người Brazil thay đổi cách nhìn về bóng đá: Họ đã không còn những con người có thể vừa nhảy Samba vừa chiến thắng như Jairzinho, Garrincha hay Tostao năm xưa. Những Zico, Socrates cũng không thể làm được gì trong thời đại của mình, dù họ đá đẹp.
Và ngày nay, Brazil đã mất dần chất Samba. Trong đội hình của họ giờ toàn những lực sĩ hoặc "công nhân", mà điển hình như Hulk (cao 1m80, nặng 75kg), Fred (1m85, 75kg) hay Luiz Gustavo (1m87, 80kg). Neymar được cho là chất Samba hiếm hoi còn sót lại, quá ít ỏi. Selecao đã "Âu hóa" rất nhiều, và CĐV của họ phải hài lòng với những gì đang có.
3. Sự tiến hóa của bóng đá đặt Brazil vào một tình thế phải lựa chọn giữa sự lãng mạn nhưng ít hiệu quả và sự thực dụng mà có chiến thắng. Khi mà hai lần vô địch World Cup gần nhất Brazil đều chơi thực dụng, thì tất yếu họ sẽ chọn sự thực dụng để tiếp tục nghĩ tới chức vô địch.
Cũng như bóng đá, bóng rổ cũng có cái thực dụng của nó. Anh có thể có cái tay rất dẻo, dắt bóng múa may đầy nghệ thuật như một cầu thủ đường phố, làm "crossover" nhanh tới chóng mặt và khiến đối phương phải ngã ra đất vì lỡ đà. Nhưng đấy là biểu diễn, còn một khi đã bước vào thi đấu, người ta chỉ quan tâm anh ghi được bao nhiêu điểm. Brazil bây giờ cũng vậy, họ không nhảy Samba với trái bóng, nhưng vẫn cứ thắng.
Theo Thể thao Văn hóa
