Ngày 17/9, đại diện cho nhiều nhóm của cộng đồng người đồng tính, song tính và chuyển giới tại Hà Nội đã tập hợp lấy ý kiến cộng đồng về Dự án Luật sửa đổi, bổ sung điều luật hôn nhân gia đình năm 2000.
So với Luật năm 2000, dự thảo luật sửa đổi quy định thêm một số điều liên quan đến hệ chung sống của những người cùng giới và việc giải quyết hệ quả pháp lý của các mối quan hệ đó. Theo đó, nhiều vấn đề được đưa ra hỏi đáp quan hệ gia đình của hai người cùng giới có được phép tổ chức lễ cưới không, việc nhận con nuôi, mang thai hộ được quy định ra sao, tài sản chung và riêng giải quyết thế nào…?
Các đại diện của cộng đồng tham gia hội thảo mong muốn có hôn nhân bình đẳng: “Chúng tôi mong muốn và tin rằng mình có quyền kết hôn với người mình yêu bởi pháp luật Việt Nam luôn cam kết bảo vệ quyền con người, chống phân biệt đối xử. Tuy nhiên chúng tôi cũng hiểu rằng trong xã hội còn nhiều luồng quan điểm khác nhau về vấn đề này. Trong giai đoạn hiện nay, chúng tôi mong muốn ít nhất các cặp đôi cùng giới sống chung được đối xử hoàn toàn bình đẳng như các cặp đôi khác giới sống chung, dù có hay không có đăng ký kết hôn .”
Ông Lê Quang Bình viện trưởng Viện nghiên cứu Xã hội, kinh tế và môi trường cho rằng: “Là những tổ chức, cá nhân hoạt động vì quyền bình đẳng của các nhóm thiểu số, chúng tôi đánh giá cao nỗ lực của chính phủ trong việc bảo vệ quyền cho người đồng tính, song tính và chuyền giới. Chúng tôi mong đợi điều này được thể hiện đầy đủ trong các điều khoản liên quan của luật Hôn nhân – Gia đình sửa đổi”.
Theo TS Bùi Minh Hồng, thường trực Tổ biên tập Dự án luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật hôn nhân và gia đình thuộc Bộ Tư Pháp, dự thảo luật mới sẽ bãi bỏ quy định cấm kết hôn “giữa những người cùng giới tính” trong điều 5 khoản 10 của Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2000.
TS Bùi Minh Hồng cho hay: “Bộ Tư Pháp đã hoàn tất sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật hôn nhân và gia đình. Trong đó, vấn đề quan hệ đồng tính là một thành phần quan trọng trong suốt các hội thảo, các phiên họp của Tổ biên tập dự án.”
Theo ông Hồng, khi bàn về vấn đề trên, có ba phương án được những người làm luật đưa ra là: Tìm cách xóa bỏ những phân biệt đối xử với người đồng tính; thừa nhận quyền chung sống như vợ chồng; thừa nhận quyền kết hôn giữa những người đồng tính.
“Sau khi cân nhắc và tham khảo quá trình đi đến việc thừa nhận quyền kết hôn giữa những người đồng tính ở các quốc gia, chúng tôi chọn phương án thứ hai. Tức là người đồng tính được quyền chung sống với nhau như vợ chồng nhưng chưa thừa nhận quyền kết hôn đồng tính trên giấy tờ pháp luật” - Ông Hồng nói
Ông Hồng nói tiếp: Tuy nhiên, chúng tôi cũng bãi bỏ điều 5, khoản 10 quy định cấm kết hôn “giữa những người cùng giới tính”. Nghĩa là về mặt dân sự, những người đồng tính có thể tổ chức đám cưới ở gia đình mà không bị ngăn cản bởi bất cứ tổ chức pháp lý nào. Đồng thời, họ cũng được chung sống với nhau như vợ chồng và được pháp luật bảo hộ như những cặp đôi dị tính chung sống như vợ chồng.
Lý giải cho quyết định trên, ông Hồng cho biết, việc pháp luật công nhận hôn nhân đồng tính là xu thế tất yếu thể hiện quyền tự do, tính nhân văn của xã hội. Tuy nhiên, qua nghiên cứu các quốc gia như Hà Lan, Pháp, Canada (những quốc gia đã công nhận hôn nhân đồng giới), tất cả đều cần một bước đệm là chấp nhận chung sống như vợ chồng rồi mới tiến tới chấp nhận kết hôn đồng giới.
Trước đó, bộ trưởng Bộ Tư pháp Hà Hùng Cường cho rằng: Dự thảo Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Hôn nhân và Gia đình đã bỏ quy định cấm hôn nhân đồng giới. Tuy nhiên, dự luật vẫn khẳng định nhà nước không thừa nhận quan hệ hôn nhân đồng giới và bổ sung quy định giải quyết hậu quả của việc chung sống như vợ chồng giữa những người cùng giới tính về quan hệ tài sản; xác định cha, mẹ, con và quyền, nghĩa vụ của cha, mẹ và con...
Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Phan Trung Lý đề nghị cần tiến đến công nhận hôn nhân đồng giới bởi nguyên tắc của nhà nước pháp quyền nếu không cấm tức là được thừa nhận
Đánh giá dự luật được ban soạn thảo chuẩn bị công phu nhưng Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Phan Trung Lý cho rằng dự luật không cấm hôn nhân đồng giới phải có tổng kết thực tiễn để sửa luật cho trúng. “Tôi đề nghị phải tiến lên công nhận hôn nhân đồng giới vì luật không cấm nên người dân vẫn làm. Nhà nước không thể “lờ” đi như vậy vì nguyên tắc nhà nước pháp quyền nếu không cấm tức là được thừa nhận”- ông Lý phân tích.
P. Chính
