Từ trường đại học đến trại giam
Đặng Văn Giáp, sinh năm 1974 ở xã Sơn Diệm, huyện Hương Sơn (Hà Tĩnh). Giáp là con út trong một gia đình có bố mẹ làm cán bộ nhà nước đã nghỉ hưu, so với các bạn bè đồng trang lứa, Giáp rất được chiều chuộng và có cuộc sống đủ đầy hơn. Năm 1994, khi vừa tròn 20 tuổi, Giáp đã làm cho không chỉ người dân xã Sơn Diệm mà còn cả huyện Hương Sơn cũng được thơm lây khi ghi tên mình vào danh sách những tân sinh viên của một trường Đại học kinh tế hàng đầu ở TP.HCM.
Phạm nhân Đặng Văn Giáp
Giáp Tết Nguyên đán năm 1995, khi chân ướt chân ráo từ TP.HCM về nhà nghỉ lễ được vài hôm thì mấy đứa bạn đồng niên đến kéo qua xã bên tham gia bữa rượu họp mặt cuối năm. Nhưng đang bận chút việc gia đình nên Giáp khất đến sau. Lúc hai cậu cháu (Giáp đi cùng với một người cháu họ) vừa chạm đất xã Sơn Trung thì bất ngờ gặp một đám thanh niên làng đang tụ tập. Thấy người làng khác đến, đám thanh niên này sấn sổ tới gây gổ vì cho rằng Giáp đến tán gái làng, mặc cho Giáp hết lời giải thích nhưng bọn chúng vẫn quyết làm lớn chuyện. Sau một lúc đôi co bất thành, một trận hỗn chiến đã xảy ra, trong tình thế bị đánh hội đồng, Giáp cùng với cậu em đã tìm mọi cách để chống đỡ.
Giáp kể, lúc bị đánh đau quá, Giáp ngã xuống vệ đường, đang lúc bí bách Giáp tiện tay vớ được một hòn đá, trong đêm tối thấy có bóng người lao đến, Giáp lấy hết sức bình sinh đập mạnh. Sau tiếng kêu thất thanh, một người đổ gục xuống bên cạnh Giáp. Thấy đồng bọn bị hạ gục, tất cả đều bỏ chạy tán loạn. Chính Giáp cũng không ngờ rằng, cú ra tay tự vệ ấy của mình đã trúng vào đầu và khiến nạn nhân tử vong ngay tại chỗ.
Sau khi gây ra cái chết của người thanh niên quyết giữ gái làng, Giáp và đứa cháu họ định bỏ trốn nhưng thoáng chút chần chừ vì qua ánh trăng lờ mờ, Giáp phát hiện có cái gì đó trên người nạn nhân sáng lấp lánh. Tò mò tiến lại gần thì nhận ra đó chính là ánh sáng phản chiếu dưới ánh trăng từ chiếc nhẫn vàng cùng với đồng hồ mà nạn nhân đang đeo trên tay. Cho đến giờ, bản thân Giáp cũng không thể lí giải nổi vì sao lúc đó Giáp lại tháo hai vật phẩm ấy cho vào túi quần rồi hai cậu cháu nhanh chân lên xe tẩu thoát, bỏ mặc nạn nhân giữa đêm vắng.
Chỉ 3 giờ đồng hồ sau khi gây án, Giáp cùng đứa cháu ruột đã bị bắt ngay tại nhà riêng, cùng với tang vật vừa chiếm đoạt được. Với hai tội danh giết người và cướp tài sản, Đặng Văn Giáp đã bị Tòa án nhân dân tỉnh Hà Tĩnh tuyên án chung thân. Tính đến nay, Giáp đã cõng cái án đó được 16 năm. Qua ba bốn trại giam trong cả nước, bến neo đậu cuối của Giáp là trại giam Xuân Hà. Cũng chính tại nơi này, Giáp đang dần nổi tiếng nhờ những tài lẻ mà mấy chục năm sống cảnh cơm tù áo số, Giáp đã ki cóp được. Và bây giờ, Giáp đang sống, cải tạo và đóng góp rất tâm huyết cho bộ mặt của trại giam, yên phận đợi ngày về đang đến rất gần.
Khởi nghiệp từ trại giam
Lĩnh án chung thân, đã có lúc Giáp nghĩ cuộc đời mình thế là hết, chẳng còn cơ hội để về lại với xã hội. Hai tháng trời nằm tại nhà tạm giam của công an tỉnh Hà Tĩnh là quãng thời gian Giáp nhận được nhiều sự quan tâm, động viên nhất từ phía gia đình. Giáp hiểu, mọi người đang chuẩn bị tâm lý để cho Giáp vững vàng ở chặng đường gian nan phía trước. Bắt đầu từ ngày 21/7/1996, Giáp được chuyển ra Trại giam số 5 (Thanh Hóa). Nhớ lại quãng thời gian 14 năm thụ án tại đây, Giáp cho biết, chính trong khoảng thời gian này, Giáp đã học hỏi được nhiều kinh nghiệm từ những người bạn tù có tay nghề.
Phạm nhân Đặng Văn Giáp đang hoàn thiện nốt sản phẩm do chính mình tạo nên
Ngoài việc xây dựng, Giáp còn được học cách làm các hoa văn trang trí trên tường, học cách chạm trổ hình các kiểu trên những kiến trúc bằng gỗ. 10 năm miệt mài cải tạo và cống hiến, phần thưởng dành cho phạm nhân Giáp không chỉ đơn thuần là việc giảm từ chung thân xuống còn 20 năm mà quan trọng hơn, Giáp đã tích lũy được vốn kiến thức khá phong phú về kiến trúc xây dựng.
Năm thứ 11 cải tạo tại trại giam số 5, Giáp cùng một số phạm nhân tiên tiến khác được chuyển ra làm kinh tế tự giác. Giáp cho hay, những công trình có sự góp sức của anh em trong đội lao động tự giác của trại giam luôn mang một phong cách riêng, độc đáo và đậm chất phong thủy. Cũng thời điểm này, tiếng tăm về một đội quân xây dựng có tay nghề cao ở trại 5 đã có tiếng khắp nơi. Nhiều đơn vị muốn cách tân lại khuôn viên, đã không ít lần nhờ đến đội xây dựng của trại giam số 5. Cũng chính bởi vậy mà tháng 9/2009, cơ sở giáo dưỡng Xuân Hà có quyết định nâng cấp, thành lập Trại giam trực thuộc Tổng cục VIII Bộ Công an, rất cần sự đóng góp công sức của những người thợ giỏi có kinh nghiệm trong việc thiết kế khuôn viên, xây dựng lại cơ sở vật chất phục vụ nhiệm vụ chính trị mới. Giáp là một trong những phạm nhân được điều chuyển về.
Về Trại giam Xuân Hà, Giáp được ban giám thị tạo mọi điều kiện để cải tạo tốt, đồng thời giúp đơn vị tân trang lại khuôn viên, diện mạo. Tại đây, Giáp được xếp vào Đội mộc, phân trại K1. Công việc thường ngày của Giáp là cùng với anh em làm ra các sản phẩm về gỗ để phục vụ trong trại giam như đóng bàn ghế, giường tủ, cửa các loại và nhiều vật dụng khác. Mặc dù vậy, với vốn kiến thức kha khá về điện tử, điện lạnh, Giáp còn tham gia thêm tổ điện nước, cùng với anh em phạm nhân lắp đặt, sửa chữa các loại điện dân dụng, điện cơ.
Dường như Giáp không chịu để cho đầu óc, chân tay mình nhàn rỗi khi kiêm thêm việc thiết kế, xây dựng các công trình sinh vật cảnh, chậu hoa cây cảnh và các công trình khác có giá trị về kinh tế khác của trại giam Xuân Hà. Tận mắt chứng kiến Giáp khéo léo trau chuốt lại những phần chưa hoàn thiện trên hình tượng một chú chim đại bàng trong thế chuẩn bị cất cánh do chính Giáp đắp nên, tôi đã không thể không cảm phục. Giáp tâm sự những công việc đó làm cho tôi không có thời gian để nghĩ đến cái án dài dằng dặc kia. Đôi khi giật mình thấy thời gian qua nhanh thật, như thế lại hay.
Trước khi về với xã hội, Giáp muốn đóng góp xây dựng khuôn viên trại giam như thể một sự tri ân mà anh em phạm nhân muốn dành tặng ban giám thị và các cán bộ quản giáo, những người đã nâng giấc, khai sinh họ lần thứ hai trong cuộc đời. Giáp tiết lộ, sau này khi trở về với xã hội, bằng vốn kiến thức đã tích lũy được, nhất định Giáp sẽ về lại quê hương để mở cơ sở, làm lại cuộc đời. Giáp sẽ giang rộng vòng tay để đón những người đã từng lầm lỡ vào cơ sở của mình, tạo nghề và tạo công ăn việc làm cho họ để giúp họ cùng hoàn lương.
Loan Nguyễn
