Quá trình đô thị hóa đang diễn ra đồng loạt và mạnh mẽ. Thế nhưng, giữa lòng Thủ đô, những chiếc cổng làng cổ kính vẫn được bảo tồn, mang đậm nét văn hóa dân tộc.
Làng Yên Phụ là một ngôi làng cổ ở trên bán đảo nhô ra Hồ Tây. Trước đây ngoài nghề trồng hoa, nuôi cá cảnh, làng còn có nghề làm hương đốt với lịch sử rất lâu đời. Làng Yên Phụ nay thuộc phường Yên Phụ, quận Tây Hồ (Hà Nội).
Nằm ở khu trung tâm Thủ đô, sát với các khu đô thị hiện đại quanh Hồ Tây, lối vào làng Yên Phụ vẫn bình dị với chiếc cổng làng xưa.
Cổng làng Yên Phụ ngày nay.
Làng Yên Phụ nay thuộc phường Yên Phụ, quận Tây Hồ (Hà Nội). Xưa kia, lối vào làng Nghi Tàm phải đi qua cổng này. Ngày nay, đường vào làng có nhiều lối đi rộng hơn nhưng dân làng vẫn coi cổng này mới là cổng chính.
Cổng làng Trung Tự thuộc phường Phương Liên (Đống Đa, Hà Nội).
Làng Thành Công thuộc phường Thành Công (Ba Đình, Hà Nội) ngày nay vẫn có các ngõ xóm và nhà cổ. Có 2 cổng đi vào làng. Một cổng ở đường Láng Hạ, cổng còn lại ở đường La Thành.
Nằm ven bờ sông Tô Lịch, cổng làng Trung Kính Thượng như một nét chấm phá, đánh dấu vùng quê yên ả nằm giữa lòng Thủ đô Hà Nội.
Chiếc cổng tam quan bề thế mới được tôn tạo là dấu ấn dễ thấy về một làng nghề nức tiếng có đặc sản cốm làng Vòng. Nay làng Vòng thuộc phường Dịch Vọng Hậu (Cầu Giấy – Hà Nội).
Cổng làng Yên Hòa thuộc phường Yên Hòa (Cầu Giấy, Hà Nội).
Khu dân cư thuộc phường Đại Kim, quận Hoàng Mai vẫn gìn giữ hai chiếc cổng làng Đại Từ xưa. Cổng tiền mang đậm phong cách kiến trúc cổng làng đồng bằng Bắc Bộ.
Phường Tương Mai hiện vẫn giữ được chiếc cổng của làng Tương Mai cổ nằm trên phố Trương Định.
Cổng làng xưa là một công trình kiến trúc cổ, mang trên mình giá trị văn hóa, lịch sử, vừa thực vừa tâm linh của người Việt Nam. Ở vùng quê Bắc Bộ, mỗi thôn xóm đều có cổng, to nhỏ khác nhau nhưng đều mang ý nghĩa phân định ranh giới giữa các thôn xóm, giữa đất thổ cư và đồng ruộng. Mỗi cổng làng đều có nét riêng tùy theo đặc điểm nơi đó, biểu trưng cho sự uy nghi nền nếp của mỗi làng quê.
Trải qua hàng chục, hàng trăm năm, giữa sự đổi thay của Hà Nội với các tòa nhà chọc trời mọc lên ngày càng nhiều, những cổng làng trên các tuyến phố vẫn trầm mặc ở đó. Ngày ngày, vẫn có những cụ già ra cổng làng hóng mát, chỉ để ngắm cái chứng tích của một thời xưa cũ. Đối với nhiều người, đó là cả một niềm hạnh phúc khi còn được tận hưởng những nét bình dị làng quê tưởng chừng đã biến mất giữa phố thị sầm uất.
