GDP bình quân đầu người năm 2010 vào khoảng 1.191 USD/năm (số liệu Ngân hàng thế giới - WB), và với mức dự đoán của Chính phủ vào năm 2011 vào khoảng 1.270 USD/năm, nghĩa là bình quân mỗi năm tăng 7% cho khu vực cả nước. Như vậy, sau 18 năm, đến năm 2028 chúng ta mới có thể vượt tới ngưỡng 4.025 USD/năm, vừa đủ tiêu chuẩn bước ra khỏi một nước có thu nhập trung bình.
Liệu chúng ta có thể đến sớm hơn thời hạn này, hay chúng ta lại đi vào vết xe đổ của những nước như Philippines (2.123 USD/năm), Indonesia (2.900 USD/năm)?
Nếu chúng ta muốn thu rút ngắn lại thời gian vượt ra bẫy thu nhập trung bình thi không còn cách nào khác, phải quy hoạch lại định hướng công nghiệp theo từng thành phần lợi thế của từng vùng, miền và có tầm nhìn dài hạn đối với các khu vực trọng điểm kinh tế
Đối với ngành công nghiệp, chúng ta phải ưu tiên phát triển công nghiệp phụ trợ, mang đến giá trị gia tăng cao. Linh kiện phụ trợ cho ô tô là một ví dụ điển hình.
Về tài nguyên, khoáng sản, xuất khẩu thô, chúng ta phải từng bước trong lộ trình xây dựng nhà máy chế biến tài nguyên này, mang lại nguồn thu lớn cho đất nước, chứ không xuất khẩu ồ ạt như hiện tại để rồi chúng ta lại nhập về những sản phẩm lợi thế do chúng ta xuất đi.
Đảm bảo mục tiêu dài hạn như các nền kinh tế công nghiệp mới NIEs, phải đặt hàng đầu yếu tố tài nguyên vì trong tương lại nó chính là mạch máu của nền kinh tế bền vững cũng như vấn đề về môi trường. Là một nước đang phát triển, tất nhiên chúng ta hạ mức với mức độ ô nhiễm để khuyến khích phát triển công nghiệp nhưng quy hoạch theo hướng các khu công nghiệp nằm tách rời với khu dân cư và phải thoát ra khỏi tầm nhìn nhiệm kỳ thì chúng ta sẽ xây dựng tốt nền tảng của một nền công nghiệp mới.
Cuối cùng, với một nước có tốc độ sử dụng Internet nhanh trên toàn cầu, công nghệ thông tin chính là một trong những cách giúp chúng ta thoát nhanh ra khỏi bẫy thu nhập một cách hiệu quả song cũng tiềm ẩn rủi ro. Bằng việc đào tạo kỹ sư về ngành viễn thông, mang lại giá trị lớn cho nền kinh tế, chúng ta còn phải tạo điều kiện cho các ngành viễn thông, vi tính như IBM, Intel, Beeline, Microsoft.. phát triển trong sự kiểm soát của nhà nước. Điều này sẽ mang lại giá trị đích thực về kinh tế cũng như việc làm.
Chúng ta có cơ hội hạ cánh an toàn trước thời hạn con số trung bình 4000$, cần nhiều việc phải làm về chính sách. Việt Nam sẽ có cơ hội rõ ràng trong tình hình này. Và nếu chúng ta năm bắt tốt thì chắc chắn chúng ta sẽ nằm trong những nền quốc gia có nền kinh tế hiệu quả trong khu vực .
Bẫy thu nhập trung bình là gì? Bẫy xảy ra khi một nước bị mắc kẹt tại mức thu nhập đạt được nhờ có nguồn tài nguyên và những lợi thế ban đầu nhất định, mà không vượt qua được ngưỡng đó (chỉ có may mắn mà không có nỗ lực) với mức thu nhập bình quân đầu người cơ bản từ 4000 - 6000 USD/năm.
Lê Đăng Vinh
