Truy thu 345 tỷ đồng tiến thuế của doanh nghiệp xăng dầu

Quên tái xuất để trốn thuế(!)

Theo nhận định của chuyên gia kinh tế Nguyễn Minh Phong, xăng dầu "chảy lậu" vào Việt Nam từ chính những lô hàng mang danh tạm nhập, tái xuất. Tạm nhập rồi nhập thật cho nội địa, xăng dầu còn có thể "ăn không" tiền thuế tới cả ngàn đồng mỗi lít. Lợi dụng việc quy định cho phép xăng dầu tạm nhập tái xuất được lưu ở Việt Nam 120 ngày và có thể được gia hạn tới 2 lần, mỗi lần tối đa 30 ngày (kéo dài tới 3 tháng-PV), các doanh nghiệp xăng dầu đã "vô tình" quên tái xuất để trốn thuế?! Trong khi đó, Thông tư số 194 (ngày 6/12/2010) hướng dẫn Nghị định 154 của Chính phủ, quy định xăng dầu được áp thuế tại thời điểm mở tờ khai hải quan, chứ không phải thời điểm chuyển sang tiêu thụ nội địa, khi thuế nhập khẩu tăng lên, doanh nghiệp chỉ cần làm động tác thông báo xin chuyển lượng lớn xăng dầu tạm nhập tái xuất sang bán ở trong nước và doanh nghiệp xăng dầu được hưởng chênh lệch thuế giữa hai thời điểm.

Ông Nguyễn Ngọc Tuấn, phó cục trưởng, Cục Điều tra chống buôn lậu, Tổng cục Hải quan cho biết: "Cán bộ Hải quan đã lật tẩy những chiêu trò gian lận trốn thuế 422.000 lít xăng Ron 92 của Tổng công ty Xăng dầu Hàng không (Vinapco) thông qua hình thức kinh doanh tạm nhập tái xuất. Thay vì phải tái xuất lô hàng này, Vinapco lại lén lút đưa xăng dầu vào nội địa để tiêu thụ, trốn nghĩa vụ đóng thuế.

Trước thực trạng doanh nghiệp trục lợi từ chính sách tạm nhập tái xuất "vàng đen" và đề xuất của cục Điều tra chống buôn lậu, ngày 7/12/2012, bộ Tài chính đã có công văn số 17060, yêu cầu Hải quan các địa phương khi làm thủ tục chuyển tiêu thụ nội địa cho doanh nghiệp xăng dầu phải thay tờ khai hải quan theo quy định tại Điều 9, Nghị định số 154 và thời điểm tính thuế là thời điểm đăng ký tờ khai hải quan thay thế.

Tạm nhập tái xuất còn thiếu chặt chẽ tạo kẽ hở cho doanh nghiệp- (ảnh minh hoạ).

Theo tính toán của Tổng cục Hải quan, số tiền truy thu thuế đối với 7 doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu đầu mối lên đến 345 tỷ đồng. Động thái này của bộ Tài chính được các chuyên gia kinh tế nhận định là kịp thời và có trách nhiệm với Nhà nước. Tuy nhiên, mặc dù đã có 6/7 đơn vị nộp đủ số thuế truy thu là 319 tỷ đồng theo yêu cầu của hải quan, song vẫn có doanh nghiệp cho rằng, thời điểm tính thuế cũng như các văn bản áp dụng của bộ Tài chính, Tổng cục Hải quan là chưa phù hợp.

Lòng vòng truy thu thuế

Cũng theo tìm hiểu của PV, trong năm 2012 Tổng cục Hải quan đã thực hiện kiểm tra đối với một số doanh nghiệp đầu mối kinh doanh xăng dầu tạm nhập tái xuất với biên độ từ năm 2009 - 2012. Qua kiểm tra phát hiện, các doanh nghiệp đầu mối kinh doanh tạm nhập tái xuất không thay thế tờ khai khác đối với số lượng xăng dầu đã đăng ký nhập khẩu theo loại hình tạm nhập tái xuất, chuyển sang tiêu thụ nội địa theo quy định tại khoản 3 Điều 9 Nghị định 154/2005/NĐ-CP. Trên thực tế, khi chuyển sang tiêu thụ nội địa, doanh nghiệp áp dụng thời điểm tính thuế là thời điểm đăng ký tờ khai ban đầu, thời điểm đăng ký tờ khai tạm nhập để kê khai nộp thuế nhập khẩu, thuế GTGT (nếu có), thuế tiêu thụ đặc biệt.

Do cách hiểu khác nhau về thời điểm tính thuế, nên ngày 7/12, bộ Tài chính đã có công văn 17060/BTC-VP hướng dẫn các cục Hải quan địa phương xác định thời điểm tính thuế đối với xăng dầu đã tạm nhập nhưng không tái xuất, hoặc không tái xuất hết, được chuyển tiêu thụ nội địa theo thời điểm đăng ký tờ khai theo khoản 3 Điều 9 Nghị định 154/2005/NĐ-CP. Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp đã đề nghị Bộ Tài chính xem xét áp dụng công văn theo hướng áp dụng từ thời điểm ban hành công văn không hồi tố.

Theo quan điểm của Bộ Tài chính, công văn 17060 là văn bản giải đáp, nhắc lại các quy định của văn bản pháp luật, cụ thể giải đáp quy định tại khoản 3 Điều 9 Nghị định 154. Việc thực hiện truy thu thuế xăng dầu tạm nhập tái xuất, không tái xuất hết chuyển tiêu thụ nội địa năm 2012 là đúng quy định pháp luật tại Nghị định 154 và đúng ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, việc truy thu thuế đảm bảo tránh hồi tố.

Trước thực trạng trên, đầu tháng 7, Tổng cục Hải quan đã tổ chức cuộc họp bàn với đại diện Bộ Tài chính, Công thương, Tư pháp về xử lý thuế đối với xăng dầu tạm nhập tái xuất chuyển tiêu thụ nội địa. Tại cuộc họp, đại diện bộ Tư pháp đưa ra quan điểm, nếu khai xăng dầu là hàng tạm nhập tái xuất thì mục đích sử dụng là tạm nhập tái xuất và được hưởng quy chế ưu đãi của hàng tạm nhập tái xuất, nếu chuyển tiêu thụ nội địa thì phải chịu thuế. Vấn đề ở đây là cách tính toán và thời điểm áp dụng thế nào.

Một chuyên gia kinh tế nhận định, Nghị định 154 của Chính phủ về thủ tục hải quan, giám sát hải quan, thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu và quản lý thuế đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu quy định rõ doanh nghiệp chỉ khai và nộp thuế theo quy định, chứ không phải thay thế tờ hải quan, có nghĩa là thuế suất nhập khẩu được tính tại thời điểm nhập. Đến ngày 7/12/2012, Bộ Tài chính lại có công văn gửi các Cục Hải quan địa phương, yêu cầu hàng hóa tạm nhập tái xuất không hết, khi chuyển sang tiêu thụ nội địa phải thay tờ khai hải quan và thời điểm tính thuế tính từ thời điểm đăng ký tờ khai hải quan thay thế. "Xét về tính pháp lý, Nghị định 154 cao hơn công văn trên. Chưa kể, nếu công văn trên có giá trị thực hiện thì không thể có tính hồi tố, tức là chỉ có hiệu lực sau ngày ký chứ không phải quay lại áp dụng cho cả năm 2012", vị chuyên gia này phân tích.

Kẽ hở cho doanh nghiệp lợi dụng

Theo một chuyên gia về xăng dầu, hiện nay, việc doanh nghiệp và cơ quan Nhà nước bất đồng trong việc truy thu thuế xăng dầu tạm nhập tái xuất chuyển tiêu thụ nội địa là do đang cùng lúc tồn tại nhiều văn bản pháp lý. Nhận định về thực trạng này, chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long cho rằng: "Chính sách tạm nhập tái xuất còn thiếu chặt chẽ, nên tạo kẽ hở cho doanh nghiệp lợi dụng. Như vậy, xăng dầu đã thẩm lậu vào Việt Nam dưới danh nghĩa tạm nhập tái xuất, sau đó không được xuất đi nước ngoài mà tiêu thụ trong nước để trốn thuế".

Theo dẫn chứng của chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long, năm 2012, với mục tiêu kiềm chế lạm phát, trong khi chính sách tiền tệ thắt chặt thì chính sách tài khóa thể hiện ở một số chính sách thuế nới lỏng, để giảm bớt áp lực chi phí đầu vào cho các doanh nghiệp sản xuất. Điều này thể hiện rất rõ ở chính sách thuế đối với xăng dầu. Những tháng đầu năm 2012, thuế nhập khẩu xăng dầu chỉ dao động từ 0 - 3%, từ thời điểm giữa năm đến cuối năm mức thuế đã tăng lên 10 - 12%. Như vậy, nếu tính từ thời điểm ngày 10/3/2012 về trước, mức thuế nhập khẩu của xăng dầu là 0% và tính thêm 180 ngày xăng dầu tạm nhập tái xuất được phép lưu ở Việt Nam, thì ngày 10/6/2012 thuế nhập khẩu đã tăng lên 7%. Đến đây, thay vì phải tái xuất xăng dầu, doanh nghiệp đầu mối lại chuyển sang tiêu thụ nội địa. Vì vậy, doanh nghiệp không phải nộp đồng thuế nào mà bỏ túi hàng tỷ đồng (7% thuế).

Theo vị chuyên gia này, áp thuế vào thời điểm lô hàng được chuyển đổi mục đích sử dụng là hợp lý. Không thể tính thuế theo thời điểm nhập vào như đề xuất của doanh nghiệp vì thật ra họ đang lợi dụng thời điểm thuế suất nhập khẩu thấp để có lợi cho mình.                        

Giang- Anh