Dịp Tết, các món ăn ngon là một trong những yếu tố không thể thiếu. Ở Việt Nam, các món ăn truyền thống trong ngày Tết cổ truyền mang đậm bản sắc riêng của từng vùng miền. Đây vừa là mâm cơm dâng lên cúng tổ tiên vừa mang nhiều ý nghĩa văn hóa gia đình sum vầy đoàn tụ.
Do đặc điểm khí hậu và khẩu vị của ba miền Bắc - Trung - Nam khác nhau nên đặc trưng ẩm thực ngày Tết của từng vùng cũng có những nét khác biệt.
Miền Bắc
Bánh chưng
Mâm cơm ngày Tết cổ truyền của người miền Bắc không thể thiếu bánh chưng. Bánh chưng là sự kết hợp hài hòa giữa gạo nếp dẻo, đậu xanh, tiêu cay nhẹ và mỡ heo béo ngậy mang đến hương vị vô cùng đặc biệt.
Gà luộc
Mâm cỗ Tết truyền thống của người miền Bắc không thể thiếu gà luộc, đặc biệt trong mâm cỗ cúng Giao thừa. Theo quan niệm của người xưa, gà là biểu tượng cho sự cương trực, mạnh mẽ. Chính vì thế, chúng luôn có mặt trong hầu hết các bữa tiệc, không chỉ vì ý nghĩa dân gian mà đơn giản là vì độ ngon và dễ ăn của nó. Những miếng thịt gà có màu vàng tươi, dai, thơm thịt chấm với muối chanh ớt tạo nên một hương vị quen thuộc, gần gũi.
Dưa hành
Dưa hành thường được ăn kèm cùng bánh chưng, thịt đông, thịt kho tàu… Vị chua, cay của món ăn này giúp bạn đỡ ngán khi dùng nhiều đồ nếp, thịt hay thực phẩm dầu mỡ.
Nem rán
Trên mâm cơm Tết truyền thống ở miền Bắc còn thường có món nem rán. Đây cũng là món ăn yêu thích của nhiều người Việt. Nhân nem được làm từ miến, mộc nhĩ, nấm hương, cà rốt, giá đỗ, hành lá, thịt xay, trứng gà, gia vị… cuộn trong miếng bánh đa nem và rán thật giòn.
Thịt đông
Thịt nấu đông dễ ăn, không ngán, kết hợp rất ăn ý với dưa hành nên thường là món ăn đãi khách phổ biến. Món này có vị ngọt mềm, màu trong veo đẹp mắt, gia vị hoà quyện tạo rất hài hoà, ăn cùng cơm nóng hay bánh chưng đều ngon tuyệt.
Canh măng nấu chân giò
Bát canh măng khô nấu chân giò là món ăn truyền thống trong ngày Tết ở miền Bắc. Để nấu canh măng, người ta không dùng măng tươi mà dùng măng khô kết hợp với chân giò làm món chân giò bớt ngấy, ngược lại chân giò cũng làm cho măng không còn khô nữa mà chín mềm, ngon ngọt. Sự kết hợp đơn giản nhưng lại làm nên một món ăn tinh tế của người miền Bắc trong ngày đầu xuân.
Miền Trung
Bánh tét
Nếu miền Bắc có món bánh chưng thì bánh tét là đặc sản ngày Tết của người miền Trung. Bánh tét được gói bằng lá chuối, có hai loại nhân là nhân mặn và nhân ngọt. Bánh nhân ngọt chỉ có đậu xanh còn bánh nhân mặn có thêm thịt lợn. Bánh được gói thành hình trụ chứ không phải hình vuông như bánh chưng miền Bắc.
Dưa món
Nếu như Tết miền Bắc có dưa hành thì miền Trung lại có dưa món, được làm từ nhiều nguyên liệu khác nhau như củ cải, cà rốt, dưa leo, đu đủ, củ kiệu… Đây là món "chống ngán" hiệu quả, thường dùng ăn kèm với bánh chưng, bánh tét hay cơm. Cách làm dưa món không khó, nhưng đòi hỏi sự chuẩn bị cẩn thận và tỉ mỉ để có thành phẩm hoàn hảo từ màu sắc cho đến hương vị.
Bắp bò kho mật mía
Bắp bò kho khô với mật mía và nước mắm ngon tạo nên một món ăn rất hấp dẫn trong những ngày Tết. Ngoài mục đích đổi vị cho bữa cơm gia đình thì món này cũng rất phù hợp để nhậu khi mọi người tụ họp, lai rai.
Thịt lợn ngâm nước mắm
Thịt lợn ngâm nước mắm được xem là đặc sản trong các món ngon ngày Tết miền Trung. Với người dân miền Trung, nếu thiếu hương vị ngòn ngọt, mặn mặn của món ăn này, mâm cơm ngày Tết dường như không còn đầy đủ và trọn vẹn.
Chả bò
Nếu người miền Bắc có món giò mỡ, giò lụa thì trên bàn tiệc sum họp gia đình và thiết đãi khách của người miền Trung không thể thiếu chả bò truyền thống. Chả bò chuẩn vị có mùi thơm nồng với tiêu đen kèm vị dai, giòn, cay nhẹ.
Nem chua
Nếu có dịp chơi Tết tại miền Trung, bạn sẽ được người dân ở đây đãi vài chung rượu mà “mồi” là những chiếc nem chua. Món ăn đặc sản này được làm từ thịt heo. Sau khi tẩm ướp gia vị, thịt được gói lại trong lá ổi, lá chùm ruột để trong vài ngày để lên men và có vị chua thanh. Nem chua miền Trung thường mịn màng, hương vị dịu nhẹ và được ăn kèm với vài tép tỏi để tăng hương vị.
Miền Nam
Bánh tét
Tương tự miền Trung, miền Nam có món bánh tét truyền thống không thể thiếu trong mâm cơm ngày Tết. Bánh tét cũng có các nguyên liệu như gạo nếp, đậu xanh nhưng thịt có thể có hoặc không (nhiều người không cho thịt để bảo quản lâu hơn, có thể ăn sau Tết).
Khi gói bánh tét, người ta dùng 2-4 chiếc lá chuối xếp theo chiều dọc, rải gạo, đậu xanh theo chiều của lá và quấn bằng lạt để bó chặt chiếc bánh. Bánh tét của miền Nam cũng có nhiều loại khác nhau như bánh tét chay, bánh tét không nhân, bánh tét ngọt...
Thịt kho tàu
Không chỉ được sử dụng nhiều trong bữa cơm gia đình, thịt kho tàu còn là món ngon ngày Tết quen thuộc với người miền Nam. Sự hòa quyện hương vị của trứng, thịt kho, nước dừa và các loại gia vị đem lại sức hấp dẫn khó cưỡng của món ăn này. Bạn có thể dùng thịt kho Tàu với cơm trắng, dưa muối các loại.
Canh khổ qua nhồi thịt
Các gia đình ở miền Nam thường nấu canh khổ qua trong mâm cỗ đầu năm với mong ước vượt qua khổ đau năm cũ, đón năm mới bình an, hạnh phúc. Hơn nữa ngày Tết mọi người thường ăn các món có nhiều dầu mỡ thì món canh khổ qua nhồi thịt sẽ giúp đỡ ngán hơn rất nhiều.
Củ kiệu- tôm khô
Nếu mâm cơm truyền thống ngày Tết của người miền Bắc luôn có dưa hành thì người phương Nam lại chẳng thể thiếu hũ củ kiệu hay đĩa tôm khô trộn củ kiệu chua ngọt. Điều đặc biệt ở miền Nam là củ kiệu không ăn cùng với bánh tét mà thường ăn kèm tôm khô, tạo thành một món riêng.
Lạp xưởng
Mâm cỗ Tết của người miền Nam thường có lạp xưởng với chủng loại đa dạng: Tươi, khô, nạc, tôm, cá… Lạp xưởng thường được làm từ thịt nạc và mỡ lợn xay nhuyễn trộn với rượu, đường rồi nhồi vào ruột lợn khô để làm chín bằng cách lên men tự nhiên.
Minh Hoa (t/h)
