Tiết Thanh minh là ngày đầu tiên trong tháng 3 theo lịch Tiết khí, tức lịch Mặt trời: Tháng 1 bắt đầu từ Lập Xuân, tháng 2 khởi từ Kinh Trập, tháng 3 bắt đầu từ Thanh Minh, tháng 4 từ Lập Hạ...
Thông thường Tiết Thanh minh rơi vào ngày 4 hoặc 5/4 dương lịch tùy từng năm. Năm 2016, Tiết thanh minh rơi từ ngày 4/4 dương lịch (Thứ 2). Tuy vậy, tới nay vẫn còn nhiều người nhầm lẫn cho rằng tiết Thanh minh tính theo âm lịch.
Ý nghĩa của phong tục tảo mộ
Tục tảo mộ có từ trước thời nhà Tần, nhưng không áp đặt đúng vào tiết Thanh minh. Bản chất của nghi lễ này là phải đến tận mộ gia tiên, nhưng tùy theo điều kiện của từng gia đình mà phương thức tảo mộ cũng khác. Do ảnh hưởng của Đạo giáo, người dân còn đốt quần áo giấy để gửi cho người đã khuất. Hay do ảnh hưởng của Phật giáo, người ta đọc "chú vãng sinh", cầu mong cho vong hồn được siêu thoát dễ dàng hơn.
Bên cạnh những ngôi mộ được trông nom, chăm sóc cẩn thận, còn có những ngôi mộ vô chủ, không người thăm viếng (Ảnh minh họa).
Với những người quanh năm đi làm ăn xa cũng thường trở về vào dịp này (có thể sớm hơn một, hai ngày vì nhiều lý do khác nhau) để tảo mộ gia tiên và sum họp với gia đình. Bên cạnh những ngôi mộ được trông nom, chăm sóc cẩn thận, còn có những ngôi mộ vô chủ, không người thăm viếng. Những người đi viếng mộ thường cũng cắm cho các ngôi mộ này một nén hương.
Bên cạnh đó cũng có những người xa quê làm ăn hay vì lý do khác nên bớt chú trọng lễ tảo mộ, gửi gắm hết cho các dịch vụ làm thay. Nhiều người cho rằng mình đang làm ăn tốt, kiêng đầu năm gặp vong hồn nên không muốn đi tảo mộ đầu năm.
Có thể nói, tục tảo mộ là một truyền thống tốt đẹp của người Việt, nhưng tới nay không phải ai cũng hiểu rõ ý nghĩa của phong tục này.
