Thứ trưởng Bộ Tài chính Đỗ Hoàng Anh Tuấn đã lấy một ví dụ về khu đô thị Phú Mỹ Hưng. Theo ông Tuấn, hàng năm doanh nghiệp chuyển ra khỏi Việt Nam số tiền lãi từ dự án này lên tới con số khoảng 120-130 triệu USD. Tuy nhiên, khi các căn hộ tại dự án này đã bán hết từ lâu thì tiền thuế sử dụng đất vẫn chưa được nộp vào ngân sách.
Khu đô thị đẹp nhất Hà Nội - Ciputra có giá bán vào lúc đỉnh cao là 200-250 triệu đồng/m2, nhưng con số nợ thuế tại dự án này cũng đã lên đến con số 3.000 tỷ đồng. Ông Tuấn cho biết: “Tổng cục Thuế đã kiểm tra Ciputra rồi, hai năm vẫn để đấy. Ciputra 15 năm không thu được thuế vì có giá đâu mà thu”.
Khu đô thị Ciputra
Nguyên nhân của sự thất thu này xuất phát chủ yếu từ tranh cãi giữa doanh nghiệp và cơ quan thuế về giá tính thuế. Đúng lý, giá đất phải do UBND cấp tỉnh, thành phố ra quyết định, nhưng việc phối hợp giữa hai bên lâu nay không chặt chẽ. Một thực tế khác là vướng mắc trong cách tình thuế ở các dự án biệt thự có cấu phần bất động sản là khấu trừ tiền sử dụng đất cho các dự án hạ tầng như nhà máy xử lý nước thải, hay đoạn đường…
Việc hạch toán ban đầu dự án hạ tầng ở một mức, khi thực hiện giá có thể gấp 2-3 lần, ông Tuấn cho là chuyện thường. Cũng như khi đền bù giải phóng mặt bằng, doanh nghiệp vẫn có khoản chi ngoài quy định cho người dân. Nhưng hạch toán thể nào để bù trừ tiền sử dụng đất lại không dễ. Từ những phân tích trên, ông Tuấn cho rằng: “Tổng cục Thuế phải cương quyết, trình phương án giá tính thuế lên ủy ban và phải nói rõ, nếu đến ngày này mà không ra quyết định thì không phải trách nhiệm của ngành thuế không thu”.
Một thực tế của các doanh nghiệp Việt Nam cũng được đề cập đến nhiều lần trước đây là “thói quen” tránh thuế. Khi thị trường BĐS đang thời kỳ đỉnh cao, nhiều doanh nghiệp lãi lớn nhưng họ vẫn giữ cho mình thói quen cũ.
Một số doanh nghiệp bất động sản như Sudico lại có cách bán hàng qua sàn, qua các doanh nghiệp con, cháu… Trong lý giải của ông Tuấn, không có chuyện doanh nghiệp chịu tốn chi phí thêm mà thực tế mỗi lần qua một nấc thủ tục như thế, cơ hội trốn thuế cũng khác đi.
“Thu bất động sản khá lớn, nhưng có tình trạng địa phương còn nợ đọng thế, tính chưa đúng khá nhiều”, ông Tuấn kết luận.
Theo đó, Bộ Tài chính cho biết, năm 2011, các khoản thu về nhà đất (gồm thuế sử dụng đất phi nông nghiệp, tiền thuê đất, tiền sử dụng đất, thu bán nhà ở thuộc sở hữu nhà nước) đạt khoảng 49,411 nghìn tỷ đồng, tăng 42,3% so với thực hiện năm trước và chiếm khoảng 7,3% tổng thu ngân sách. Tuy nhiên, số nợ thuế chưa thu được từ các doanh nghiệp vẫn là con số rất lớn.
Năm nay, Tổng cục thuế sẽ tiến hành thanh tra trên diện rộng nhiều doanh nghiệp trong cả nước, trong đó ngành ngân hàng và BĐS là những ngành được cơ quan thuế quan tâm nhất.
Khánh Tuân (tổng hợp)
