Tiền chất sản xuất vũ khí hoá học
Mới đây, các nghị sỹ Anh đã yêu cầu Chính phủ Anh phải giải thích sau khi phát hiện nước này đã cấp giấy phép xuất khẩu nhiều hóa chất có thể được dùng để sản xuất khí độc thần kinh sang Syria. Các giấy phép được cấp ngay trước khi cuộc nội chiến tại Syria nổ ra.
Kênh truyền hình Russia Today của Nga đã dẫn một bản báo cáo được công bố hồi tháng 7 của Ủy ban kiểm soát xuất khẩu vũ khí Hạ viện Anh cho biết, các giấy phép xuất khẩu floura natri và clorua kali đã được cấp vào tháng 1/2012, dù biết rõ rằng, cả hai chất này có thể được sử dụng làm tiền chất trong sản xuất vũ khí hóa học, cụ thể là chất sarin (chất độc thần kinh bị cấm).
Nghị sỹ Angus Robertson.
Nghị sỹ Angus Robertson thuộc đảng Quốc gia Scotland phát biểu rằng, vấn đề này đã được nêu ra tại nghị viện trong phiên chất vấn quốc phòng: "Bộ trưởng Quốc phòng phải giải thích vì sao nước Anh lại cân nhắc cấp giấy phép xuất khẩu những chất hóa học này cho Syria. Chúng ta không thể nói trước được, liệu phe nổi dậy có thể sở hữu các hóa chất này hay không nếu chúng được vận chuyển tới Syria".
Các hóa chất được cấp phép xuất khẩu còn có cả potassium và sodium fluoride, những chất có thể được sử dụng trong quá trình sản xuất sarin. Một lượng lớn sarin có thể gây liệt, bất tỉnh, co giật và ngừng hô hấp dẫn tới tử vong - những triệu chứng người dân Damascus gặp phải khi xảy ra cuộc tấn công gây ra cái chết cho 1.400 người.
"Đó là lý do vì sao chúng được đưa vào danh sách các tiền chất vũ khí hóa học và được nêu tại Phụ lục I của Quy định hội đồng 428/2009, có nghĩa là cần phải có giấy phép khi xuất khẩu từ châu Âu", bản báo cáo viết. Trong những năm 1950, Mỹ và Liên Xô cũ từng sản xuất khí độc sarin vì mục đích quân sự. Và Syria bị cho là đã sở hữu loại khí độc được sản xuất từ thời Xô Viết.
Tại phiên điều trần, đối mặt với các câu hỏi chất vấn của các nghị sỹ, Thủ tướng Anh David Cameron giải trình rằng, họ cấp giấy phép xuất khẩu cho phép một công ty Anh bán hai loại hóa chất trên cho một công ty ở Syria với mục đích dân sự. Oliver Fry, người phát ngôn của bộ Kinh doanh, Sáng chế và Kỹ năng Anh trình bày: "Chúng tôi đã cấp phép xuất khẩu potassium và sodium fluoride. Nhà xuất khẩu và công ty tiếp nhận đã nói rằng, các hóa chất trên nhằm mục đích sử dụng dân sự, cụ thể là trong việc hoàn thiện các vòi sen bằng nhôm và khung cửa bằng nhôm". Tuy nhiên, không ai biết chính xác lô hàng được chuyển cho ai, bởi danh tính bên mua không hề được công bố.
Theo ông Robertson, lô hàng chất độc hóa học này vẫn chưa được chuyển đến Syria do giấy phép xuất khẩu trên bị thu hồi sau khi Liên minh châu Âu (EU) ban hành các lệnh trừng phạt cấm mua bán chất hóa học cho Syria hồi tháng 7/2012. Các chuyên gia cũng khẳng định, fluoride là thành phần cơ bản để chế tạo các chất độc thần kinh (như sarin), nhưng nó cũng có thể được sử dụng cho nhiều mục đích dân sự.
Bộ trưởng Thương mại Vince Cable cũng bị các nghị sỹ chất vấn, vì sao lại có giấy phép trên suốt 6 tháng trong năm 2012, thời điểm cuộc nội chiến ở Syria đang diễn ra ác liệt và nghi vấn sử dụng vũ khí hóa học đã râm ran. Trong bản tường trình gửi Quốc hội (không được công bố trước đây) vào năm ngoái, ông Cable thừa nhận, cấp dưới của ông đã cho phép xuất khẩu một số lượng không xác định những hóa chất vốn được xếp vào danh mục quốc tế các tiền chất của vũ khí hóa học. Tuy nhiên, ông Cable chống chế: "Thời điểm đó, chúng tôi không có cơ sở gì để từ chối cấp phép".
Ông Cable còn nói: "Vương quốc Anh áp dụng một trong những hệ thống kiểm soát xuất khẩu vũ khí khắt khe nhất thế giới. Chính phủ sẽ không cấp giấy phép nếu chúng tôi đánh giá chúng có thể phục vụ mục đích đàn áp, chống lại một quốc gia khác hay đe dọa an ninh chúng ta"
Trong khi đó, Chuka Umunna, một nghị sỹ Công đảng tỏ ra lo ngại: "Chúng ta có thể yên tâm nếu những hóa chất đáng sợ đó chưa tới Syria. Tuy nhiên, trong thực tế, các thông tin tình báo chỉ ra rằng, chính quyền của ông Assad đã dùng vũ khí hóa học nhiều lần kể từ đầu năm 2012. Vì vậy, Chính phủ cần đưa ra lời giải thích đầy đủ về việc tại sao họ chấp thuận việc xuất khẩu những hóa chất đó".
Bộ trưởng Thương mại Vince Cable.
Vì sao Anh rút kế hoạch tấn công?
Ông Robertson tuyên bố: "Việc xuất khẩu đã không xảy ra, do đó, hóa chất đã không thể tới Syria. Anh đã thu hồi giấy phép xuất khẩu khi EU yêu cầu. Sự thực thì vấn đề ở đây là nước Anh đã sẵn sàng cấp phép xuất khẩu ngay từ đầu".
Phản ứng trước những cáo buộc mới này, ông Mark Bitel, người đứng đầu tổ chức Chiến dịch chống mua bán vũ khí (ở Scotland) cho rằng: "Chính phủ Anh thật kỳ lạ khi kịch liệt lên án vũ khí hóa học ở Syria trong khi trước đó từng cấp phép xuất khẩu các chất hóa học để sản xuất vũ khí hóa học cho Syria". Trước khi bản báo cáo tố cáo Anh từng cung cấp giấy phép xuất khẩu hóa chất sang Syria bị công bố, Thủ tướng Cameron đã phải rút lại kế hoạch tấn công Syria nhằm trừng phạt chính quyền ông Bashar al-Assad bị cáo buộc dùng vũ khí hóa học giết chết thường dân, do bị Quốc hội bỏ phiếu bác bỏ hồi tuần trước. Nhiều chuyên gia cho rằng, nguyên nhân chính của việc rút lại kế hoạch có thể do bản báo cáo chứ không hoàn toàn do bị Quốc hội Anh phản đối.
Đề cập đến khả năng can thiệp quân sự của Anh vào Syria, Thủ tướng Anh David Cameron tái khẳng định quan điểm rằng, liên minh cầm quyền sẽ không đưa vấn đề này ra bỏ phiếu tại Quốc hội thêm một lần nữa. Ông nói: "Quốc hội đã thể hiện quan điểm rất rõ ràng và điều quan trọng là chúng ta cần phải tôn trọng quan điểm của Quốc hội. Vì vậy, tôi không định sẽ đưa kế hoạch can thiệp quân sự ra bỏ phiếu một lần nữa".
An Mai (Theo Russia Today/Reuters)
